Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την αδυναμία ευρείας παραγωγής και απρόσκοπτης διάθεσης των εμβολίων για τον κορωνοϊό που η παραγωγός εταιρεία (ή εταιρείες) παρουσιάζει, παρά τα συμφωνηθέντα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναδεικνύει το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει καταστεί όμηρος της δικής της πολιτικής να εμποδίσει πριν αρκετά χρόνια την ανάπτυξη εθνικών φαρμακοβιομηχανιών στα κράτη - μέλη της κάτω από την πίεση των ιδιωτών φαρμακοβιομηχάνων.
Τώρα τα σοβαρά προβλήματα που ανακύπτουν με τη διάθεση του νέου εμβολίου τα βρίσκουν μπροστά τους η Ε.Ε. και τα κράτη - μέλη της, αλλά οι εναλλακτικές προτάσεις που κατατέθηκαν, ενώ δείχνουν ελπιδοφόρες, δυσκολεύονται να υλοποιηθούν όχι μόνο επειδή προσκρούουν στη νομοθεσία περί εμπορικών δικαιωμάτων των παραγωγών εταιρειών, την περίφημη «πατέντα», αλλά και επειδή δεν υπάρχει η εθνική φαρμακοβιομηχανία που θα είναι απαραίτητη για να στηρίξει την εθνική παραγωγή, ώστε να μην αντιμετωπίζουν οι χώρες της Ευρώπης πρόβλημα στην έγκαιρη διάθεση των εμβολίων και οι πολίτες προσκόμματα στην πρόσβαση του εμβολιασμού.
Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την άρση ή απελευθέρωση της πατέντας από τις παραγωγούς εταιρείες (θα) είναι το πρώτο βήμα για μια διαφορετική πολιτική εμβολίων και συνακόλουθα φαρμάκων, που, εκτός από την Ε.Ε., θα «παρασύρει» και τις άλλες χώρες και έτσι θα ξεμπλοκάρει τη διάθεση και την πρόσβαση στα εμβόλια προς τις φτωχές χώρες, που σήμερα αναγκάζονται να αγοράσουν τα εμβόλια σε πολλαπλάσια τιμή απ’ όσο τα αγοράζουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες μεγάλες και πλούσιες χώρες.
Εθνική φαρμακοβιομηχανία
Η πρόταση αυτή, για να περπατήσει αποτελεσματικά, προϋποθέτει, κατά την άποψή μου, την ύπαρξη εθνικής φαρμακοβιομηχανίας ή εθνικής στρατηγικής και πολιτικής συνεργασιών με εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες που να είναι όμως ικανές να σηκώσουν το βάρος της παραγωγής αυτού του νέας τεχνολογίας εμβολίου. Αν δεν διασφαλιστούν αυτές οι προϋποθέσεις, τότε συζητάμε σε κενό... αέρος.
Έχει σημασία ότι την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ που εκφράστηκε αρχικά διά του πρώην υπουργού Ανδρέα Ξανθού και τέθηκε σε επίπεδο αρχηγών στη Βουλή από τον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα αγκάλιασαν αμέσως τόσο το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).
Το θέμα είναι τώρα ότι την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ θα αγκαλιάσει η Ευρωπαϊκή Αριστερά όχι μόνο σε επίπεδο διακηρύξεων, αλλά με τρόπο που να οδηγήσει σε ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα διαμόρφωσης μιας Εθνικής Πολιτικής Φαρμάκου σε ευρωπαϊκό επίπεδο!
Στην περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ο Ανδρέας Ξανθός είχε πάρει πρωτοβουλίες για συνεργασίες με χώρες του Νότου σε θέματα τιμολόγησης των φαρμάκων, αφού το φαρμακευτικό κόστος ήταν και παραμένει δυσθεώρητο...
Στην Ελλάδα, σήμερα, τον συντονισμό αυτής της νέας πολιτικής για τα εμβόλια και τα φάρμακα θα μπορούσαν να αναλάβουν το ΙΦΕΤ και το Ινστιτούτο Παστέρ, αφού πριν την οργάνωση της παραγωγής, ακόμη κι αν εκχωρηθεί η πατέντα του νέου εμβολίου, θα πρέπει να προηγηθεί και η αναγκαία έρευνα που με συντονισμό των δύο φορέων και την οικονομική συνδρομή του κράτους μπορούν να αναλάβουν.
Η πανδημία του κορωνοϊού, με την ένταση και τη διάρκειά της, μας οδηγεί σε πανευρωπαϊκό, αν όχι και σε παγκόσμιο, επίπεδο να ανασχεδιάσουμε τις πολιτικές που έχει ανάγκη η ανθρωπότητα και που από μόνη της ούτε η ιδιωτική φαρμακοβιομηχανία μπορεί να στηρίξει. Χρειάζονται ασφαλώς συνέργειες, αλλά ταυτόχρονα και ξεκάθαρη πολιτική στόχευση.
Το εμβόλιο δεν είναι εμπόρευμα
Και ο πρώτος στόχος έχει ήδη τεθεί: Το εμβόλιο αποτελεί κοινωνικό αγαθό!
Συνεπώς, από μόνος του αυτός ο στόχος, αν επιτευχθεί, σπάει τη λογική της πατέντας και αναγνωρίζεται ότι το εμβόλιο ως κοινωνικό αγαθό δεν μπορεί να αποτελεί φαρμακευτικό εμπόρευμα, οπότε πρέπει να είναι και διαθέσιμο σε όλους και προσβάσιμο από όποιον το έχει ανάγκη...
Το ζήτημα είναι αν η Ευρώπη θα καταφέρει να πετύχει και την άρση της πατέντας στα εμβόλια (ως πρώτο βήμα της νέας πολιτικής) αλλά και την οργάνωση είτε εθνικής φαρμακοβιομηχανίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, είτε την ανάπτυξη συνεργιών με εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες, στη βάση όμως ενός εθνικού σχεδιασμού που θα εποπτεύεται από εθνικούς φορείς και θα χρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους, ώστε να ωφελεί και το ίδιο το κράτος, διασφαλίζοντας στους πολίτες τα αναγκαία κάθε φορά εμβόλια ή/και φάρμακα.
Η σημασία της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ είναι καταφανής όχι μόνο επειδή την αγκάλιασαν ο ΠΟΥ και το Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά επειδή μπορεί να αποτελέσει πολιτικό δεδομένο και για την ευρωπαϊκή Αριστερά που θα πρέπει να αξιοποιήσει κεντρικά και περιφερικά ώστε να διαφανεί η διαφορά της πολιτικής της πρότασης από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα.
Η πανδημία του κορωνοϊού έπληξε όλες τις χώρες του πλανήτη και είδαμε ότι ήταν πιο έντονη σε χώρες που είχαν αποδομήσει ή αποσαρθρώσει το δημόσιο σύστημα Υγείας τους. Συνεπώς, η πανδημία για τους πολίτες και τις πολιτικές δυνάμεις που εμπιστεύονται τα δημόσια συστήματα αποτελεί ευκαιρία αναδιοργάνωσης των συστημάτων Υγείας υπέρ των πολιτών, χωρίς τάση ή εμπλοκή λογικών κερδοφορίας, ακόμη και αισχροκέρδειας που παρατηρείται στα συστήματα Υγείας που στηρίζονται στη λογική της εμπορευματικότητας, όπως τα νεοφιλελεύθερα συστήματα Υγείας που, ενώ προφασίζονται πως λειτουργούν στη βάση κόστους - οφέλους, στην πραγματικότητα λειτουργούν στη βάση της άκρατης κερδοφορίας.
* Ο Τάκης Γεωργακόπουλος είναι γιατρός, διευθυντής ΕΣΥ στη ΜΕΘ του Γ.Ν. Πατρών «Ο Άγιος Ανδρέας», πρώην αντιπρόεδρος ΕΟΠΥΥ
