Μεγάλο είναι το πλήγμα που έχουν δεχτεί και οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, ιδίως της μέσης τάσης, που είδαν τα τιμολόγιά τους να τριπλασιάζονται χωρίς πρακτικά να υπάρχουν δυνατότητες αντιστάθμισης κινδύνου προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικοί σε σχέση με το ενεργειακό κόστος άλλων ομοειδών εταιρειών, ιδίως στην Ευρώπη.
Μάλιστα, σύνδεσμοι και ενώσεις μιλούν το τελευταίο διάστημα, εκτός από τον περιορισμό της παραγωγής, και για τον κίνδυνο προσωρινού παγώματος λειτουργίας, αναστολής εξαγωγών και αναβολής επενδύσεων, με ό,τι αυτά συνεπάγονται για την οικονομία αλλά και την απασχόληση.
Όμως πολύ πριν οι τιμές αγγίξουν τα ιστορικά υψηλά του Μαρτίου (μετά την έναρξη του πολέμου), το ενεργειακό κόστος για τη συντριπτική πλειονότητα των μεταποιητικών επιχειρήσεων είχε αυξηθεί σε ποσοστό άνω του 40%, ενώ ανατιμήσεις 20%-40% αντιμετώπιζε 1 στις 5 επιχειρήσεις (στοιχεία ΣΒΕ, 10 Φεβρουαρίου 2022). Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 30% των επιχειρήσεων προέβλεπε, χωρίς να έχει ακόμη ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, περαιτέρω αύξηση του ενεργειακού κόστους το επόμενο διάστημα.
Αν και συνομιλητής της κυβέρνησης της Ν.Δ. με πολλαπλή θεσμική εκπροσώπηση και... παραδοσιακούς δεσμούς, ούτε η βιομηχανία έχει καταφέρει να εισακουστεί.
Πάντως, οι παρεμβάσεις για το αυξημένο μη ανταγωνιστικό ενεργειακό κόστος έχουν ξεκινήσει εδώ και σχεδόν έναν χρόνο, με αιχμή την ανάγκη δομικών παρεμβάσεων. Βασικά επίδικα για την ελληνική ενεργοβόρο βιομηχανία και τη μεταποίηση παραμένουν η στρεβλή λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η μετακύλιση όλων των επισφαλειών της στη λιανική χωρίς εργαλεία αντιστάθμισης κινδύνου (π.χ. προθεσμιακή αγορά, διμερή συμβόλαια κ.τ.λ.), σε αντίθεση με τις δυνατότητες που έχουν οι Ευρωπαίοι ανταγωνιστές τους.
Έλλειψη ανταγωνισμού και ελέγχου της αγοράς
Όπως δήλωσε στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών (ΕΒΙΚΕΝ) Αντώνης Κοντολέων, η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, παρά τον υποτιθέμενο εκσυγχρονισμό της στο πλαίσιο του target model, διατηρεί τα χαρακτηριστικά ενός ολιγοπωλίου με κύριο χαρακτηριστικό την παντελή έλλειψη στοιχειώδους ανταγωνισμού. Η ενεργειακή κρίση, πρόσθεσε, μεγεθύνει τις δομικές στρεβλώσεις τόσο στον σχεδιασμό όσο και στη λειτουργία της αγοράς.
Δύο χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας τής νέας αγοράς, οι καθετοποιημένοι παραγωγοί αρνούνται να προσφέρουν διμερή συμβόλαια με φυσική παράδοση, επισημαίνει, και προσθέτει ότι, αντίθετα, η στρατηγική τους είναι να μεταφέρουν το 100% του ρίσκου των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών, «στρατηγική η οποία ενδέχεται να δημιουργεί συνθήκες χειραγώγησης των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά, καθώς πλέον οι παραγωγοί καθίστανται αδιάφοροι ως προς τις τιμές που οι ίδιοι διαμορφώνουν στη χονδρεμπορική αγορά».
Ο Α. Κοντολέων αναφέρει ότι τα αποτελέσματα αυτής της στρατηγικής είναι εμφανή στις τιμές που διαμορφώθηκαν στη χονδρεμπορική αγορά τους μήνες Οκτώβριο-Δεκέμβριο 2021, αλλά κυρίως στις τιμές που διαμορφώθηκαν τον Μάρτιο 2022 στο επίπεδο των 272,68 ευρώ/μεγαβατώρα, ενώ η μέση τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου τον Φεβρουάριο ήταν 75,5 ευρώ/μεγαβατώρα. «Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει έλεγχος στη λειτουργία της αγοράς, παρά το γεγονός των έκτακτων συνθηκών που βιώνουμε όλοι μας» καταλήγει.
Ο ίδιος εντός της εβδομάδας, και ενώ τα κυβερνητικά σενάρια περί διαφόρων πλαφόν στην αγορά από τον Ιούνιο και μετά δίνουν και παίρνουν, σχολίασε «ας κάνουμε πρώτα τα αυτονόητα», τονίζοντας ότι όσες επιδοτήσεις κι αν δοθούν, εφόσον δεν ληφθούν ρυθμιστικά μέτρα που να αντιμετωπίζουν τις υφιστάμενες δομικές στρεβλώσεις της αγοράς (μη σύναψη διμερών συμβολαίων, υποχρεωτική μεταφορά των τιμών χονδρεμπορικής στη λιανική κ.τ.λ.), «η αγορά μας δεν θα θυμίζει λειτουργία ευνομούμενης ευρωπαϊκής αγοράς».
