Η κλιματική κρίση επελαύνει, χτυπώντας ιδιαίτερα την Ανατολική Μεσόγειο (hot spot Κλιματικής Αλλαγής) και βέβαια την πατρίδα μας. Οι δύσκολες ημέρες του Ιουλίου, με θερμοκρασίες ακόμη και 43 βαθμούς και με μεγάλη διάρκεια, καθώς και οι εναλλασσόμενες διακοπές ρεύματος, κατά τόπους, μας κάνουν να προβληματισθούμε σοβαρά για το Μέλλον.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις, αλλά και την πραγματικότητα που βιώνουμε, η Κλιματική Αλλαγή έχει άμεσες επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, όπως είναι η βιομηχανία, η παραγωγή ενέργειας, ο κατασκευαστικός τομέας, αλλά και ο τομέας των μεταφορών. Παράλληλα υπάρχουν επιπτώσεις στις αγορές για αγαθά και υπηρεσίες και πιέσεις στους φυσικούς πόρους, από τους οποίους εξαρτώνται οι οικονομικές αυτές δραστηριότητες.
Οι αντοχές των υποδομών και των δικτύων ενέργειας, στις νέες κλιματικές συνθήκες, καθιστούν απαραίτητη την ανάληψη πρωτοβουλιών και χάραξη πολιτικών για ένα νέο σχεδιασμό, με ενίσχυση της Ανθεκτικότητας των συστημάτων.
Η συμβολή του ενεργειακού τομέα στην ενίσχυση της κλιματικής αλλαγής έχει μελετηθεί σε σημαντικό βαθμό, οι επιπτώσεις από τις οποίες απειλούνται τομείς όπως ο ενεργειακός, ο βιομηχανικός ή ο τομέας των μεταφορών, δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους παραπάνω τομείς μπορεί να είναι άμεσες ή έμμεσες.
Οι άμεσες επιπτώσεις μπορεί να σχετίζονται με την παραγωγή καυσίμων και ενέργειας, την διαθεσιμότητα ενεργειακών πόρων, την παραγωγή, την μεταφορά και την κατανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι έμμεσες σχετίζονται με τον ανταγωνισμό άλλων τομέων για κοινούς πόρους και αλλαγές στην ζήτηση και απαίτηση ενέργειας.
Οι δυνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον ενεργειακό τομέα είναι πολλές και διαφορετικές και τόσο πολλαπλά συνυφασμένες με όλους τους οικονομικούς τομείς, ώστε να είναι δύσκολη η ποσοτικοποίηση τους. Ο ενεργειακός τομέας εν πολλοίς είναι ευάλωτος στις επιπτώσεις της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, καθώς πολλές πλευρές του ενεργειακού τομέα επηρεάζονται άμεσα από τις περιβαλλοντικές και κλιματικές συνθήκες.
- Οι αλλαγές στην θερμοκρασία και στις βροχοπτώσεις επηρεάζουν την διαθεσιμότητα νερού ψύξεως στους θερμικούς σταθμούς. Όλοι οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί χρειάζονται νερό για την ψύξη τους. Το γεγονός αυτό τους κάνει ευάλωτους στις αλλαγές, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της τοπικής υδρολογίας. Συγχρόνως ο αυξημένος ανταγωνισμός και η αυξημένη ζήτηση άλλων τομέων της οικονομίας, γεωργική και αστική ύδρευση, μπορεί να οδηγήσει στην μείωση του διαθέσιμου νερού για την ψύξη των συστημάτων. Εποχικές και ημερήσιες διακυμάνσεις στην θερμοκρασία και την βροχόπτωση, επηρεάζουν την εποχή που λιώνουν τα χιόνια, τις αιχμές στην ζήτηση ενέργειας, ή την διαθεσιμότητα του νερού ψύξης, καθώς και την διαθεσιμότητα του νερού για ηλεκτροπαραγωγή από υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Από την άλλη πλευρά, σε περιπτώσεις αύξησης των βροχοπτώσεων, άρα και της παροχής και εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων, είναι δυνατόν να παρουσιαστούν σημαντικά προβλήματα, αφού είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί, αν όλοι οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί είναι σχεδιασμένοι, ώστε να δεχθούν την αυξημένη χειμερινή παροχή.
- Οι αυξημένες θερμοκρασίες, γενικά, έχουν την τάση να μειώνουν την ψυκτική ικανότητα του νερού ψύξης, ή την ενεργειακή απόδοση των θερμοηλεκτρικών σταθμών. Η αύξηση της τιμής της θερμοκρασίας περιβάλλοντος γενικά μειώνει την ενεργειακή απόδοση των θερμικών μηχανών, που λειτουργούν με φυσικό αέριο και πετρέλαιο, ενώ η αυξημένη υγρασία επηρεάζει την ενεργειακή απόδοση όλων των τύπων των θερμικών σταθμών. Βέβαια, όπως αναγνωρίζει και η UNEP η επίπτωση αυτή θα είναι μικρή.
- Οι αλλαγές στην νεφοκάλυψη, την κατεύθυνση και την ένταση του ανέμου επηρεάζουν την διαθεσιμότητα, ή την αποδοτικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αύξηση της συχνότητας ή/και σφοδρότητας των ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων, μπορεί να αυξήσει τις ζημιές, αλλά και να επηρεάσει την χρονική απόδοση των αιολικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων.
- Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας επίσης, επηρεάζει τις υπάρχουσες υποδομές (π.χ. εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, διυλιστήρια, αγωγοί πετρελαίου και αερίου, εγκαταστάσεις LNG κλπ) και τις διαθέσιμες επιλογές χωροθέτησης και εγκατάστασης νέων υποδομών.
- Υπάρχουν όμως και αυξημένες απώλειες γραμμής (φαινόμενο κατά το οποίο η ηλεκτρική ενέργεια που μεταφέρεται μέσω των καλωδίων μεταφοράς, μετατρέπεται σε θερμότητα λόγω της αντίστασης των καλωδίων και διαχέεται στο περιβάλλον), από τις γραμμές μεταφοράς και διανομής λόγω των αυξημένων θερμοκρασιών, αυξημένοι κίνδυνοι εμφάνισης blackouts σε περιόδους καύσωνα, λόγω της αυξημένης ζήτησης ενέργειας για ψύξη χώρων. Οι απώλειες αυξάνονται και λόγω της αυξημένης ροής ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της μεγαλύτερης ζήτησης και λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, που αυξάνει την αντίσταση των αγωγών και της αυξημένης αδυναμίας απόρριψης θερμότητας στο περιβάλλον. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και το γεγονός, ότι τα καλώδια μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι εξίσου ευάλωτα στις κλιματικές αλλαγές, αφού, κάτω από αυξημένες θερμοκρασίες, χάνουν τις μηχανικές τους ιδιότητες (παρουσιάζουν διαφορετικές τιμές εφελκυσμού και εκτατότητας) και αρχίζουν να χαλαρώνουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι δυνατή η επαφή με γειωμένα αντικείμενα (δέντρα, κλαδιά κλπ) και να προκαλέσουν διακοπές στην ηλεκτροδότηση.
Τα σχέδια Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, που για πρώτη φορά εκπονήθηκαν επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2016, πρέπει να επικαιροποιηθούν, ιδιαίτερα δε τα Περιφερειακά σχέδια( κάποια από τα οποία δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί), ώστε οι φυσικές καταστροφές των τελευταίων χρόνων (πχ Θεσσαλία) να μην αποτελούν Κανονικότητα στο Μέλλον.
*Η Χαρά Καφαντάρη είναι μέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ και Συντονίστρια Περιβάλλοντος - Πρώην βουλευτής Δυτικής Αθήνας
