Σαβανώσαμε τον θάνατο με μια πελώρια σημαία και τη θάψαμε έπειτα στον ομαδικό τάφο που ήταν άλλοτε η πόλη εκείνων που τρώγαν κάθε πρωί τα ξερά ψίχουλα της μνήμης». Κρατώ στα χέρια μου το συγκλονιστικό πεζοποίημα της Ετέλ Αντνάν (1925-2021) «Τζενίν» (Εκδόσεις Άγρα 2023, μετάφραση Σπύρος Γιανναράς), που διασκευάστηκε και παρουσιάστηκε στο θέατρο Άττις, στην Αθήνα, το 2006. Και για να ξέρουμε για ποιο πράγμα μιλάμε: Η Ετέλ Αντνάν υπήρξε μια τεράστια προσωπικότητα. Γεννήθηκε στη Βηρυτό από μητέρα Ελληνίδα από τη Σμύρνη, ενώ ο πατέρας της ήταν υψηλόβαθμος Οθωμανός αξιωματούχος από τη Δαμασκό. Είχε εξαιρετικές σπουδές σε Σορβόννη, Μπέρκλεϊ και Χάρβαρντ, δίδαξε φιλοσοφία, έγινε ζωγράφος εξαιρετική, το έργο της έλαμψε σε όλο τον κόσμο, βραβεύτηκε με διεθνή βραβεία υψηλού κύρους, καθώς και για το σύνολο του έργου της ως ομοφυλόφιλη ποιήτρια, και το 2014 χρίστηκε Ιππότης των Γραμμάτων και των Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αυτά τα ολίγα, τα οποία, πιστέψτε με, δεν είναι ούτε ίχνος από τα επιτεύγματά της, ώστε να ξέρουμε για ποια προσωπικότητα μιλάμε.
Το μικρό αυτό ποίημα, μόλις έντεκα σελίδες μικρού σχήματος, ένα ποίημα καμωμένο από δάκρυα, οργή, στάχτη σωμάτων και σπιτιών, ένα ποίημα σαν το ανασκαμμένο από τις οβίδες χώμα, ένα ποίημα που λες και γράφτηκε ενώ από πάνω του περνούσαν και περνούν χωρίς σταματημό οι ερπύστριες των Ισραηλινών τανκς, είναι φυσικά γραμμένο για την καταστροφή της Τζενίν το 2002, μετά την αποτυχία των συμφωνιών του Όσλο κατά τη διάρκεια της δεύτερης παλαιστινιακής Ιντιφάντα, που ο Γιασέρ Αραφάτ είχε ονομάσει «νέα μάχη του Στάλινγκραντ». Η «Τζενίν», φυσικά, αφορά άμεσα και τη σημερινή σφαγή στη Γάζα, που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2023 μετά τη φονική επίθεση της Χαμάς στο Νότιο Ισραήλ. Κι όσο για τους λάτρεις των συμψηφισμών, ας υπενθυμίσουμε ότι το 2002 δεν είχε γίνει καμία φονική επιδρομή. Απλώς ήταν ακόμη ένα επεισόδιο στη γενοκτονική πολιτική του Ισραήλ, αλλά και ολόκληρου του «πολιτισμένου» λεγόμενου κόσμου εναντίον του παλαιστινιακού λαού. Βλέπετε, όπως έγραψε με ανατριχιαστική ακρίβεια ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιώργος Παπασωτηρίου, «οι δολοφόνοι δεν κάνουν διακοπές». Και επίσης δεν γνωρίζουν από ολυμπιακές εκεχειρίες, από ευ αγωνίζεσθαι, από εθνικές περηφάνιες ολυμπιακών μεταλλίων. Αλλά και η πολυθρύλητη και αναμασημένη με άπειρους τρόπους λέξη «συμπερίληψη», όπως δεν περιλαμβάνει τους κάθε λογής κυνηγημένους και παρίες, έτσι δεν περιλαμβάνει και τους Παλαιστίνιους στους οποίους δεν αναγνωρίστηκε καν το δικαίωμα της ζωής. Ούτε καν το δικαίωμα να θυμούνται ότι ζουν, όσοι ζουν, γιατί «στην έναστρη περιφέρεια του εφιάλτη» η ζωή δεν είναι αυτό που νομίζουμε πως είναι συζητώντας αν ήταν πετυχημένη ή όχι η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών.
Μας το θυμίζει για όποιον θέλει ν’ ακούσει και να δει, ξανά και ξανά, η μαρτυρική Τζενίν, ο πρόναος του μαρτυρίου της Γάζας. Η Τζενίν που μας θυμίζει και θα θυμίζει διαρκώς η Ετέλ Αντνάν, καθώς οι φονιάδες συνεχίζουν την καταστροφή της μνήμης. Και προχωρούν ακάθεκτοι στο παρακρουστικό σχέδιο του Γκέμπελς («Ήρθε η ώρα να φτιάξουμε έναν κόσμο όπου το 1789 δεν υπήρξε ποτέ»), με αλλαγμένο μόνο τον στόχο: «Ήρθε η ώρα να φτιάξουμε έναν κόσμο όπου η Παλαιστίνη δεν υπήρξε ποτέ». Καταστροφή και φρίκη, που αυτές τις μέρες συνεχίζονται υπό τους ήχους της «Μασσαλιώτιδας». Τόσο εκκωφαντικούς ήχους ώστε να σκεπάζουν ακριβώς τους ήχους του 1789. Και τον φριχτό ήχο ενός πολιτισμού που καταρρέει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το μνημείο των Παλαιστίνιων νεκρών μαχητών που υπήρχε στην Τζενίν, από τη μάχη του 2002, καταστράφηκε από τον ισραηλινό στρατό στη νέα εισβολή. Αλλά, θα μου πεις, δεν ήταν και ο Πύργος του Άιφελ που έλαμψε ολόφωτος χωρίς να ανατριχιάσει και να ταραχτεί η παραμικρή του βίδα από τον όρκο των αθλητών και τις θηριώδεις ακυρολεξίες των επισήμων που ακούγονταν στα πόδια του. Και όλα αυτά γιατί; «Για να πουν στον κόσμο των νεκροζώντανων», γράφει η Αντνάν, «ότι δεν υπήρχαμε, ότι δεν είχαμε υπάρξει ποτέ και πως έτσι, λοιπόν, δικαίως… μας εξολόθρευσαν».
