Η συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια θα είναι πάντα ένα σημάδι ανεξίτηλο στον χάρτη της Αθήνας. Στις σελίδες των βιβλίων που ανατρέχουν τις κρίσιμες καμπές για τη σύγχρονη Ιστορία της χώρας. Αλλά και στο κορμί των ανθρώπων που συνεχίζουν να βαδίζουν απτόητα στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών αγώνων. Δυστυχώς, η δολοφονία ενός 15χρονου μαθητή δεν αποτέλεσε την τελευταία εκδήλωση αστυνομική βίας.
14 χρόνια μετά, οι άνθρωποι που πηγαίνουν και αφήνουν λουλούδια στο μνημείο του Αλέξη φέρουν πάνω τους και οι ίδιοι ίσως ένα χτύπημα από κάποια διαδήλωση ή από την τυχαία παρουσία τους σε χώρο με αστυνομικές δυνάμεις τη «λάθος» ώρα.
Τα περιστατικά είναι αμέτρητα, απ’ την ευθεία βολή με κρότου-λάμψης στο πρόσωπο ενός φοιτητή, μέχρι τον μαζικό ξυλοδαρμό ενός πατέρα στου Στρέφη και απ’ τα ανοιγμένα κεφάλια σε Προπύλαια και Ευελπίδων μέχρι τη σύλληψη φωτορεπόρτερ. Κοινό σημείο σε όλα, η ατιμωρησία των ανθρώπων που σηκώνουν το κλομπ. Κάποιοι από εκείνους που γνώρισαν τη βία του στο πετσί τους μιλούν σήμερα στην ΑΥΓΗ της Κυριακής.
«Αυτοί που χτύπησαν τον Βασίλη είναι έξω και συνεχίζουν να δέρνουν»
Είναι Ιούνιος του 2020 και βρισκόμαστε με την ΑΥΓΗ στο χωριό των Σταγιατών Πηλίου. Είναι η περίοδος που ο δήμαρχος Βόλου Αχιλλέας Μπέος εντείνει την επιθετική του πολιτική στην περιοχή και βρισκόμαστε εκεί για να καλύψουμε τον αγώνα των κατοίκων απέναντι στη δρομολογούμενη ιδιωτικοποίηση του νερού τους. Κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφικής αποστολής, πληροφορούμαστε ότι τα μονοπάτια που συνδέουν τις Σταγιάτες με άλλα πηλιορείτικα χωριά είναι συνυφασμένα με αγώνες του παρελθόντος, καθώς απ’ αυτά πραγματοποιούσαν τις μετακινήσεις τους οι αντάρτες.
Πάνω στην κουβέντα για το ποιος θα μπορούσε να μας πει περισσότερα, ήρθε στη συζήτηση το όνομα ενός συντοπίτη τους με την ευρύτερη έννοια, του εκπαιδευτικού Γιάννη Μάγγου, λάτρη της Ιστορίας, της φύσης και πεζοπόρου που έχει βαδίσει επί χιλιόμετρα πάνω στα χνάρια της Ιστορίας. Τότε το όνομά του μας ήταν άγνωστο. Σήμερα η αναφορά του οδηγεί αστραπιαία στην εικόνα ενός σύγχρονου εμβληματικού αγωνιστή.
Ο Γ. Μάγγος είναι και σήμερα γνωστός ως πεζοπόρος. Ως πεζοπόρος ενός μαραθώνιου αγώνα. Με μια πικέτα που γράφει «Όχι στη συγκάλυψη» οργώνει τη χώρα απ’ άκρη σ’ άκρη με σκοπό να βρει δικαίωση ο γιος του Βασίλης. Με αυτή τη βαθιά ανάγκη θα δώσει και φέτος το «παρών» στις εκδηλώσεις μνήμης για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, όπως και πέρυσι. «Πιθανόν θα κατέβω αυθημερόν στην Αθήνα, θα φύγω κατά τις 11, θα πάω στον χώρο, θα πάρω όσο προλάβω μέρος στην πορεία και στις 9 η ώρα θα ξεκινήσω να επιστρέφω πάλι για Βόλο».
Παρά την πληθώρα στοιχείων για τον ξυλοδαρμό και τα βασανιστήρια που υπέστη, δυόμισι χρόνια μετά τον θάνατο του Βασίλη Μάγγου δικαιοσύνη δεν έχει αποδοθεί. Αντιθέτως, η ποινική δίωξη που ασκήθηκε απ’ την Εισαγγελία Πρωτοδικών Βόλου αφορά μόλις τρεις αστυνομικούς, με κατηγορία εκείνη της επικίνδυνης σωματικής βλάβης, ένα πλημμέλημα που επιφέρει ποινή έως τρία έτη. «Για εμάς οι κατηγορούμενοι είναι οκτώ και η κατηγορία είναι βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη, κακούργημα δηλαδή».
«Ο εισαγγελέας κάνει φοβερές παραλείψεις. Δεν λαμβάνει υπόψη του τους αυτόπτες μάρτυρες. Δεν έλαβε υπόψη το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, που είναι καταπέλτης εις βάρος των αστυνομικών. Δεν έλαβε υπόψη το πόρισμα του ιατροδικαστή. Δεν έλαβε υπόψη του, απ’ ό,τι φαίνεται, και το βιβλίο συμβάντων της αστυνομίας, όπου εκεί φαίνεται ξεκάθαρα ότι τον χτυπήσαν γιατί ήταν στοχοποιημένος για την πολιτική του δράση, χωρίς να υπάρχει καμία αιτία εκείνη την ημέρα για τον ξυλοδαρμό του» λέει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο Γιάννης Μάγγος.
Η οικογένεια περιμένει να εκδικαστεί η προσφυγή που έκανε στην Εισαγγελία Εφετών Λάρισας -νωρίτερα της ημερομηνίας που έχει οριστεί η εκδίκαση της ποινικής δίωξης απ’ την Εισαγγελία (15 Μαρτίου)- ώστε να μάθει αν θα έχει, απλώς, το δικαίωμα να φτάσει στο δικαστήριο με το κατηγορητήριο που υποστηρίζει. «Όχι αν θα μας δικαιώσει η Δικαιοσύνη. Αυτό είναι άλλη υπόθεση».
Την ίδια ώρα, οι τρεις αστυνομικοί συνεχίζουν και δουλεύουν κανονικά. «Και δέρνουν κανονικά, όπως όλοι τους. Εφόσον είναι σε υπηρεσία και η ΕΛ.ΑΣ χτυπάει τον κόσμο κάθε μέρα, εν δυνάμει δέρνουν κι αυτοί».
Με συγκινητικά διαυγή τρόπο, ο Γ. Μάγγος μεταφέρει ως μήνυμα για την 6η Δεκέμβρη που έρχεται ένα μήνυμα που του είχε γράψει κάποτε ο γιος του. «Η μόνη σφαίρα που εξοστρακίστηκε εκείνη τη νύχτα ήταν απ’ το σώμα του Αλέξη στις ψυχές της γενιάς μας».
«Ένα πολύ δυνατό μήνυμα, που τα λέει όλα. Από τη μία έχει την ειρωνεία για τον δήθεν εξοστρακισμό της σφαίρας του Κορκονέα και από την άλλη ότι η δολοφονία του Αλέξη έδωσε έναυσμα να υπάρξουν πάλης ξεκίνημα και νέοι αγώνες».
«Θυμάμαι να βαράνε φωτορεπόρτερ από τη δεκαετία του '80»
Ο Νίκος Πηλός βρίσκεται στον δρόμο, με τη φωτογραφική και τον εξοπλισμό του, εδώ και πολλά χρόνια. Κι όχι μόνο σ’ αυτόν της Στουρνάρη ή της Πανεπιστημίου, αλλά και σ’ εκείνους ανά τον κόσμο που φιλοξενούν μεγάλα γεγονότα, όπως οι διαδηλώσεις για το G20 ή το G8, με πλέον χαρακτηριστικές τις ημέρες της Γένοβα το 2001. Έχει βρεθεί ακόμη σε πραγματικά εμπόλεμες ζώνες, με πιο πρόσφατη την κάλυψή του στην Ουκρανία. Σε καμία όμως από αυτές τις περιπτώσεις στο εξωτερικό δεν βρέθηκε συλληφθείς. Η εμπειρία που βίωσε στα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας είναι μοναδική στα 35 χρόνια πορείας του.
Τι κι αν επέδειξε τρεις ταυτότητες (την αστυνομική και τις δύο επαγγελματικές), η αστυνομία τον προσήγαγε και στη συνέχεια του απαγγέλθηκαν σωρεία κακουργηματικών κατηγοριών, οι οποίες παρά την αναγνώριση του «λάθους» από την κυβέρνηση συνεχίζουν να τον βαραίνουν μέχρι σήμερα. «Η υπόθεση έχει διαχωριστεί και έχει πάει σε νέο εισαγγελέα, που θα ζητήσει συμπληρωματική κατάθεση» ενημερώνει σχετικά, μιλώντας στην ΑΥΓΗ.
Η ξεχωριστή μεταχείριση που επεφύλασσε στον πολύπειρο και βραβευμένο φωτορεπόρτερ η αστυνομία δεν αποτελεί καινούργιο φαινόμενο, ούτε εξαίρεση στον κανόνα από τις ημέρες που ο ίδιος ξεκίνησε να σκεί το επάγγελμα. «Η βία ενάντια στον Τύπο είναι διαχρονικό φαινόμενο στην Ελλάδα, και για τα ευρωπαϊκά στάνταρντς συμβαίνει πάρα πολύ τακτικά. Την πρώτη αστυνομική επιχείρηση ενάντια στον Τύπο τη θυμάμαι επί Αρκουδέα κατά τις γνωστές επιχειρήσεις “Αρετή”, μετά τον θάνατο του Καλτεζά, που σε ένα βράδυ είχαν τραυματιστεί πέντε φωτορεπόρτερ, όλοι φωτορεπόρτερ εφημερίδων».
Εξηγώντας την παρουσία του στην ταράτσα των Προσφυγικών κατά τη διάρκεια των γεγονότων, ο Ν. Πηλός είχε εξηγήσει ότι κατέφυγε εκεί για να πάρει μια ανάσα από τα χημικά. Όπως προσθέτει, ακόμη είναι φυσιολογικό γενικότερα «οι άνθρωποι του Τύπου όταν δουλεύουν, να πηγαίνουν σε όλες τις πλευρές». «Γενικά όμως», διαπιστώνει, «στην Ελληνική Δημοκρατία υπάρχει ένα πρόβλημα συνολικά στο πώς οι Αρχές αντιμετωπίζουν τον Τύπο». Όπως λέει, από την άλλη, δεν είναι δική του δουλειά να πει γιατί αυτό συμβαίνει. Θα συνεχίσει, ωστόσο, πιστός στη δεοντολογία του επαγγέλματος, να παραθέτει τα γεγονότα όπως είναι και στη συνέχεια θα μπορεί ο κόσμος ελεύθερα να κρίνει.
«Οι αστυνομικοί είναι που κρύβουν τα πρόσωπά τους»
Στις 26 Μαΐου αστυνομικός των ΜΑΤ ρίχνει με ευθεία βολή βομβίδα κρότου-λάμψης που σκάει στο στόμα του φοιτητή Γιάννη Ντουσάκη κατά τη διάρκεια κινητοποίησης του ίδιου και συμφοιτητών του στο ΑΠΘ. Το κορμί του ακουμπά στο έδαφος. Το αίμα του κυλάει στην άσφαλτο. Το βλέμμα του είναι σοκαρισμένο και η αγωνία στο περιβάλλον του διάχυτη.
Ακολούθησαν οκτώ ημέρες στο Νοσοκομείο «Παπανικολάου», τις πρώτες ώρες με αστυνομικούς που φτάνουν να τον ακολουθούν μέχρι τα επείγοντα. «Έκανα κάποιες επεμβάσεις στα δόντια για να μπορούν να μου βάλουν νάρθηκα, ώστε να επανέλθουν σε μια θέση περίπου όπως πριν. Μετά έπρεπε να τροχίσω τα δόντια μου, να χτίσω κάποια από αυτά, γιατί είχαν σπάσει σε διάφορα σημεία, και τώρα πρέπει να κάνω ορισμένες απονευρώσεις». Πρόβλημα δημιουργήθηκε ακόμη και με την άρθρωση και την ομιλία του. «Βελτιώνομαι» λέει ο 21χρονος σπουδαστής στα ΤΕΦΑΑ, περιγράφοντας στη συνέχεια την αίσθηση που κουβαλά από τη στιγμή που άρχισαν τα τραύματα να επουλώνονται. «O ιστός στα χείλη και τα ούλα μου έχει σκληρύνει, είναι κάτι το οποίο θα μείνει, όπως και το σημάδι κάτω απ’ τα χείλη στο πιγούνι».
Η επίδραση απ’ το περιστατικό είναι και ψυχολογική. «Ένας φοιτητής στο ΑΠΘ αναγκάζεται να περάσει από ασπίδες των ΜΑΤ. Το πανεπιστήμιο είναι βαμμένο στα χακί και τα μπλε. Γενικότερα, υπάρχει ένα κλίμα αστυνομοκρατίας, που δεν σε οδηγεί σε ωραίες εικόνες ούτε σε κάνει να αισθάνεσαι ασφάλεια».
Την 1η Αυγούστου ο Γ. Ντουσάκης υπέβαλε μήνυση. Κάμποσούς μήνες αργότερα είναι άγνωστο πού βρίσκεται η διαδικασία για την αναγνώριση του δράστη. Μολονότι είναι γνωστή η διμοιρία και οι αστυνομικοί που κρατούν τον εκτοξευτήρα συγκεκριμένοι. Ίσως αν η διμοιρία συνεχίζει να βρίσκεται στον χώρο, να μπορούσε να θυμηθεί το πρόσωπο εκείνου που τον χτύπησε περνώντας από μπροστά, στην πραγματικότητα όμως είναι αδύνατο. «Γιατί, σε αντίθεση με αυτό που λένε για τους φοιτητές, ότι εμείς είμαστε που κρύβουμε τα πρόσωπά μας, αυτό ισχύει στην πραγματικότητα για τους αστυνομικούς. Γιατί αυτοί είναι που κρύβουν τα πρόσωπά τους με κράνη με αντιασφυξιογόνες μάσκες, full face, με σκουφάκια. Εμείς εκείνη την ημέρα δεν κρύβαμε πρόσωπα, με πανό με αποφάσεις συλλόγων ήμασταν και είναι δημοκρατικό μας δικαίωμα να μπορούμε να διαδηλώνουμε για κάτι με το οποίο είμαστε σε εναντίωση».
Τον σάπισαν μπροστά στα παιδιά του
Η αστυνομική βία δεν εντοπίζεται μόνο σε διαδηλώσεις, αλλά και σε συνοικιακά γηπεδάκια. Τον περασμένο Οκτώβριο πατέρας που έπαιζε μπάσκετ με τα δυο του παιδάκια στον Λόφο του Στρέφη, στα Εξάρχεια, γνώρισε τη μήνιν των αστυνομικών επειδή προσπάθησε να υπερασπιστεί μια νεαρή κοπέλα, στην οποία η αστυνομία απαγόρευε να μπει γιατί την είχε «σταμπάρει».
Και σαν να μην έφταναν οι μώλωπες απ’ τα χτυπήματα, ο πατέρας, που αποκόπηκε βίαια απ’ τα παιδιά του (8 και 12 ετών), πέρασε ένα ολόκληρο βράδυ στη ΓΑΔΑ και τον προσεχή Μάρτιο θα βρεθεί ο ίδιος στο εδώλιο με κατηγορίες σε βάρος του, όπως αντίσταση κατά της Αρχής και… απόπειρα επικίνδυνης σωματικής βλάβης. «Δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε. Αλλά σ’ ένα πολύ μεγάλο βαθμό γίνεται κατάχρηση εξουσίας. Το βλέπω και σ’ άλλες υποθέσεις. Είναι μια πραγματικότητα κι αυτή παραμένει γιατί δεν υπάρχει διάθεση να τιμωρηθούν αυτοί που ξεφεύγουν των ορίων» λέει η δικηγόρος του Αθηνά Αποστολοπούλου.
