Από την Επιτροπή Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου (LIBE) πέρασε χθες Τετάρτη (14/2) και αναμένεται να ψηφιστεί τον Απρίλιο στην Ολομέλεια, το νέο σύμφωνο της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο, μέσα από το οποίο όχι μόνο νομιμοποιείται και γενικεύεται το αυταρχικό μοντέλο των hotspots, αλλά πλέον επιτρέπεται η κράτηση ακόμη και παιδιών από τη γέννησή τους.
Εμπιστευτικά έγγραφα από τις διαπραγματεύσεις στο εσωτερικό της ΕΕ, που απέσπασαν το Investigate Europe και το Reporters United, δείχνουν την εμμονή της Γαλλίας για την καθιέρωση της απάνθρωπης αυτής πρακτικής, αλλά και τη συναίνεση που έδωσε η Ελλάδα. Αν και η τυπική διατύπωση είναι διαφορετική, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του Reporters United, ο κανόνας στην πράξη ισχύει όχι μόνο για τα παιδιά που ταξιδεύουν με τις οικογένειές τους, αλλά και για τα περισσότερα ασυνόδευτα ανήλικα. Τη θέση της Γαλλίας ασπάσθηκαν τουλάχιστον 11 χώρες – μεταξύ αυτών η Ολλανδία, η Τσεχία, η Μάλτα, η Σουηδία, αλλά και η Ελλάδα.
«Η ελληνική κυβέρνηση διαφωνεί με την εξαίρεση για τους ανήλικους [πρόσφυγες/μετανάστες] και για τα μέλη των οικογενειών τους» αναφέρεται στα έγγραφα που περιγράφουν δεκάδες συνεδριάσεις του Συμβουλίου Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER). Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ξεκαθαρίζει πως δεν θέλει εξαίρεση στον κανόνα που λέει ότι όσοι φθάνουν δια θαλάσσης στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης - είτε πρόσφυγες είτε μετανάστες - θα εγκλείονται υποχρεωτικά επί τρεις μήνες σε hotspot.
Σύμφωνα με την Φεντερίκα Τοσκάνο από το Save the Children Ευρώπης, το νέο πακέτο είναι «η γενίκευση της πρακτικής των hotspot». «Αυτό το σύστημα, με την ανάμιξη παιδιών και ενηλίκων έχει οδηγήσει στις χειρότερες μορφές βίας κατά ανηλίκων: βιασμούς, επιθέσεις, δολοφονίες» σημειώνει. «Πρόκειται για ιστορικών διαστάσεων ρήξη στο καθεστώς διεθνούς προστασίας το οποίο απολαμβάνουν οι ανήλικοι» δηλώνει.
Όπως σημειώνει το Reporters United, ενώ τα εσωτερικά έγγραφα είναι απολύτως σαφή ως προς τη στάση της Γαλλίας, η δημόσια ρητορική της χώρας είναι εντελώς διαφορετική. Ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Ζεράρ Νταρμανέν, παρουσιάζοντας τη νέα δρακόντεια νομοθεσία της Γαλλίας για τη μετανάστευση, είχε τονίσει πως οι επικρίσεις είναι άδικες, γιατί η νέα γαλλική νομοθεσία απαγορεύει ρητά την κράτηση ανηλίκων μαζί με ενηλίκους σε γαλλικό έδαφος. «Δεν θα υπάρχουν πλέον ανήλικοι στα κέντρα κράτησης» είχε δηλώσει ο Γάλλος υπουργός στις 23 Νοεμβρίου 2023. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Μακρόν είχε ήδη εξασφαλίσει ότι αυτό θα θεσμοθετηθεί επισήμως στα hotspots που υπάρχουν και σε αυτά που θα δημιουργηθούν στις παρυφές της Ευρώπης, όπως είναι τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου.
Στο νέο κείμενο, τα αδέλφια δεν συμπεριλαμβάνονται στον ορισμό της οικογένειας. Έτσι, ένα παιδί που φθάνει στις πύλες της Ευρώπης δεν θα έχει το δικαίωμα να μεταβεί στη χώρα όπου βρίσκεται κάποιο από τα αδέρφια του.
Το πιο κομβικό σημείο της νέας συμφωνίας είναι ότι η διαχείριση των νεοαφιχθέντων θα γίνεται αποκλειστικά στο πρώτο σημείο εισόδου, στα εξωτερικά σύνορα. Οι κυβερνήσεις των χωρών πρώτης γραμμής, όπως της Ιταλίας και της Ελλάδας, πανηγύρισαν για τη συμφωνία τονίζοντας ότι καθιερώνεται μηχανισμός «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» με βάση τον οποίο οι χώρες της ΕΕ δεσμεύονται είτε να παραλαμβάνουν πρόσφυγες από τα εξωτερικά σύνορα είτε να χορηγούν χρήματα στην Ελλάδα, την Ιταλία και τις άλλες χώρες πρώτης υποδοχής.
Στην πραγματικότητα όμως, το βάρος αυξάνεται. Αντί η Ελλάδα και η Ιταλία να έχουν την ευθύνη των προσφύγων και μεταναστών για ένα χρόνο μετά την άφιξή τους, όπως συμβαίνει σήμερα, στο εξής θα την έχουν για 20 μήνες (η αρχική πρόταση ήταν για τρία χρόνια). Ως προς τους ανήλικους πρόσφυγες, μπορούν να σταλούν πίσω στην Ελλάδα ή την Ιταλία από άλλες χώρες της ΕΕ με ελάχιστες διατυπώσεις, σε αντίθεση με το καθεστώς που ίσχυε ως τώρα.
