Άρρωστος πλανήτης, άρρωστοι άνθρωποι. Η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί, πέραν όλων των άλλων, την επανεμφάνιση παλιών ασθενειών σε νέες περιοχές, τη γρηγορότερη διάδοση άλλων, ενώ παρατηρείται και η εμφάνιση νέων. Ο Αριντάμ Μπασού, αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Περιβαλλοντικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Καντέρμπερι, αφού θυμίσει ότι σε λιγότερο από τρία χρόνια ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σήμανε συναγερμό για δύο παγκόσμιες πανδημίες, την Covid-19 τον Φεβρουάριο του 2020 και την ευλογιά των πιθήκων τον Ιούλιο του 2022, παρατηρεί ότι «ακραία καιρικά γεγονότα καταγράφονται διαρκώς σε όλο τον κόσμο και αναμένεται να αυξηθεί η συχνότητα και η έντασή τους, δεν είναι ξεχωριστά θέματα». Και σαν να μην έφθανε αυτό, η κλιματική κρίση επιδεινώνει τα συμπτώματα ορισμένων ασθενειών του εγκεφάλου, σύμφωνα με τους πανεπιστημιακούς στο University College London, Σανζέ Σισοντίγια και Μαρκ Μάσλιν, που εξηγούν ότι «ο εγκέφαλός μας ήδη λειτουργεί κοντά στα όρια του φάσματος της προτιμώμενης θερμοκρασίας στις περισσότερες των περιπτώσεων, έτσι ακόμη και μικρές αυξήσεις παίζουν ρόλο. Όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες κινούνται γρήγορα σε ασυνήθιστα φάσματα, όπως συμβαίνει με τις ακραίες θερμοκρασίες και την υγρασία που συνδέονται με την κλιματική κρίση, ο εγκέφαλός μας παλεύει να ελέγξει τη θερμοκρασία μας και αρχίζει να δυσλειτουργεί».
Όμως και «παραδοσιακές» αρρώστιες επηρεάζονται από την κλιματική κρίση. Η περίπτωση της ελονοσίας είναι ενδεικτική. «Η σχέση μεταξύ κλίματος και μετάδοσης της ελονοσίας είναι σύνθετη και έχει γίνει το αντικείμενο έντονης μελέτης εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες», παρατηρούν οι ειδικοί στα ζητήματα Υγείας, Μαρκ Σμιθ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, και Κρις Τόμας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λίνκολν. Το 94% από τα 249 εκατομμύρια περιπτώσεων ελονοσίας καταγράφονται στην Αφρική και σχεδόν το σύνολο των 608.000 θανάτων ετησίως εξαιτίας της σημειώνονται στην αφρικανική ήπειρο. Οι δύο επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι συνθήκες για μετάδοση της ελονοσίας θα γίνουν λιγότερο κατάλληλες κυρίως στη Δυτική Αφρική. Αλλά στις περιοχές όπου η θερμοκρασία και η υγρασία θα συμβάλουν στην ανάπτυξη των κουνουπιών στο μέλλον, αναμένεται να ζήσουν πάρα πολλοί άνθρωποι - περιοχές κοντά σε ποταμούς όπως ο Νείλος στην Αίγυπτο... «Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ανθρώπων εγκατεστημένων σε περιοχές δυνητικής ανάπτυξης της ελονοσίας θα ανέλθει σε πάνω από 1 δισ. έως το 2100», σημειώνουν οι επιστήμονες. Πλέον εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, οι τροπικές ασθένειες υπερβαίνουν τα συνηθισμένα τους σύνορα, γιατί τα έντομα που τις μεταδίδουν επιβιώνουν και πέραν του Ισημερινού. Όπως συνέβη στη Γαλλία, όπου οι περιπτώσεις δάγγειου πυρετού αυξήθηκαν κατακόρυφα το θερμό καλοκαίρι του 2022. Ενώ ήδη κάποιες ασθένειες έχουν αρχίσει να «κάνουν τα δικά τους» στη μετάδοσή τους, όπως ο καταρροϊκός πυρετός των προβάτων που αναμένεται να μολύνει πρόβατα σε Κεντρική Αφρική, δυτική Ρωσία και ΗΠΑ, μακριά από την υποτροπική Ασία και την Αφρική.
Πλέον ο ΠΟΥ προτείνει την ολοκληρωμένη «στρατηγική της μίας υγείας» που στοχεύει στη βιώσιμη εξισορρόπηση και βελτιστοποίηση της υγείας ανθρώπων, ζώων και οικοσυστημάτων. Τη σημασία της προσέγγισης αυτής αναδεικνύει η Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική δΔιευθύντρια του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ, εξηγώντας ότι είναι ο μόνος τρόπος «αντιμετώπισης των μελλοντικών ζωονόσων και της τριπλής πλανητικής κρίσης - της κλιματικής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης». Ένας πλανήτης, μία υγεία...
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., υπεύθυνη για θέματα Διεθνών Σχέσεων-Εξωτερικής Πολιτικής και Ευρωπαϊκής, Ενέργειας, Περιβάλλοντος, βουλεύτρια Β2 Δυτικής Αθήνας
