Ύστερα από λαϊκές κινητοποιήσεις πολλών μηνών, κυρίως από τη νεολαία, ο δεξιός Πρόεδρος της Χιλής Πινιέρα αποδέχθηκε ένα από τα αιτήματα, που ήταν η κατάργηση με δημοψήφισμα του συντάγματος Πινοσέτ, το οποίο κληροδότησε στη χώρα τού Αλιέντε και του Νερούδα η φασιστική δικτατορία τού στρατηγού Πινοσέτ. Το δημοψήφισμα έγινε στις 25 Οκτωβρίου 2020 και ο λαός αποφάσισε με 78% υπέρ ενός νέου, δημοκρατικού συντάγματος.
Πρόκειται για μεγάλη νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων της Χιλής, που μου θύμισε το σύνθημα «El pueplo unido jamas sera vencido», το οποίο έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, ενώ στα ελληνικά σημαίνει «λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος». Πρώτη φορά είχα ακούσει το σύνθημα αυτό το 1972, επισκεπτόμενος την Χιλή για να εκπροσωπήσω την τότε παράνομη ΚΝΕ στο 7ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Νεολαίας Χιλής. Η επίσκεψή μου είχε συμπέσει με την πρώτη επέτειο της ανάδειξης του Σαλβαδόρ Αλιέντε στο ύπατο αξίωμα της χώρας, επικεφαλής συμμαχίας σοσιαλιστών-κομμουνιστών.
Εκείνα τα χρόνια, στη Λατινική Αμερική επικρατούσαν υποτελείς στους «γιάνκηδες» δικτατορίες, με άμεση εμπλοκή της CIA. Γι’ αυτό οι χώρες της περιοχής χαρακτηρίζονταν «δημοκρατίες της μπανάνας» (banana republics). Η Χιλή αποτελούσε εξαίρεση, δεν είχε ζήσει στρατιωτικά πραξικοπήματα, γι’ αυτό και η Αριστερά πίστευε στην επιτυχία του χιλιανού δρόμου προς τον σοσιαλισμό. Δυστυχώς, το 1973, 11 Σεπτεμβρίου, επιβλήθηκε το πραξικόπημα Πινοσέτ, με τον Αλιέντε να υπερασπίζεται μέχρι τέλους το προεδρικό μέγαρο και να αυτοκτονεί για να μην παραδοθεί στους φασίστες πραξικοπηματίες. Το τελευταίο διάγγελμα στον λαό τού Χιλιανού ηγέτη έχει περάσει στην Ιστορία ως μήνυμα ακράδαντης πίστης στην δυνατότητα της κοινωνικής αλλαγής.
Πέρασαν δεκαετίες για να παραμεριστεί ο στρατηγός Πινοσέτ, αποδεχόμενος έναν κολοβό εκδημοκρατισμό, που, ωστόσο, επέτρεψε στις δημοκρατικές δυνάμεις να ανακάμψουν εκλέγοντας πρόεδρο τη Μισέλ Μπατσελέτ, σήμερα επικεφαλής του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Πέραν του αντιδημοκρατικού συντάγματος, η χούντα του Πινοσέτ άφησε πίσω της και επώδυνες νεοφιλελεύθερες εμπειρίες υπό τις οδηγίες του Αμερικανού οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν, ο οποίος είχε εισηγηθεί και την πλήρη ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, που έγινε γνωστό στην Ελλάδα από εκπροσώπους της Ν.Δ. ως ασφαλιστικό Πινοσέτ, το οποίο τώρα επανέρχεται με τις προτάσεις Πισσαρίδη.
Η νίκη του λαού της Χιλής ήρθε λίγες μέρες μετά τον τερματισμό της αντιδημοκρατικής εκτροπής στην Βολιβία και τη θριαμβευτική επιστροφή στην κυβέρνηση του κινήματος Μοράλες, MAS. Αναρωτιέμαι αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που έχει διορίσει σύμβουλό του για θέματα Λατινικής Αμερικής γνωστό δημοσιογράφο, έχει κάτι να διδαχτεί, ακυρώνοντας την αναγνώριση του ανεκδιήγητου Γουαϊδό ως Προέδρου της Βενεζουέλας.
Το ελπιδοφόρο μήνυμα παραμένει αυτό που είπε και ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, «η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω, η Ιστορία γράφεται από τους λαούς». Όσο για το ασφαλιστικό Πινοσέτ, μπορεί να επιβιώνει και μάλιστα στην Ευρώπη, αλλά θα πεταχτεί και αυτό στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
