Το αδιέξοδο του υπουργείου Εργασίας να διαχειριστεί τον όγκο των εκκρεμών συντάξεων που συνεχίζουν να συσσωρεύονται στον ΕΦΚΑ και κυμαίνονται ανά περιόδους από 300.000 έως 380.000 οδήγησε πριν έναν μήνα τον Κ. Χατζηδάκη, κάτω και από το βάρος της τρανταχτής αποτυχίας του εγχειρήματος έκδοσης συντάξεων μέσω των "πιστοποιημένων" λογιστών και δικηγόρων, στην κατάθεση νέας εγκυκλίου, υποσχόμενος ότι όχι μόνο θα επισπευστεί η όλη διαδικασία, αλλά όλες οι συντάξεις θα βγαίνουν στο εξής εντός τριών μηνών!
Σύμφωνα με τον νέο νόμο, η επιτάχυνση έκδοσης των συντάξεων θα γίνει μέσω της αξιοποίησης των πληροφοριών που ήδη διαθέτει ο ΕΦΚΑ, κυρίως στα ηλεκτρονικά του αρχεία, και των δηλώσεων και των στοιχείων που προσκομίζουν οι ασφαλισμένοι, τα οποία και θα τεκμαίρονται κατ’ αρχάς ως αληθινά ("συντάξεις εμπιστοσύνης"). Επιπλέον, για τις αιτήσεις που υποβάλλονται μετά την 1η Απρίλιου 2022 θα ακολουθείται μια διαδικασία fast track. Εάν δεν έχει εκδοθεί απόφαση εντός τριών μηνών, ο ΕΦΚΑ σταματάει κάθε επαλήθευση των στοιχείων του φακέλου τού (εν αναμονή) συνταξιούχου και αυτομάτως εκδίδει πράξη απονομής σύνταξης ή απορριπτική απόφαση με βάση τα στοιχεία που έχει προσκομίσει ο ασφαλισμένος και όσα από αυτά μπορεί να επαληθεύσει το Ηλεκτρονικό Σύστημα Άτλας.
Μικρότερη σύνταξη
Θα ήταν πολύ ωραία για να είναι αληθινά τα όσα προβλέπει με μια πρώτη ανάγνωση ο νέος νόμος. Ωστόσο, μια ακροτελεύτια πρόβλεψή του ορίζει ρητά ότι ο ασφαλιστικός χρόνος, που έχει δηλωθεί χωρίς τεκμηρίωση από τον ασφαλισμένο, θα υπολογίζεται με βάση τις χαμηλότερες εισφορές, που αντιστοιχούν στο ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη αν πρόκειται για μισθωτό ή στην κατώτερη ασφαλιστική κατηγορία αν πρόκειται για ασφαλισμένο επαγγελματία ή αγρότη.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι για το διάστημα εργασίας ενός ασφαλισμένου που δεν μπορεί να επαληθεύσουν τα ηλεκτρονικά συστήματα του ΕΦΚΑ ( Άτλας κ.λπ.) τα τρία, δέκα ή είκοσι χρόνια ασφάλισης για τα οποία υπάρχουν μόνο τα δικαιολογητικά που έχει προσκομίσει ο ίδιος, ο υπολογισμός της σύνταξής του θα γίνεται με χαμηλότερα ποσά στην καλύτερη περίπτωση.
"Είναι βέβαιο ότι οδηγούμαστε σε λάθη όσον αφορά τον υπολογισμό της σύνταξης και κυρίως να εκδίδονται συντάξεις με χαμηλότερες αποδοχές από αυτές που θα πρέπει να λάβει ο ασφαλισμένος" επισημαίνουν στην ΑΥΓΗ της Κυριακής στελέχη του ΕΦΚΑ, προσθέτοντας επεξηγηματικά και με παραδείγματα: "Αν δεν υπάρχει καταγεγραμμένο το ασφαλιστικό ιστορικό, π.χ. για έναν ελεύθερο επαγγελματία, ο ΕΦΚΑ θα υπολογίζει τη σύνταξη όχι με βάση τις εισφορές που πλήρωσε ο ασφαλισμένος, αλλά με την ελάχιστη σύνταξη που δίνει η κατώτατη κλίμακα εισφοράς".
Παράδειγμα 1: Έμπορος πληρώνει τις εισφορές του κανονικά όλα τα χρόνια, αλλά αυτές δεν είναι καταχωρημένες στον ΕΦΚΑ. Ενώ πληρώνει την 3η κλίμακα και θα έπρεπε να πάρει 1.024 ευρώ οριστική, κύρια σύνταξη, ο ΕΦΚΑ θα υπολογίσει τη σύνταξη στην κατώτερη κλίμακα και θα λάβει 801 ευρώ, δηλαδή 223 ευρώ λιγότερα!
Παράδειγμα 2: Υδραυλικός έχει πληρώσει από το 2002 την ανώτατη εισφορά στον τ. ΟΑΕΕ και με 40 έτη πρόκειται να βγει στη σύνταξη σε ηλικία 62 ετών. Λόγω μη ύπαρξης όλων των εγγραφών ή έλλειψης οριστικοποιημένων οφειλών, ο ΕΦΚΑ θα υπολογίσει τη σύνταξη στην ελάχιστη κλίμακα και ο ασφαλισμένος θα λαμβάνει 1.050 ευρώ σύνταξη, αντί για 1.634 ευρώ, που θα έπρεπε να λάβει με την προϋφιστάμενη διαδικασία.
Με βάση τα συγκεκριμένα παραδείγματα, ο ασφαλισμένος και συνταξιούχος με τη διαδικασία της λεγόμενης "σύνταξης εμπιστοσύνης" στην πρώτη περίπτωση θα λάβει μικρότερη σύνταξη κατά 223 ευρώ, ενώ στη δεύτερη 486 ευρώ. “Τα προβλήματα θα ανακύψουν κυρίως στα ταμεία των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολουμένων, καθώς οι μισθωτοί του τ. ΙΚΑ έχουν ψηφιακό ασφαλιστικό ιστορικό από τον Ιανουάριο του 2002 και μετά” τονίζουν στελέχη του ΕΦΚΑ.
Επανέλεγχος μετά από πέντε χρόνια
Τα ίδια στελέχη επισημαίνουν ακόμα ότι ο παραλογισμός του νέου νόμου για την υποτιθέμενη γρήγορη έκδοση των συντάξεων δεν σταματά εδώ. Ο ΕΦΚΑ έχει περιθώριο να ελέγξει τη (λάθος) σύνταξη που χορήγησε και να αποδώσει το ορθό ποσό εντός πέντε ετών!
Δηλαδή, μέχρι τον επανέλεγχο της σύνταξης, ο συνταξιούχος θα λαμβάνει μικρότερη σύνταξη από αυτή που δικαιούται. Μετά από πέντε χρόνια και εφόσον ολοκληρωθεί ο επανέλεγχος, ο ασφαλισμένος και συνταξιούχος πλέον θα λάβει τα υπόλοιπα χρήματα που δικαιούται, αλλά άτοκα!
Στο μεσοδιάστημα ο ασφαλισμένος (που είναι πλέον συνταξιούχος με μικρότερη σύνταξη από αυτή που θα έπρεπε να λάβει εξαρχής) δεν έχει το δικαίωμα να προσβάλει τη συνταξιοδοτική πράξη, αφού η απόφαση σύνταξης ως διοικητική πράξη παραμένει υπό την αίρεση του διοικητικού ελέγχου, που, από εξαίρεση, γίνεται πλέον ο κανόνας!
Γιατί είναι ανέφικτο να βγουν συντάξεις μέσα σε τρεις μήνες
Ο κίνδυνος να απορριφθούν καθ’ όλα νόμιμες αιτήσεις συνταξιοδότησης λόγω της αδυναμίας του ΕΦΚΑ να βρει τα ένσημα και τον χρόνο ασφάλισης
Όχι μόνο είναι ανέφικτο να βγουν εκατοντάδες χιλιάδες συντάξεις μέσα σε διάστημα τριών μηνών, όπως ορίζει ο νέος νόμος (δηλαδή η εφαρμογή της εγκυκλίου Χατζηδάκη για απονομή συντάξεων fast track ή "εμπιστοσύνης"), αλλά προκύπτουν και μια σειρά νέων προβλημάτων, όπως το ενδεχόμενο να απορρίπτονται καθ’ όλα πραγματικές και έγκυρες αιτήσεις συνταξιοδότησης, πέρα από τον κίνδυνο να αποδίδονται λάθος ποσά συντάξεων στους ασφαλισμένους.
Σ’ αυτά τα βασικά συμπεράσματα καταλήγουν έμπειρα στελέχη του ΕΦΚΑ εξηγώντας την προχειρότητα αλλά και τις αντιφάσεις του νέου νόμου:
Πρώτον, ο νόμος θέτει προθεσμία τριών μηνών στον ΕΦΚΑ για να εκδοθεί η σύνταξη με τη μη αυτοματοποιημένη διαδικασία. Τι σημαίνει αυτό; Ότι σήμερα οι εισηγητές του ΕΦΚΑ έχουν τη δυνατότητα να βγάλουν τις συντάξεις σε τρεις μήνες και δεν το πράττουν;
"Οι προθεσμίες που θέτει ο νόμος δεν υπάρχει περίπτωση να τηρηθούν, καθώς το πρόβλημα έλλειψης προσωπικού είναι υπαρκτό και γνωστό εδώ και χρόνια" λένε. Και αυτό καθώς οι εισηγητές θα πρέπει να έρθουν σε επικοινωνία με τους ασφαλισμένους, να ζητήσουν δικαιολογητικά (έγγραφα, ένσημα κ.λπ.) μετακυλώντας ουσιαστικά την ίδια ακριβώς διαδικασία που τηρείται και σήμερα, χρονικά, προς τα πίσω.
Δεύτερον, οι εισηγητές του ΕΦΚΑ που διαπιστώνουν ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης θα πρέπει, σύμφωνα με τον νόμο, να εκδώσουν απορριπτικές αποφάσεις. Όμως αν δεν έχουν ολοκληρωθεί οι αλληλογραφίες και οι αναζητήσεις των ασφαλιστικών χρόνων, υπάρχει ο κίνδυνος να απορριφθεί μια αίτηση που είναι καθ’ όλα νόμιμη!
Δηλαδή ο υπάλληλος του ΕΦΚΑ υποχρεώνεται να εκδώσει απορριπτική απόφαση όταν εκκρεμεί, για παράδειγμα, απώλεια ασφαλιστικού χρόνου, λόγω όμως της αδυναμίας του ΕΦΚΑ να βρει τα ένσημα του ασφαλισμένου. Επιπλέον, σε περίπτωση απορριπτικής απόφασης, η κοινοποίηση στον ασφαλισμένο γίνεται ηλεκτρονικά. Τι θα συμβεί με ηλικιωμένους που δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο ή βρεθήκαν εκτός σύνδεσης για μακρύ χρονικό διάστημα; Θα χάνουν οι ασφαλισμένοι τη σύνταξή τους;
Τρίτον, ο νόμος προβλέπει τον αυτοματοποιημένο υπολογισμό των (τυχόν) οφειλών του ασφαλισμένου κατά την υποβολή της ηλεκτρονικής αίτησης του συνταξιούχου. "Τεχνικά τέτοια δυνατότητα δεν υπάρχει, καθώς το ΚΕΑΟ και τα ταμεία δεν έχουν ακριβή στοιχεία για τις οφειλές, ούτε υπάρχει σχετική διασύνδεση".
Τέλος οι πιστοποιημένοι
Τέταρτον, αυτό που δεν μπορεί να αποκρύψει ο υπουργός Εργασίας είναι ότι με τις νέες fast track διαδικασίες έκδοσης των συντάξεων ακυρώνεται πρακτικά η διαδικασία των πιστοποιημένων λογιστών και δικηγόρων, οι οποίοι υποτίθεται πως θα έλυναν το πρόβλημα. Αν η σύνταξη βάσει στοιχείων και δηλώσεων εκδίδεται σε τρεις μήνες αυτόματα, γιατί να πάει ένας ασφαλισμένος στον ιδιώτη (πιστοποιημένο) λογιστή ή δικηγόρο; Με τον νέο νόμο, ουσιαστικά ομολογείται από την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας το μεγάλο φιάσκο με τους πιστοποιημένους ιδιώτες, το οποίο ουσιαστικά λαμβάνει τέλος.
Πέμπτον, όπως σημειώνουν στελέχη του ΕΦΚΑ, υπάρχει το πρόβλημα της έλλειψης δυνατότητας ενημέρωσης για τη θεμελίωση δικαιώματος. Οι υπάλληλοι είναι λογικό, όταν οι διαδικασίες γίνονται «στο περίπου», να προτιμούν να απορρίψουν μια «οριακή» ως προς τη θεμελίωση αίτηση συνταξιοδότησης, αντί να δώσουν σύνταξη σε κάποιον που δεν δικαιούται. "Επομένως, και πάλι χαμένος θα είναι ο ασφαλισμένος" σημειώνουν.
Δήλωση Τεμπονέρα: "Παίζουν στα ζάρια" τη ζωή των συνταξιούχων
Η κυβέρνηση εισάγει μια νέα διαδικασία στη συνταξιοδοτική λειτουργία, που είναι τεχνικά και λειτουργικά, σε μεγάλο ποσοστό, ανεφάρμοστη.
Ούτε όλες οι εκκρεμείς συντάξεις θα εκδοθούν μέχρι τον Ιούνιο, ούτε οι συντάξεις θα υπολογίζονται σωστά. Οι υπάλληλοι του ΕΦΚΑ, ήδη «σηκώνουν τα χέρια ψηλά». Το μάρμαρο θα πληρώσουν τελικά οι συνταξιούχοι, που θα φέρουν ακέραια την ευθύνη για κάθε εξέλιξη, είτε έχουν υπαιτιότητα είτε όχι.
Η κυβέρνηση «παίζει στα ζάρια» τη ζωή των συνταξιούχων μόνο και μόνο για να εμφανίσει ότι πέτυχε τον στόχο τής εκκαθάρισης των εκκρεμών συντάξεων. Το αν οι συνταξιούχοι θα κινδυνεύουν να βρεθούν σε μόνιμη χρεοκοπία ουδόλως την απασχολεί. Η διαδικασία που επιλέγει η κυβέρνηση είναι ο ορισμός του επιτελικού μπάχαλου.
