Το Νορίλσκ είναι η βορειότερη πόλη της Σιβηρίας και η πλέον μολυσμένη του κόσμου. Μια πόλη με διαρκές βόρειο σέλας, όπου η θερμοκρασία πέφτει μέχρι και στους -50 βαθμούς Κελσίου. Σ’ αυτό το ζοφερό σκηνικό, στα χαλάσματα μιας στέγης που κατέρρευσε κατά τη διάρκεια μιας αρκτικής καταιγίδας, γίνεται η ανακάλυψη του πτώματος ενός εκτροφέα ταράνδων. Την έρευνα για τον φόνο του κτηνοτρόφου αναλαμβάνει ο Μπορίς, ένας φλεγματικός αστυνομικός από το Ιρκούτσκ.
Σ’ αυτό το σκηνικό εκτυλίσσεται η υπόθεση του «Πάγου», του πρόσφατου μυθιστορήματος του Καρίλ Φερέ, που με τα βιβλία του έχει κατακτήσει τα τελευταία χρόνια μια αξιοζήλευτη θέση στους παγκόσμιους πίνακες πωλήσεων. Μόνο που η ζωή δεν είναι αστυνομικό μυθιστόρημα και οι αληθινοί κτηνοτρόφοι της περιοχής δεν εκτρέφουν ταράνδους, αλλά μια ράτσα κόκκινων ελαφιών που ονομάζονται Μαράλ και στα βουνά Αλτάι της Σιβηρίας υπάρχουν σήμερα δεκάδες «φάρμες αίματος» και «ελαφοκέρατων». Πρόκειται για φάρμες εκτροφής και βασανισμού ελαφιών που εξακολουθούν στις μέρες μας να πέφτουν θύματα μιας σειράς προκαταλήψεων, η πηγή των οποίων χάνεται στα βάθη των αιώνων, τότε που πολλοί πίστευαν ότι το αίμα των Μαράλ έχει θεραπευτικές ιδιότητες για μια σειρά ασθενειών, τα λουτρά αίματος είναι ελιξίριο νεότητας και η σκόνη από τα ελαφοκέρατα αυξάνει τις σεξουαλικές επιδόσεις. Στον πραγματικό κόσμο λοιπόν και κοντά στο Νοβοσιμπίρσκ της Σιβηρίας βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες φάρμες της περιοχής, όπου περίπου 6.000 ελάφια Μαράλ εκτρέφονται για να εξυπηρετήσουν τη συγκεκριμένη βιομηχανία των προκαταλήψεων, που εξάγει ετησίως περίπου 3.000 κέρατα, η αξία των οποίων φτάνει τα 300 δολάρια το κιλό.
Οι «αίθουσες κοπής»
Οταν έρχεται η ώρα της κοπής του ελαφοκέρατου, συνήθως από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα τέλη Ιουλίου, οι κτηνοτρόφοι σπρώχνουν τα αρσενικά ελάφια σε κλειστούς χώρους αρχικά για να εξετάσουν αν τα κέρατα είναι «ώριμα» και έτοιμα για να αφαιρεθούν. Όσα ζώα επιλεγούν θα πάνε ένα-ένα στη λεγόμενη «αίθουσα κοπής», εκεί που το ελάφι μπαίνει διά της βίας σε μια πρέσα, με το κεφάλι του ακουμπισμένο σε μια προεξοχή και τα πόδια του να κρέμονται χωρίς να μπορούν να αγγίξουν το έδαφος. Το ζώο στην άβολη αυτή θέση κοιτάζει γύρω του σαστισμένο, με τα μάτια του να φουσκώνουν από τρόμο. Τέσσερις ή πέντε άνδρες βρίσκονται μέσα στον θάλαμο κοπής και φωνάζουν δυνατά στο ελάφι σε μια διαδικασία να εκφοβίσουν το ζώο κι αυτό να υποταχθεί. Δύο ή τρεις εργάτες στέκονται στην πλάτη του ελαφιού από ψηλά, ο ένας κρατά τα κέρατα ακινητοποιώντας το κεφάλι και κάποιος τα κόβει με το πριόνι, ενώ με το πόδι του πατά στο πίσω μέρος του λαιμού εμποδίζοντας το ελάφι να μετακινηθεί μέχρι να του αφαιρεθεί το πολύτιμο τρόπαιό του. Κατά τη διάρκεια του ακρωτηριασμού άλλα ζώα παραδίνονται στη μοίρα τους κλαίγοντας και άλλα παλεύουν για να ξεφύγουν. Αφού τα κέρατα κοπούν, οι εργάτες, χρησιμοποιώντας ειδικές αντλίες, παίρνουν περίπου τρία λίτρα αίματος από τη σφραγίτιδα φλέβα κάθε ελαφιού.
Κάθε χρόνο το ίδιο μαρτύριο
Οι κτηνοτρόφοι της Σιβηρίας συνήθως διαφωνούν μεταξύ τους για το πόσο επώδυνη είναι η κοπή των κεράτων, με ορισμένους να λένε ότι μοιάζει με την τρομερά επώδυνη αίσθηση του να σου κόβουν το χέρι και άλλους να πιστεύουν ότι μοιάζει περισσότερο με το κόψιμο των νυχιών σου. Η εικόνα όμως των ελαφιών με τα στόματα να αφρίζουν από τον πόνο και τη φρίκη μάλλον δεν συνάδει με την αίσθηση του κοψίματος των νυχιών. Το βασανιστήριο για τα Μαράλ δεν σταματά εδώ, καθώς τα κέρατά τους μετά τον ακρωτηριασμό θα μεγαλώσουν ξανά και μάλιστα με γοργούς ρυθμούς και μέχρι την επόμενη άνοιξη τα περισσότερα ελάφια θα είναι έτοιμα να περάσουν και πάλι το ίδιο μαρτύριο, δίνοντας νέα κέρατα, που συχνά ξεπερνούν το ένα μέτρο μήκος και, σύμφωνα με τους εκτροφείς, ένα καλό ελάφι μπορεί να δίνει ελαφοκέρατα για 15 με 17 χρόνια.
Λουτρά αίματος
Σύμφωνα με τους εκτροφείς ελαφιών, το εκχύλισμα από τα κέρατα δρα ως ισχυρό τονωτικό και δυναμώνει τα οστά, τους μυς, τα δόντια, την όραση και την ακοή, ενώ θεραπεύει την πνευμονία, το άσθμα, τους πόνους στις αρθρώσεις και την οστεοπόρωση. Πέρα από τα κέρατα, όμως, το αίμα των ελαφιών είναι αυτό που παρουσιάζεται ως πραγματικό ελιξίριο, πλούσιο σε θεραπευτικές και διεγερτικές ιδιότητες και διαφημίζεται ως ένα «φυσικό Viagra», εξασφαλίζοντας στους κτηνοτρόφους της περιοχής μια συνεχή ροή τουριστών που φτάνουν εκεί για τα περίφημα λουτρά αίματος. Μέσω Διαδικτύου πολλά τουριστικά πρακτορεία στη Ρωσία οργανώνουν θεραπευτικές εκδρομές στις φάρμες ελαφιών της παγωμένης Σιβηρίας υποσχόμενα στους πελάτες τους πως μια δεκαήμερη θεραπεία με ένα λουτρό αίματος την ημέρα θα επιβραδύνει τη γήρανση, θα κάνει θαύματα στην ανδρική λίμπιντο, ενώ στις γυναίκες θα χαρίσει βελούδινο δέρμα και μεταξένια μαλλιά. Γι’ αυτό και παρουσιάζουν τα λουτρά στο αίμα των αθώων ελαφιών ως «αγάπη της ζωής», με τους ανθρώπους να γίνονται πολύ πιο ευτυχισμένοι έπειτα από μια θεραπεία.
Ανήθικες αυταπάτες
Στον αντίποδα βρίσκεται η επιστήμη της Ιατρικής, που κάνει λόγο για ένα εικονικό φάρμακο, που απευθύνεται σε ανθρώπους που προτιμούν να κολυμπήσουν στις αυταπάτες και στη ματαιοδοξία τους, παρά να ακολουθήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Όσο για τις φιλοζωικές οργανώσεις της Ρωσίας, αυτές εξηγούν ότι το να θεωρείς πως θεραπεύεις τον εαυτό σου με τίμημα τον πόνο ενός ζώου ή ακόμα και τη ζωή του, εκτός από ανόητο, είναι και ανήθικο. Η Ιρίνα Νοβοζίλοβα, πρόεδρος του Ρωσικού Κέντρου Προστασίας Ζώων Vita, λέει ότι η αφαίρεση των ελαφοκέρατων στις φάρμες της Σιβηρίας είναι «μια βάρβαρη επιχείρηση», προειδοποιώντας ότι «το εντελώς νόμιμο αυτό εγχείρημα αφορά ένα ζώο που, επειδή δεν έχει μπει ακόμα στη λίστα κινδύνου εξαφάνισης, δεν ενοχλεί κανέναν και όταν τα Μαράλ αρχίσουν να απειλούνται με αφανισμό, τότε όλοι θα αρχίσουν να ενδιαφέρονται. Μόνο που τότε θα είναι πια αργά για δάκρυα». Μέχρι τότε, τα μόνα που θα δακρύζουν θα είναι τα ελάφια που ματώνουν.
