Από πολλές απόψεις πάσχει η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Δεν είναι μόνο η απουσία σύγχρονης βαλκανικής πολιτικής, αλλά και σφαιρικής πολιτικής για τη Μεσόγειο, όπως προκύπτει και από πρόσφατες ανακοινώσεις τόσο στη ΔΕΘ όσο και κατά την Ευρωμεσογειακή Διάσκεψη, που, από EUMed7, ορθότατα εξελίχθηκε σε EUMed9.
Δεν θα πρωτοτυπήσω αν πω ότι η Μεσόγειος αποτελεί παγκόσμιο σταυροδρόμι, όπου βρίσκουν την έκφρασή τους όλες οι μεγάλες αντιθέσεις του σύγχρονου κόσμου: Βορράς - Νότος, Ανατολή - Δύση, πόλεμος - ειρήνη, ειρήνη με τη φύση - κλιματική κρίση και περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Την ίδια ώρα, η περιοχή αυτή αποτελεί κοιτίδα πολιτισμών, αλλά και συνύπαρξής τους, όσο και αν ορισμένοι, πέραν του Ατλαντικού, μιλούν για σύγκρουση των πολιτισμών (clash of civilizations), στρεφόμενοι κυρίως εναντίον του Ισλάμ.
Η δική μας χώρα είναι κατεξοχήν μεσογειακή χώρα, τόσο από την άποψη της γεωγραφίας όσο και του πολιτισμού, που άλλοτε ανθούσε από τις ακτές της Μικράς Ασίας και την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι το Γιβραλτάρ. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα σχέδιο δράσης για το σύνολο της Μεσογείου, όχι μόνο για την ανατολική της λεκάνη, λόγω των ελληνοτουρκικών σχέσεων, του Κυπριακού και άλλων προβλημάτων, σχέδιο που, δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση δεν διαθέτει.
Η Μεσόγειος είναι και Β. Αφρική και Μ. Ανατολή
Αντιθέτως, η κυβέρνηση Τσίπρα είχε πρωτοπορήσει και στον τομέα αυτό, προωθώντας από το 2016 τη συνεργασία των μεσογειακών κρατών - μελών της Ε.Ε., που στη συνέχεια καθιερώθηκε, μονιμοποιήθηκε και πρόσφατα διευρύνθηκε, με αντίκτυπο στο σύνολο της Ε.Ε., στην κατεύθυνση εξισορρόπησης της αντίθεσης Βορρά - Νότου.
Όμως, επειδή η Μεσόγειος είναι και Β. Αφρική και Μ. Ανατολή, η προαναφερθείσα συνεργασία οφείλει να συμβάλει και στη γεφύρωση του χάσματος Βορρά - Νότου και με τις περιοχές αυτές, διότι μόνο έτσι θα αντιμετωπιστούν σε βάθος χρόνου και μεγάλα προβλήματα, όπως το προσφυγικό - μεταναστευτικό.
Ένα Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης της Ελλάδας θα βοηθήσει και την Κύπρο, αλλά οφείλει να είναι πολυδιάστατο και περιεκτικό, που σημαίνει ότι η χώρα μας πρέπει να είναι ενεργητικά παρούσα και σε θεσμούς και διαδικασίες παμμεσογειακής εμβέλειας, όπως η Ευρωμεσογειακή Συνεργασία, οι Μεσογειακοί αθλητικοί αγώνες, καθώς και συνεργασίες στο επίπεδο της Αυτοδιοίκησης, θα έλεγα και η Ένωση Αδελφοποιημένων Πόλεων της Μεσογείου.
Με το βλέμμα στο μέλλον, ίσως πρέπει να θυμηθούμε και παλαιότερη πρόταση από την Ισπανία για ένα μεσογειακό «Ελσίνκι», δηλαδή μια διάσκεψη για την ασφάλεια και την συνεργασία στη Μεσόγειο, με βάση τις αρχές της ΔΑΣΕ, σήμερα ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη), στον οποίο συμμετέχει και η Ρωσία.
Κλιματική κρίση
Σε ό,τι αφορά την κλιματική κρίση, προκαλεί εντύπωση το ότι ούτε η πρόσφατη EUMed9 ούτε η κυβέρνηση Μητσοτάκη αναφέρθηκαν στο Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης του ΟΗΕ για τη Μεσόγειο, το οποίο έχει έδρα του την Αθήνα. Πρόκειται για το Mediterranean Action Plan ή Blue Plan, που υπάγεται στο πρόγραμμα περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), με έδρα το Ναϊρόμπι.
Το σχέδιο αυτό χρειάζεται γενναία ενίσχυση και επικαιροποίηση των στόχων του, με τη συμμετοχή πλέον των 20 χωρών της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου του κράτους της Παλαιστίνης, εννοείται και του Ισραήλ.
Εδώ και δεκαετίες, τα κινήματα ειρήνης και, μεταγενέστερα, τα οικολογικά κινήματα έχουν καταθέσει και για αποπυρηνικοποιημένη Μεσόγειο, αιτήματα τα οποία δύσκολα θα βρουν ανταπόκριση, ιδιαίτερα από την πλευρά της Γαλλίας και των ΗΠΑ. Ωστόσο, σε πρώτη φάση, θα μπορούσε να προβλεφθεί διάταξη στο Mediterranean Action Plan για απαγόρευση διάπλου στη Μεσόγειο πολεμικών πλοίων εξοπλισμένων με πυρηνικά όπλα ή πυρηνοκίνητων, καθώς και απαγόρευση ελλιμενισμού τους σε λιμάνια των χωρών της περιοχής.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
