Η θητεία Τραμπ κατέστρεψε εντελώς ένα ήδη προβληματικό και ετεροβαρές σύστημα διεθνούς συνεννόησης. Η θητεία Μπάιντεν είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα το αποκαταστήσει, επιδιώκοντας τουλάχιστον να διαμορφώσει κάποιες ισορροπίες με τους άλλους ισχυρούς πόλους του παγκόσμιου συστήματος: την Κίνα, τη Ρωσία, την Ε.Ε.
Οι αμφιβολίες για τις προθέσεις της υπερδύναμης προέρχονται κυρίως από το γεγονός ότι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης Μπάιντεν στην αποκατάσταση της εσωτερικής συνοχής ίσως παρατείνουν, μεταξύ άλλων, την αποστασιοποίηση από μηχανισμούς διεθνούς συνεργασίας, ιδιαίτερα τους πολύ κρίσιμους για την αντιμετώπιση της πανδημίας της Covid-19.
Θα μπει, άραγε, στις προτεραιότητες της νέας αμερικανικής ηγεσίας η ολοκλήρωση της χρηματοδότησης των μηχανισμών που έχει στήσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας -του COVAX, του Gavi και του CEPI- για την εξασφάλιση γρήγορης και δίκαιης κατανομής των εμβολίων στις φτωχότερες χώρες του πλανήτη; Η συγκεκριμένη υπόθεση εξελίσσεται σε ένα τεράστιο ηθικό και πολιτικό φιάσκο, με πρωταγωνίστριες τις πλουσιότερες χώρες, που, σε πείσμα των διακηρύξεων, υλοποιούν με ζήλο αυτό που ήθελε να αποτρέψει ο ΠΟΥ: τον εθνικισμό των εμβολίων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επαίρεται ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους δωρητές του COVAX και ότι οι συμφωνίες της με τις εταιρείες παραγωγής των εμβολίων περιλαμβάνουν μέριμνα για εξασφάλιση δόσεων για τους πληθυσμούς των φτωχότερων χωρών. Αλλά στην πραγματικότητα κάνει τα στραβά μάτια σε διμερείς συμφωνίες των ισχυρότερων κρατών - μελών με τις εταιρείες παραγωγής.
Οι συμφωνίες αυτές, ακόμη κι αν τυπικά δεν παρακάμπτουν την «ουρά» των εμβολίων για τις άλλες χώρες της Ε.Ε., είναι βέβαιο ότι κλέβουν τη σειρά των φτωχότερων χωρών του πλανήτη. Και επειδή η πλειοδοσία «έξτρα» παραγγελιών ανεβάζει τις τιμές των εμβολίων. Και διότι υποχρεώνει τις αδύναμες χώρες να καθυστερήσουν τραγικά το χρονοδιάγραμμα των εμβολιασμών πολύ πέρα από το 2022.
Φανταστείτε ότι το ίδιο κάνουν ταυτόχρονα δεκάδες ακόμη ανεπτυγμένες χώρες καθιστώντας την παγκόσμια διαχείριση της πανδημίας ένα αποκρουστικό, εμβολιαστικό και υγειονομικό απαρτχάιντ εις βάρος των φτωχότερων πληθυσμών, που είναι έτσι κι αλλιώς ήδη ευάλωτοι σε άλλες επιδημίες και αποκλεισμένοι από την πρόσβαση σε θεραπείες.
Εκτός αν πρόκειται να αξιοποιηθούν από τις πολυεθνικές του φαρμάκου ως φθηνά πειραματόζωα για ευρείας κλίμακας κλινικές δοκιμές. Το παγκοσμίως χειροκροτούμενο για το εμβολιαστικό «θαύμα» του Ισραήλ (έχει εμβολιάσει σχεδόν το 40% πληθυσμού) αποτελεί, άλλωστε, επιτομή του υγειονομικού απαρτχάιντ που επιχείρησε εις βάρος των Παλαιστινίων και στην περίπτωση του Covid-19.
Στις διαμαρτυρίες και καταγγελίες του ΠΟΥ η απάντηση ορισμένων από τις πλουσιότερες χώρες -όπως ο Καναδάς, οι σκανδιναβικές ή η Γερμανία- είναι ότι θα διαθέσουν στις φτωχότερες χώρες το «περίσσευμα» εμβολίων μόλις καλύψουν τους πληθυσμούς τους. Εκτός από ανήθικο και πλήρες αποικιοκρατικής αλαζονείας, αυτό το πνεύμα «φιλανθρωπικής» προσέγγισης (φάτε τα αποφάγια μας) είναι και λανθασμένο. Και οικονομικά και κοινωνικά.
Πρώτα επειδή η Ε.Ε. και άλλες πλούσιες χώρες έχουν χρηματοδοτήσει αδρά τις έρευνες για τα εμβόλια και οι πολυεθνικές παραγωγής τους έχουν πολυποίκιλα ευνοηθεί από τις κυβερνήσεις -ακόμη και μέσω της τεράστιας ανόδου των μετοχών τους-, ώστε οι πατέντες δεν θα έπρεπε καν να τους ανήκουν. Αυτό θα διευκόλυνε τη φθηνή και ταχύτερη παραγωγή των εμβολίων ακόμη και από φτωχές χώρες.
Κι έπειτα διότι, ακόμη κι αν μέχρι το τέλος του έτους έχει θωρακιστεί υγειονομικά ο «ευγενής» πληθυσμός της Δύσης, όσο οι πληθυσμοί του Τρίτου Κόσμου βυθίζονται απροστάτευτοι σ’ αυτήν και στις επόμενες πανδημίες θα είναι σταθεροί αναμεταδότες των επόμενων κυμάτων της.
Η πιθανότητα η πολιτική Μπάιντεν -για να επιστρέψουμε εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε- να αντιστρέψει αυτό το αποκρουστικό μείγμα υποκρισίας και ανηθικότητας των κυβερνήσεων των πλουσιότερων χωρών είναι από μηδαμινή έως ελάχιστη. Γι’ αυτό Κίνα και Ρωσία σπεύδουν να καλύψουν το κενό κλείνοντας χαμηλού κόστους συμφωνίες για τα φθηνά εμβόλιά τους με φτωχότερες χώρες της Ασίας, του Ειρηνικού, της Αφρικής.
Το παγκόσμιο υγειονομικό απαρτχάιντ που επέτρεψε (ή επέβαλε;) η Δύση άφησε πεδίο για μια ευφυέστερη και διορατικότερη γεωπολιτική εμβολίων από την Ανατολή...
