Μπορεί «ό,τι συμβαίνει στο Λας Βέγκας να μένει στο Λας Βέγκας», δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τα... βουνά. «Ό,τι συμβαίνει στα βουνά δεν μένει στα βουνά» είναι το παραφρασμένο ρητό που κυριάρχησε στον «Διάλογο για τα Βουνά», στην πρώτη συνάντηση αυτού του είδους που διεξήχθη τον Ιούνιο στη Βόννη. Μια συνάντηση για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα οικοσυστήματα των βουνών με ανταλλαγή εμπειριών και προτάσεων από επιστήμονες, διαμορφωτές πολιτικών και εκπροσώπους των ιθαγενών, που είναι και οι πρώτοι οι οποίοι βιώνουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Η εξέλιξη αυτή ήλθε ως λογική συνέχεια της διαπίστωσης στην τελευταία διεθνή Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ότι τα όρη, παρά τη μεγάλη σημασία τους, δεν αποτελούν προτεραιότητα στις παγκόσμιες κλιματικές διαπραγματεύσεις για την προτεραιοποίηση των στόχων για την περιβαλλοντική προστασία και την προσαρμογή.
Η «ορατότητα» των βουνών και η ανάδειξη του ρόλου τους, καθώς και των μοναδικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα κοινωνικο-οικολογικά συστήματά τους ήταν στο επίκεντρο των συζητήσεων. Στην COP28 αναγνωρίστηκε ότι τα βουνά, πέρα από όμορφα τοπία, προσφέρουν ευρύ φάσμα ζωτικών αγαθών και υπηρεσιών στις πεδιάδες και στις κοιλάδες. Πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού προμηθεύεται καθαρό νερό από τα όρη. Μεγάλες ποσότητες βιώσιμης ενέργειας, σε παγκόσμιο επίπεδο, προέρχονται από ορεινούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς, ενώ οι μισές ζώνες βιοποικιλότητας του πλανήτη βρίσκονται στα βουνά. Το πρόβλημα είναι ότι υφίστανται τις δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Οι πρόσφατες Εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή υπογραμμίζουν τις αυξανόμενες αρνητικές συνέπειες από τις στιγμιαίες πλημμύρες και τις κατολισθήσεις. Και ότι αν τελικά δεν επιτευχθεί ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου (σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο), είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επέλθουν μη αναστρέψιμες αλλαγές σε μεγάλα τμήματα των ορεινών οικοσυστημάτων.
Ο «Διάλογος για τα Βουνά» αναζήτησε λύσεις μέσα από «καλά παραδείγματα» αύξησης της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων τους και επιτάχυνσης των κλιματικών δράσεων σε διαφορετικές περιφέρειες και κλίμακες. «Ο σοβαρός ρόλος των τοπικών κοινοτήτων που πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών προσαρμογής, δίνοντας έμφαση σε τοπικά κινήματα, περιθωριοποιημένες ομάδες και στη νεολαία» συγκαταλέγεται μεταξύ των συμπερασμάτων της συνάντησης, σύμφωνα με τον Στέφαν Σνάιντερμπαουερ, έναν από τους επικεφαλής του Προγράμματος GLOMOS (Έρευνα για την Προστασία των Δασών), που έκανε τον απολογισμό της εκ μέρους του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος και Ανθρώπινης Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του ΟΗΕ. Άλλο ένα συμπέρασμα, σύμφωνα με τον ίδιο, αφορά την «ενσωμάτωση της γνώσης των ιθαγενών και των λύσεων που στηρίζονται στη φύση, οι οποίες είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων» σε συνδυασμό με περισσότερες επιστημονικές δραστηριότητες στις ορεινές περιοχές.
Και από εδώ και πέρα; Ο Σνάιντερμπαουερ παρατηρεί το μεγάλο ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για στρατηγική «ατζέντα των βουνών» στις κλιματικές διαπραγματεύσεις. «Αυτό», εξηγεί ο ίδιος, «περιλαμβάνει τη θεσμοποίηση του “Διαλόγου για τα Βουνά” σε μελλοντικές κλιματικές συναντήσεις, καθώς και την παρότρυνση οι ήδη υπάρχουσες πρωτοβουλίες, όπως το Πρόγραμμα Εργασίας του Ναϊρόμπι, να υιοθετήσουν την οπτική των βουνών ή να αναγνωρίσουν τον κρίσιμο ρόλο τους στις συνεχιζόμενες συνομιλίες του Παγκόσμιου Στόχου για την Προσαρμογή» - πρόκειται για το άρθρο 7 της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015. Μια εξωστρέφεια των βουνών απαραίτητη για τον πλανήτη!
