Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε προ ημερών ότι κατά τη διενέργεια έκτακτου ελέγχου της ΑΔΑΕ σε τηλεπικοινωνιακό πάροχο υπήρξε άτυπη επικοινωνία του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου με τα εμπλεκόμενα μέρη. Κάτι που δεν μπορεί παρά να εκληφθεί ως παρέμβαση στο έργο της Αρχής. Η ενέργεια αυτή είναι αδιανόητη. Οι έλεγχοι ανεξάρτητης Αρχής έχουν πλήρη αυτοτέλεια, δεν υπόκεινται σε προληπτικό έλεγχο ή υψηλή εποπτεία από καμία άλλη κρατική Αρχή. Ανεξάρτητη Αρχή μόνο σε εκ των υστέρων έλεγχο υπόκειται, κοινοβουλευτικό ή δικαστικό, για τη νομιμότητα των ενεργειών της.
Η οποία, εν προκειμένω, δεν μπορεί πάντως να αμφισβητηθεί ενόψει της ευρύτατης εξουσίας που ο νόμος δίνει στην ΑΔΑΕ για τη διενέργεια έκτακτων ελέγχων σε εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, αρχεία και έγγραφα της ΕΥΠ και των τηλεπικοινωνιακών παρόχων (άρθρο 6 του Ν. 3115/2003). Ενόψει της ανάγκης να διαφυλαχτούν κρίσιμα στοιχεία της έρευνας, η ΑΔΑΕ δεν έκανε τίποτε παραπάνω από το ελάχιστο και αυτονόητο που όφειλαν να είχαν ήδη πράξει -αλλά δεν το έκαναν- η Βουλή και οι δικαστικές Αρχές στο πλαίσιο των δικών τους ερευνών.
Μόλις την επόμενη ημέρα, σε εκδήλωση δικαστικής ένωσης, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δήλωσε ότι υπάρχουν εκδότες που δεν τιμούν τον ρόλο τους και πως «ένας εκτεταμένος φορολογικός έλεγχος» ενδεχομένως να αποκαλύψει πολλά γι’ αυτούς. Εμμέσως, πλην σαφώς, ο εισαγγελέας «απείλησε» με την τήρηση της νομιμότητας. Που κι αυτό είναι αδιανόητο, ιδίως όταν προέρχεται από τον κορυφαίο εισαγγελικό λειτουργό της χώρας. Φορολογικοί έλεγχοι διενεργούνται για τη διαπίστωση φορολογικών παραβάσεων. Όχι γιατί κάποιος είναι «κακός» εκδότης. Κρατικός λειτουργός που καλεί σε φορολογικούς ελέγχους εκδοτών προσβάλλει την ελευθερία του Τύπου.
Ο δημόσιος λόγος ανώτατων κρατικών λειτουργών, ιδίως όσων έχουν μεγάλη εξουσία στα χέρια τους, δεν είναι ποτέ άμοιρος συνεπειών. Ο δημόσιος λόγος του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου είναι αυτό που λέμε επιτελεστικός λόγος. Στέλνει μηνύματα και ενδέχεται, διερμηνευόμενος ή και παρερμηνευόμενος, να επηρεάσει τις ενέργειες άλλων κρατικών λειτουργών ή υπαλλήλων. Γι’ αυτό οφείλει να είναι ένας λόγος προσεκτικός και μετρημένος. Το ίδιο ισχύει για νομική γνώμη που περιβάλλεται με το κύρος του ανώτατου εισαγγελικού θεσμού. Οφείλει να εκφέρεται με την τυπικότητα και τις εγγυήσεις επίσημης γνωμοδότησης κατά το άρθρο 29 του Κώδικα Οργανισμού των Δικαστηρίων (Ν. 4938/2022).
Και κάτι τελευταίο. Όπως κάθε Έλληνας πολίτης, έτσι και ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δικαιούται βεβαίως να έχει τις πολιτικές πεποιθήσεις του. Δεν δικαιούται, όμως, να τις καθιστά κριτήριο των ενεργειών του. Ο σπουδαιότερος ίσως εισαγγελέας που πέρασε από τον Άρειο Πάγο, ο Ματθαίος Χατζάκος, υπήρξε μεταξύ εκείνων που απολύθηκαν το 1917 από τη βενιζελική κυβέρνηση. Επανήλθε το 1920 μετά την εκλογική νίκη των αντιβενιζελικών. Του ζητήθηκε τότε να γνωμοδοτήσει αν είναι άκυροι, λόγω διαδικαστικών παραβάσεων, οι τελευταίοι νόμοι της βενιζελικής περιόδου. Με τη γνωμοδότηση 1038/1921 ο Χατζάκος έβαλε πάνω από την προσωπική (και εύλογη) πικρία τη νομική κρίση του και δεν αμφισβήτησε το κύρος των νόμων.
Ο Ακρίτας Καϊδατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ
