Τρεις ολόκληρες εβδομάδες έχουν περάσει από την επίσημη αναγνώριση της ύπαρξης ενός μείζονος σκανδάλου παρακολουθήσεων και η υπόθεση παραμένει στο σκοτάδι. Η θερινή ραστώνη δεν είναι δικαιολογία όταν κλονίζεται η λειτουργία του πολιτεύματος. Δεν γνωρίζουμε τις ακριβείς διαστάσεις της υπόθεσης ούτε τις πολιτικές και τις θεσμικές προεκτάσεις της, ενώ στη δημόσια συζήτηση τείνει να υποβαθμίζεται το γεγονός ότι έχει τρεις προφανώς αλληλένδετες, αλλά πάντως διακριτές πτυχές.
Πρώτον, γνωρίζουμε ότι υπό παρακολούθηση έχουν τεθεί ένα τουλάχιστον πολιτικό πρόσωπο, ευρωβουλευτής και αρχηγός κοινοβουλευτικού κόμματος, και ένας τουλάχιστον δημοσιογράφος που (ή επειδή;) ερευνούσε τραπεζικά σκάνδαλα. Αγνοούμε αν το ίδιο συνέβη και με άλλους πολιτικούς και δημοσιογράφους - και ποιους. Και, ίσως το σημαντικότερο, αγνοούμε αν αυτού του είδους οι παρακολουθήσεις έχουν παύσει ή συνεχίζονται.
Δεύτερον, γνωρίζουμε ότι, παράλληλα με τις «νομιμοφανείς» άρσεις του απορρήτου των επικοινωνιών μετά από αίτημα της υπηρεσίας πληροφοριών και εισαγγελική έγκριση, είχε τεθεί σε εφαρμογή κατά τρόπο απολύτως αυθαίρετο και εξωθεσμικό το σύστημα παρακολούθησης Predator. Αγνοούμε οτιδήποτε σχετικά μ’ αυτήν τη δεύτερη κατηγορία παρακολουθήσεων, όπως αγνοούμε και τη σχέση της με την πρώτη κατηγορία.
Τρίτον, γνωρίζουμε ότι το προηγούμενο έτος εγκρίθηκαν περίπου 15.000 αιτήματα παρακολούθησης - ένα νούμερο από μόνο του εξωφρενικό. Αγνοούμε πόσα πρόσωπα (πιθανώς πολλαπλάσια του αριθμού των αιτημάτων) παρακολουθούνταν. Και, κυρίως, αγνοούμε την αιτία αυτής της αδιανόητης μαζικότητας των παρακολουθήσεων, που έχει καταντήσει κούφια τη συνταγματική προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών.
Το πολίτευμα λειτουργεί μέσα από τους θεσμούς του. Η αντίδραση των θεσμών του πολιτεύματος υπήρξε μέχρι στιγμής απογοητευτική. Καμία θεσμική πρωτοβουλία δεν πήρε η Βουλή. Αντιθέτως, σύρθηκε στην άκριτη υιοθέτηση των κυβερνητικών προτάσεων, που είναι αναμενόμενο να επιδιώκει την υποβάθμιση, ου μη και τη συγκάλυψη, του θέματος. Όφειλε να συγκληθεί άμεσα, χωρίς καμία χρονοτριβή, και να απαιτήσει διά της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας τη διακοπή όλων των αμφιλεγόμενων παρακολουθήσεων μέχρις ότου δοθούν επαρκείς εξηγήσεις. Καμία σοβαρή πρωτοβουλία δεν πήρε η Δικαιοσύνη. Όφειλε να κινητοποιηθεί κατά απόλυτη προτεραιότητα για τη συνολική διερεύνηση της υπόθεσης. Καμία πρωτοβουλία δεν πήρε η ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών. Όφειλε να οργανώσει μια ανεξάρτητη έρευνα, παράλληλη της κοινοβουλευτικής, ενόψει της ειδικής τεχνογνωσίας της.
Το σκάνδαλο των μαζικών παρακολουθήσεων είναι από μόνο του ένας πολύς σοβαρός λόγος ανησυχίας για την κοινωνία. Η αφωνία των θεσμών για το σκάνδαλο αυτό είναι ένας πρόσθετος λόγος ανησυχίας, από την άποψη της λειτουργίας του πολιτεύματος.
* Ο Ακρίτας Καϊδατζής είναι επίκ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ
