Αν επανέρχεται στο προσκήνιο ένα σύνθημα του πρωτόγνωρου φιλειρηνικού κινήματος της δεκαετίας του 1980, αυτό είναι «Ειρήνη η μόνη επιλογή - Αφοπλισμός - Ανάπτυξη - Ζωή». Η άκρως επικίνδυνη ουκρανική κρίση δεν έχει μόνο γεωπολιτική διάσταση, αλλά και άλλες, που άπτονται προβλημάτων της καθημερινότητας των κοινωνιών της Ευρώπης.
Στον βαθμό που αυτός ο δεσμός δεν αναδεικνύεται με πρωτοβουλία των αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων, η «διπλωματία των λαών» δεν θα αποκτήσει τον δυναμισμό που είχε όταν ο όρος αυτός πέρασε στο διεθνές πολιτικό λεξιλόγιο.
Θυμίζω ότι το ευρωπαϊκό κίνημα ειρήνης, κυρίως το αντιπυρηνικό, υπερέβη πρώτο τα εθνικά σύνορα στην ήπειρό μας, οργανώνοντας διεθνείς πορείες είτε από την Κοπεγχάγη στο Παρίσι είτε από το Ελσίνκι μέσω Λένινγκραντ, Μόσχας και Κιέβου στη Βιέννη. Πώς αλλιώς θα πείθαμε την βαθύτατα ανήσυχη για τον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου κοινή γνώμη ότι θέλαμε το γκρέμισμα των τειχών και αποπυρηνικοποιημένη Ευρώπη, από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια;
Με την έννοια αυτή, το προ τεσαρακονταετίας διεθνές κίνημα ειρήνης έκανε πολλά περισσότερα, κατά την Λουτσιάνα Καστελίνα, για την προώθηση της ευρωπαϊκής ιδέας, σε σχέση με ηγέτες που αυτοπροσδιορίζονταν ως πούροι ευρωπαϊστές. Παράλληλα, έκανε διάλογο με τη Μόσχα που έπιασε τόπο, καθώς το 1985 ο Γκορμπατσόφ συμπεριέλαβε πολλές από τις ιδέες του κινήματος στη ΝΠΣ της περεστρόικα. Ιδέες σαν την ισορροπία συμφερόντων αντί της στρατιωτικοστρατηγικής ισορροπίας, της αμυντικής επάρκειας και της πολυδιάστατης κοινής ασφάλειας, που ανήκει στο «πνεύμα του Ελσίνκι», δηλαδή στη διαδικασία της ΔΑΣΕ, σήμερα ΟΑΣΕ. Διαδικασία που αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο ρήγμα στον Ψυχρό Πόλεμο, με την πολύτιμη βοήθεια της «οστπολιτίκ» του Βίλλυ Μπραντ, η οποία παραμένει στο DNA και της σημερινής Γερμανίας του Σολτς.
Ψεύτικο και εντελώς παρωχημένο το δίλημμα «Ουάσιγκτον ή Μόσχα» στη μεταψυχροπολεμική Ευρώπη των ποικίλων αλληλεξαρτήσεων και των πολλαπλών κρίσεων. Δίλημμα που σε καμιά περίπτωση δεν αντιστοιχεί στο «ΗΠΑ ή ΕΣΣΔ» του Ψυχρού Πολέμου, γιατί σήμερα η πρόκληση για τους λαούς είναι μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη, ειρηνική, στη βάση μιας νέας σχέσης με τη Ρωσία. Γι’ αυτό και ως κίνημα ειρήνης ζητήσαμε από τον Ιανουάριο διά του τιμημένου με Νόμπελ Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης (ΙΡΒ) μορατόριουμ στην περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς ως αναγκαίο συμβιβασμό, προτείνοντας επίσης «πανευρωπαϊκή χάρτα ενεργειακής ασφάλειας, με πρωτοβουλία της Ε.Ε.».
Η Ελλάδα, χώρα ευρωπαϊκή και βαλκανική, που συμμετέχει και στη Συνεργασία της Μαύρης Θάλασσας, έχει πολλούς λόγους δυναμικής παρουσίας στο πεδίο των διπλωματικών πρωτοβουλιών για ειρηνική λύση στο ουκρανικό, αλλά με κυβέρνηση Μητσοτάκη, δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει. Άλλωστε, νωπή είναι η βιτριολική αντίθεση της Ν.Δ. στην ιστορική Συμφωνία ειρήνης των Πρεσπών.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ- Π.Σ. και σύμβουλος του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης
