Με την ανάγνωση Κοινής Διακήρυξης για την Ειρήνη και Συνεργασία που συνυπέγραψαν ο δήμαρχος Σμύρνης Τουνς Σογιέρ και οι δήμαρχοι Βύρωνα Γρηγόρης Κατωπόδης και Καισαριανής Χρήστος Βοσκόπουλος ολοκληρώθηκε το Συμπόσιο Ειρήνης και Φιλίας που συνδιοργάνωσαν ο Δήμος Σμύρνης και η Ένωση για την Ειρήνη και Επικοινωνία στο Αιγαίο (APCA) στις 11 Νοεμβρίου 2022. Το κείμενο της Διακήρυξης είναι το ακόλουθο:
«Η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται γεωγραφικά δίπλα-δίπλα και η γειτονιά απαιτεί ειρήνη και συνεργασία, καθώς και σχέσεις καλής γειτονίας στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού. Στην κατεύθυνση αυτή καλείται να συνεισφέρει και η “διπλωματία των πόλεων”, μέσω του θεσμού της Αυτοδιοίκησης, του οποίου ο ρόλος αυξάνεται αντικειμενικά στον σημερινό κόσμο.
Στη βάση των προαναφερθέντων, οι υπογράφοντες δήμαρχοι διακηρύσσουμε τα ακόλουθα:
1. Δεσμευόμαστε να εργαστούμε για την ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και πνεύματος ειρήνης ανάμεσα στις κοινωνίες μας, μακριά από προκαταλήψεις που παράγουν διακρίσεις.
2. Δηλώνουμε την πρόθεσή μας να προωθήσουμε την πολύμορφη επικοινωνία των πολιτών και κοινωνικών φορέων των πόλεών μας, ενθαρρύνοντας κοινές δράσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβαίων επισκέψεων.
3. Αποφασίζουμε να διαμορφώσουμε το κατάλληλο πλαίσιο για την αλληλοενημέρωση και την ανταλλαγή εμπειριών σε σχέση με την αντιμετώπιση των προβλημάτων στις αντίστοιχες κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και καινοτόμων δράσεων που απαιτεί η εποχή μας.
4. Θεωρούμε ότι μεγάλη δύναμη για την προώθηση της ειρήνης και φιλίας αποτελούν η πολιτιστική και αθλητική συνεργασία, που επίσης θα προωθήσουμε ως διοικήσεις και μεταξύ των κοινωνιών.
5. Οι δήμαρχοι Βύρωνα και Καισαριανής της Ελλάδας, που μετέχει ενεργά στην Επιτροπή Περιφερειών της Ε.Ε., αναλαμβάνουν μέσω των συναδέλφων τους να διευκολύνουν την επικοινωνία και συνεργασία του Δήμου Σμύρνης με τον σημαντικό αυτό ευρωπαϊκό θεσμό.
6. Διακηρύσσουμε ότι το παρελθόν δεν πρέπει να μας χωρίζει, μας ενώνει το μέλλον που απαιτεί: Να χτίσουμε γέφυρες, όχι τείχη, στις δύο πλευρές του Αιγαίου, γενικότερα στη Μεσόγειο».
Έλληνες ακτιβιστές της ειρήνης
Στο Συμπόσιο συμμετείχαν Έλληνες ακτιβιστές της ειρήνης από την Αθήνα και τη Λέσβο, μαζί τους και οι δύο δήμαρχοι. Ειδικότερα, συμμετείχαν ο υπογράφων και η πρόεδρος του ελληνικού κλάδου της IPPNW Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου, που επίσης εκπροσωπήθηκε από το ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας (πρόεδρος Μίκης Θεοδωράκης) Σωτήρη Σωτηρόπουλο. Την επταμελή αντιπροσωπεία ειρήνης «Συνύπαρξη» από τη Λέσβο εκπροσώπησαν η πρόεδρος Βίλυ Τεντόμα, ο πρώην δήμαρχος Αγίας Παρασκευής Απόστολος Κομνηνάκας και μέλη του προεδρείου.
Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο του Συμποσίου, κυριάρχησαν οι θετικές εμπειρίες από το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας του 1930 που συνυπέγραψαν οι Ατατούρκ και Βενιζέλος, το οποίο συνοδεύτηκε από μια «άνοιξη» φιλίας στις σχέσεις των δύο χωρών, που συνεχίστηκε τόσο κατά τον πόλεμο της Αλβανίας όσο και στη γερμανική Κατοχή, με σημαντικότατες πράξεις αλληλεγγύης με την Ελλάδα και τον λαό μας, όπως η επισιτιστική βοήθεια με το πλοίο «Κουρτουλούς», καθώς και η υποδοχή στη Σμύρνη δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων από τα νησιά που έφευγαν από την Κατοχή ή λόγω της αντιστασιακής τους δράσης. Αξιοσημείωτο ότι κατά την περίοδο 1941-44 ιδρύθηκε στη Σμύρνη ελληνοαγγλικό κέντρο επιχειρήσεων εναντίον των κατακτητών. Στο πλαίσιο του Συμποσίου, μου έγινε η μεγάλη τιμή να βραβευτώ από τους οργανωτές.
Σημαντική και η συνεδρίαση με θέμα τα πυρηνικά, όπου η εκπρόσωπος του ελληνικού κλάδου της IPPNW αναφέρθηκε στη μακρόχρονη στενή συνεργασία για το αίτημα κατάργησης των πυρηνικών όπλων και εργοστασίου στην περιοχή, ειδικά στους κινδύνους από το Ακούγιου (το οποίο ενδέχεται να εξελιχθεί σε μεσογειακό Τσερνομπίλ). Ο πρόεδρος του τουρκικού κλάδου Μπαγιαζίτ αναφέρθηκε στην ανάγκη υπογραφής στον ΟΗΕ της Συμφωνία Απαγόρευσης Πυρηνικών Όπλων.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στη Σμύρνη, η πενταμελής ομάδα ειρήνης από την Αθήνα γίναμε δεκτοί από τη γενική πρόξενο της Ελλάδας κ. Δέσποινα Μπαλκίζα. Η γενική πρόξενος έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον τόσο για τη «διπλωματία των πολιτών» όσο και για τη «διπλωματία των πόλεων» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με στόχο τη δημιουργία γεφυρών αντί τειχών μεταξύ των δύο λαών και κοινωνιών.
Δεν φοβήθηκαν οι δήμαρχοι
Καταλήγω με δύο επισημάνσεις.
α) Οι δήμαρχοι Βύρωνα και Καισαριανής δεν φοβήθηκαν να πάνε στη Σμύρνη, παρότι προηγήθηκε το άκρως δυσάρεστο θέμα Τζιτζικώστα, που, σύμφωνα με έγκυρο παρατηρητή, είχε στόχο και τον υπέρμαχο της ειρήνης και ελληνοτουρκικής φιλίας ομόλογό τους της Σμύρνης. Δεδομένων των μεγεθών, η σύναψη συμφωνίας φιλίας και συνεργασίας με τον τρίτο μεγαλύτερο δήμο της Τουρκίας, που εκπροσωπεί 5 εκατομμύρια πολίτες, αποτελεί επίτευγμα για τους δύο Έλληνες δημάρχους, το οποίο θα τους πιστωθεί και από τις τοπικές κοινωνίες.
β) Η σημερινή κρίσιμη περίοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με ακινητοποιημένη την κρατική διπλωματία, χρειάζεται τη «διπλωματία των πόλεων» και, κατ’ επέκταση, τη «διπλωματία των πολιτών», που αναπτύχθηκε με επιτυχία σε εξίσου δύσκολες συνθήκες στο παρελθόν.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης - ΠΑΔΟΠ και δημοτικός σύμβουλος Βύρωνα
