Το δημοσιογραφικό κλισέ έχει καθιερώσει την έννοια του βαθέος κράτους στην καθομιλουμένη, αν και δεν είναι βέβαιο ότι όλοι εννοούν το ίδιο. Συνηθίσαμε, για παράδειγμα, να μιλάμε για το βαθύ κράτος της Τουρκίας την περίοδο που ο Ερντογάν, σε μια ισορροπία τρόμου, μοιραζόταν την εξουσία με τον στρατό και το δικαστικό σύστημα, μέχρι που έγινε ο ίδιος το όλο κράτος, βαθύ και ρηχό.
Παρότι στη θεωρία του κράτους δεν υπάρχει ενιαία αντίληψη για το αν υπάρχει και τι είναι το βαθύ κράτος, υποψιαζόμαστε τη σχέση του με το ελληνικό “κράτος εν κράτει” και το λατινικό imperium in imperio, που παραπέμπει σε μια παράλληλη και αυτόνομη κυριαρχία, συχνά σε αντίθεση με την επίσημη, την οποία κατά τεκμήριο εκφράζει η νόμιμη κυβέρνηση.
Σε κάθε περίπτωση, πέρα από δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας που ισχυρίζονται ότι οι ΗΠΑ κυβερνώνται από τη CIA και πως ο κόσμος είναι έρμαιο μιας αόρατης παγκόσμιας σέχτας που μπορεί να είναι οι Illuminati ή η Λέσχη Μπίλντεμπεργκ, αυτό που καταλαβαίνει ο μέσος πολίτης είναι ότι το ελληνικό κράτος, το οποίο για περίπου επτά μεταπολεμικές δεκαετίες τελεί υπό τη διαχείριση δύο πολιτικών παρατάξεων -ανεξάρτητα από τις κομματικές εκφράσεις τους- και πέντε πολιτικών οικογενειών, σε γενικές γραμμές παραμένει υπό την ισχυρή επιρροή τους. Οι κυβερνήσεις φεύγουν, οι μεταρρυθμίσεις παρέρχονται, μα το βαθύ κράτος μένει, με τις αδράνειες και τις κεκτημένες ταχύτητές του.
Στην παρούσα συγκυρία, κατά την οποία μια παράταξη και μια πολιτική οικογένεια διαχειρίζονται την πρωτοφανή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δίπλα στο φαινόμενο του βαθέος κράτους εμφανίζεται ένα ακόμη: αυτό της βαθιάς κυβέρνησης. Ενός μηχανισμού άγνωστης σύνθεσης, ο οποίος, την ώρα που οι ομιλούσες κεφαλές της ορατής κυβέρνησης ξημεροβραδιάζονται στα τηλεοπτικά παράθυρα και στην επικοινωνιακή διαχείριση της πανδημίας, παράγει έναν ασύλληπτο αριθμό νομοθετημάτων που κατατίθενται με καταιγιστικούς ρυθμούς, χωρίς να αφήνουν στα κόμματα ή στους κοινωνικούς εταίρους περιθώρια ουσιαστικής κατανόησης και αντίδρασης.
Το φαινόμενο είναι αξιοσημείωτο και, παρότι θυμίζει τα χρόνια των Μνημονίων και τα “τούβλα” των 500 σελίδων και των εκατοντάδων άρθρων που έπεφταν σαν αστροπελέκια στα κεφάλια των εμβρόντητων βουλευτών, ταυτόχρονα διαφέρει ριζικά. Τα μνημονιακά νομοθετήματα, ακόμη κι όταν είχαν αφανείς ή προφανείς υποβολείς, είχαν λίγο - πολύ γνωστούς συντάκτες: την τρόικα και τον μηχανισμό της, που άφηναν στο εγχώριο βαθύ κράτος μόνο τη χαρά της μετάφρασης.
Ενώ λοιπόν η ορατή κυβέρνηση με το επιτελικό κράτος της ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την έκτακτη ανάγκη της πανδημίας -τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, τις υπουργικές αποφάσεις, τις εγκυκλίους, τις πλατφόρμες των μέτρων στήριξης, τις απαγορεύσεις, την αστυνομική τους επιτήρηση, με λίγα λόγια με τη χαμαλοδουλειά-, η αφανής βαθιά κυβέρνηση συντάσσει και καταθέτει νομοθετήματα, τουλάχιστον δύο την εβδομάδα, που δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τις ανάγκες που γεννά η πανδημία.
Ακολουθούν την προ πανδημίας ατζέντα: μια στρατηγική μετασχηματισμού του κράτους και αναδιάρθρωσης της οικονομίας στα μέτρα μιας απορρυθμισμένης αγοράς και μερικών αρπακτικών επιχειρηματικών λόμπι, σε πείσμα της ανικανότητάς τους να σταθούν χωρίς τεράστιες δόσεις «κρατισμού» που αποκάλυψε η κρίση.
Η νομοθετική και μεταρρυθμιστική σπουδή της βαθιάς κυβέρνησης αποκαλύπτει ότι χρησιμοποιεί την πανδημία ως περισπασμό για να εφαρμόσει το πρόγραμμά της. Ο νέος πτωχευτικός νόμος, το κούρεμα της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, οι αλλαγές στον νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις, το νέο χωροταξικό...
Ποιος βιάζεται να τα προχωρήσει εν μέσω πανδημίας και καραντίνας; Και ποιος τα παράγει όλα αυτά; Σε ποια νομικά, τεχνικά και επιχειρηματικά γραφεία καταρτίζονται με γλώσσα τόσο ερμητική που ούτε οι υπουργοί που τα υπογράφουν είναι σε θέση να τα υπερασπιστούν στοιχειωδώς; Ποιος πιστεύει ότι υπουργοί και κυβερνητικά στελέχη που παλινωδούν, αντιφάσκουν, αλληλοαναιρούνται και συναγωνίζονται σε κοτσάνες για τις τραγικές ανεπάρκειες στην αντιμετώπιση της πανδημίας έχουν τη συγκρότηση και την ψυχραιμία να καταστρώσουν τη νεοφιλελεύθερη επέλαση στο κράτος; Κανείς.
Είναι προφανές είναι ότι αυτή τη δουλειά την έχουν αναθέσει outsourcing σε μια βαθιά παρακυβέρνηση. Και η αποκάλυψή της είναι κι αυτή ζωτική για την υπεράσπιση της δημοκρατίας.
