Το μοτίβο επαναλαμβάνεται. Πρώτη απαγόρευση πριν από τις 17 Νοεμβρίου, δεύτερη πριν από τις 6 Δεκεμβρίου, τρίτη τώρα, πριν από τις κινητοποιήσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας. Θα έπρεπε πια να είναι εμφανές και στον πιο καλοπροαίρετο ότι σκοπός της απαγόρευσης συναθροίσεων δεν είναι, και ουδέποτε υπήρξε, η προστασία της δημόσιας Υγείας. Γιατί αν ήταν, θα υπήρχε τεκμηρίωση για την αναγκαιότητα του μέτρου και θα είχε δοθεί στη δημοσιότητα. Και, κυρίως, θα υπήρχε αναλογία μεταξύ μέτρου και σκοπού. Δεν θα έμεναν αναπάντητα μια σειρά από ερωτήματα. Γιατί ειδικά τώρα και όχι πριν ή μετά; Γιατί για μία εβδομάδα; Γιατί σε όλη την επικράτεια; Πώς προέκυψε ο αριθμός των 100 συμμετεχόντων; Και, κυρίως, γιατί καθολικά, αδιακρίτως και αδιαφοροποίητα; Καταλαβαίνουμε όλοι πόσο επικίνδυνο για τη δημόσια Υγεία είναι να συνωστίζονται 100 άνθρωποι άτακτα ο ένας πάνω στον άλλο σε ένα βαγόνι ή μια αποβάθρα του μετρό. Πώς δικαιολογείται η απαγόρευση μιας συνάθροισης 100 ή περισσότερων ανθρώπων που στέκονται ή κινούνται οργανωμένα σε εξωτερικό χώρο, με προφυλάξεις και τήρηση των αποστάσεων;
Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι η δημόσια Υγεία. Αν ήταν, δεν θα είχε ανασταλεί πλήρως και καθολικά -και φυσικά αντισυνταγματικά- το δικαίωμα της συνάθροισης, αλλά θα είχαν επιβληθεί μόνο οι εύλογοι και αναγκαίοι περιορισμοί. Το θέμα δεν είναι ούτε καν αυτό που συχνά προβάλλεται, «να μην διαταράσσεται υπέρμετρα η κοινωνικοοικονομική ζωή». Γιατί αν ήταν, θα εφαρμοζόταν ο Νόμος Χρυσοχοΐδη (Ν. 4703/2020), που είναι ο εκτελεστικός του άρθρου 11 του συντάγματος νόμος για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και ψηφίστηκε μόλις τον περασμένο Ιούλιο. Για τρίτο συνεχή μήνα -Νοέμβριο, Δεκέμβριο και τώρα Ιανουάριο- επιβάλλεται καθολική απαγόρευση των συναθροίσεων βάσει προγενέστερης, από τον περασμένο Μάρτιο, Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ της 20ής.3.2020). Ο Νόμος Χρυσοχοΐδη έμεινε για άλλη μια φορά στα αζήτητα. Το μοτίβο επαναλαμβάνεται.
Φαίνεται λοιπόν ότι οι διαδοχικές απαγορεύσεις των συναθροίσεων δεν είναι παρά ένας μηχανισμός πειθάρχησης της κοινωνίας. Το δόγμα μοιάζει να είναι: Τα δημοκρατικά δικαιώματά σας κατοχυρώνονται όσο δεν τα χρειάζεστε. Όταν πάτε να τα ασκήσετε, τότε θα αναστέλλονται. Είναι όμως και κάτι ακόμα, βαθύτερο: ο εθισμός της κοινωνίας σε απαγορεύσεις παράλογες, ατεκμηρίωτες, δυσανάλογες και ανορθολογικές. Ένα είδος αντιδημοκρατικής γυμναστικής: κάθε τόσο -μια φορά τον μήνα μέχρι στιγμής- θα επιβάλλουμε μια παράλογη απαγόρευση ακριβώς για να συνηθίσετε τις παράλογες απαγορεύσεις. Από την άποψη αυτή, η παντελής απουσία τεκμηρίωσης και δημοσιότητας της απαγόρευσης των συναθροίσεων δεν είναι έλλειμμα της απόφασης, είναι επιλογή. Από την ίδια άποψη, ίσως πιο τρομακτική από την ίδια την επιβολή των παράλογων απαγορεύσεων είναι η αφωνία των -άλλοτε λαλίστατων- κατ’ επάγγελμα υπέρμαχων του κράτους δικαίου και των δικαιωμάτων.
Ο Ακρίτας Καϊδατζής είναι επίκουρος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ
