Μπορεί ελάχιστοι πρόσφυγες να κυκλοφορούν πια στους δρόμους της Μυτιλήνης, όμως το προσφυγικό είναι ταυτοτικό στοιχείο του νησιού, με τους μελαμψούς πρόσφυγες να είναι οι χαμένοι. Σε μια πέτρινη φαλακρή ράχη του νησιού, στο Καρά Τεπέ (Μαυροβούνι στα ελληνικά), σε απόσταση αναπνοής από τη Μόρια, όπου έχουν απομείνει οι ερειπιώνες του κολαστηρίου διαμονής των προσφύγων, παραμένουν εγκλωβισμένοι σε ένα στρατόπεδο που δεν είναι ούτε «κλειστό» ούτε «ανοιχτό» περίπου 1.750 μελαμψοί πρόσφυγες για τους οποίους το ελληνικό κράτος δεν δείχνει την ίδια ευαισθησία που επιδεικνύει για τους Ουκρανούς πρόσφυγες πολέμου. Μόνο μειδίαμα προκαλεί το σύνθημα «No borders” που ξεπροβάλλει στον τοίχο μιας εγκαταλελειμμένης αποθήκης πριν φτάσουμε στο στρατόπεδο. Η προτροπή του Πάπα Φραγκίσκου, στην τελευταία του επίσκεψη στη Λέσβο, «να σπάσουν τα γκέτο και να ενσωματωθούν οι πρόσφυγες στην κοινωνία» δεν βρήκε ευήκοα ώτα. Το αντίθετο...
Ξυρίζει ο παγωμένος αέρας που έρχεται απ’ τη θάλασσα
Τον Δεκέμβριο ξεπάγιασαν χωρίς ρεύμα και γεννήτριες. Όλοι παραδέχονται τη λάθος χωροταξική επιλογή, αλλά την αντιμετωπίζουν ως αναγκαίο κακό
Απόγευμα Τετάρτης στο Καρά Τεπέ. Τα 7 μποφόρ που πνέουν στην περιοχή γκριζάρουν ακόμη περισσότερο τις «λευκές» εικόνες της ντροπής που αντικρίσαμε στο ΚΥΤ της Μυτιλήνης, την περασμένη βδομάδα, χωρίς τα ροζ μπαλόνια που τοποθέτησαν στην καντίνα -για τις ανάγκες της υποδοχής των ευρωβουλευτών- να μας ξεγελάσουν... «Ξυρίζει» ο παγωμένος αέρας που έρχεται από τη θάλασσα και σε σηκώνει όρθιο. Εκτεθειμένοι μόνιμα στον κακό καιρό οι πρόσφυγες. Και μεις - ευτυχώς περαστικοί. Αλίμονο σε αυτούς που κατοικούν μήνες στα κοντέινερ ή στις σκηνές του ΟΗΕ που έχουν αντιανεμική θωράκιση για να προφυλάσσονται από την οργή του Αίολου. Τον περασμένο Δεκέμβριο, ξεπάγιασαν χωρίς ρεύμα και χωρίς γεννήτριες.
Όλοι αποδέχονται τη λάθος χωροταξική επιλογή. Όμως το θεωρούν αναγκαίο κακό, με το επιχείρημα πως έπρεπε να είναι ταχύτατη η μετεγκατάσταση των προσφύγων από τη Μόρια, μετά την καταστροφική πυρκαγιά. Όμως η Μυτιλήνη είναι και θα είναι πάντα πύλη εισόδου, πέρασμα για τους ξεριζωμένους. Νόμιμους και παράτυπους. Το προσφυγικό δεν είναι πρόβλημα. Η μετακίνηση των πληθυσμών γίνεται ανά τους αιώνες. Η δομή θα έπρεπε να είναι με μόνιμες υποδομές αξιοπρεπούς διαβίωσης. Όχι οι σημερινοί πρόχειροι καταυλισμοί, που στόχο έχουν να αποθαρρύνουν τους πρόσφυγες και να εξευμενίζουν τους ντόπιους, ότι «μπόρα είναι θα περάσει»...
Λευκές οι σκηνές, τα κοντέινερ, το χαλίκι, αλλά δεν κρύβονται τα λύματα και η βρομιά
Συνεχής αυστηρός σωματικός έλεγχος, υποχρεωτική επιστροφή μετά τις 9 το βράδυ, αστυνομικές περιπολίες μέσα στο στρατόπεδο
Λευκό το χρώμα του στρατοπέδου. Λευκές οι σκηνές, τα κοντέινερ, το χαλίκι. Σαν τα λευκά κελιά... Συρματοπλέγματα παντού. Ακόμη και η πλευρά της παραλίας. Μόνο που η θάλασσα δεν φυλακίζεται. Κιβωτός που κρύβει μέσα της ξενιτειά, πίκρα, όνειρα φυγής και ενίοτε ανθρώπινα κουφάρια. «Μεσόγειος, νεκροταφείο χωρίς ταφόπλακες» η επισήμανση του Πάπα Φραγκίσκου. Τσιμεντένια αυλάκια με νερό και σκουπίδια χαραγμένα πάνω στο βουνό, στην επιφάνεια, να «διατρέχουν» τον καταυλισμό και τις σκηνές. Να μεταφέρουν τα όμβρια ύδατα που μετατρέπουν σε λίμνες και λάσπη τον καταυλισμό. Λύματα και δυσωδία: «Και σήμερα είναι καθαρά» μας είπε σιγοψιθυρίζοντας ένας πρόσφυγας. Καθάρισαν λόγω της επίσκεψης της αποστολής των ευρωβουλευτών της Αριστεράς και των Πρασίνων - πρωτοβουλία του Στέλιου Κούλογλου. Ο χώρος συνήθως είναι βρόμικος και βέβαια η καθαριότητα έχει ανατεθεί σε ιδιώτη εργολάβο.
Ο καθημερινός έλεγχος εισόδου και εξόδου των προσφύγων, αυστηρός, σωματικός, εξευτελιστικός, όπως στα αεροδρόμια, όταν για τους Έλληνες υπαλλήλους επιτρέπεται η ανέλεγκτη είσοδος, παραπλεύρως. Ακόμη και τις πλαστικές σακούλες με τα τρόφιμα που κουβαλούν. Δεν τους επιτρέπουν καθημερινή έξοδο από το στρατόπεδο. Γκετοποίηση κανονική. Το δόγμα Μητσοτάκη είναι «καθαρά» νησιά από πρόσφυγες. Για να βγουν στην πόλη πρέπει να πάρουν ειδική άδεια, να εξηγούν τον λόγο της εξόδου, τον χρόνο παραμονής τους εκτός στρατοπέδου και πριν από τις 9 το βράδυ υποχρεωτική επιστροφή στο Καρά Τεπέ. Αν εντοπιστούν παραβάτες, τότε τους επιβάλλονται υψηλά πρόστιμα (!). Πρόσφυγας στην πόλη τη νύχτα είναι πλέον ανέκδοτο. Όμως στο ερώτημα «κλειστή ή ανοιχτή δομή το Καρά Τεπέ:» η απάντηση των αρχών είναι "ανοιχτή".
Ηχηρή η παρουσία της Ελληνικής Αστυνομίας αλλά και των ανδρών ιδιωτικής εταιρείας security, αποτελούμενη από δεκάδες υπαλλήλους, όχι μόνο στην είσοδο αλλά και ακροβολισμένους ανάμεσα στις σκηνές και τα κοντέινερ. Ο αριθμός των κοινωνικών λειτουργών ωχριά μπροστά στη φύλαξη. Προτεραιότητα του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, η αστυνόμευση και η καταστολή. Πρόσχημα, η αντιμετώπιση της βίας και η ένταση μεταξύ αλλοεθνών. Πρέπει να εμπεδωθεί ο φόβος. Πάνοπλοι άνδρες της Ελληνικής Αστυνομίας με χακί και αλεξίσφαιρα περιπολούν ανάμεσα στις σκηνές, όπου γυροφέρνουν ανέμελα με τα ποδήλατά τους τα μικρά παιδιά. Ακόμη και οι συγγενείς των άτυχων Σομαλών προσφύγων που ξέβρασε η θάλασσα στην περιοχή Άνω Σκάλα της Μυτιλήνης ελέγχθηκαν όταν επέστρεψαν από την κηδεία, την περασμένη Πέμπτη.
Καμία διεθνής προστασία
Τα αιτήματα ασύλου για τους περισσότερους απορρίπτονται γιατί... πρέπει να υποβληθούν στην Τουρκία, που θεωρείται ασφαλής χώρα. Δεν υπάρχει ευαισθησία ούτε καν για τους ανάπηρους
Οι χαρακτηρισμοί -ακόμη και των ντόπιων- για το Καρά Τεπέ είναι επιεικείς. Μέτρο σύγκρισης, το κολαστήριο της Μόριας, το οποίο έγινε παρανάλωμα του πυρός στις 20 Σεπτεμβρίου του 2020. Στη Μόρια ζούσαν 17.500 χιλιάδες πρόσφυγες. Σήμερα στο Καρά Τεπέ περίπου 1.750. Όλοι μελαμψοί. Δηλ. «μη κανονικοί», κατά τον υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής. Αφγανοί, Σομαλοί, Αφρικανοί. Από αυτούς οι 450 είναι γυναικόπαιδα και η πλειοψηφία άνδρες. Πού πήγαν οι υπόλοιποι; Συνεπές και πειθαρχημένο το υπ. Μεταναστευτικής Πολιτικής, στην κυβερνητική δέσμευση να «αδειάσουν» και να «καθαρίσουν» τα νησιά από παράτυπους ή «μη κανονικούς» πρόσφυγες και μετανάστες, επέτρεψε τη μαζική τους έξοδο κατά χιλιάδες στη ενδοχώρα, με ή χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα. Πόσοι από αυτούς θα καταφέρουν να «περάσουν» στην Ευρώπη, διεκδικώντας ανθρώπινη ζωή; Πόσοι από αυτούς «χάθηκαν» στην ενδοχώρα, χωρίς στέγη και μεροκάματο; Ποιος πήρε μέτρα για την κοινωνική τους ενσωμάτωση; Κανείς, γιατί τους θεωρούν ξένους και περαστικούς.
Σήμερα μόνοι 570 από τους φιλοξενούμενους έχουν πάρει το πολυπόθητο άσυλο και είναι σε αναμονή για το επόμενο βήμα. Οι υπόλοιποι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με τη δεύτερη απορριπτική απόφαση στο αίτημά τους για χορήγηση ασύλου στην Ελλάδα. Τους λένε: Απορρίπτεται το αίτημά σας γιατί πρέπει να υποβάλλετε το αντίστοιχο αίτημα στην Τουρκία, η οποία θεωρείται χώρα ασφαλής. Δεν υπάρχει ευαισθησία ούτε και για τους ανάπηρους. Συναντήσαμε έναν Σομαλό, με ακρωτηριασμένο το ένα πόδι λόγω διαβήτη. Παραμένει δύο χρόνια στο στρατόπεδο με την προτροπή να αιτηθεί ασύλου στη γειτονική Τουρκία. Το ίδιο και ο Αφγανός κουρέας, που παραμένει τέσσερα χρόνια σε στρατόπεδα στο νησί, χωρίς να περιμένει τίποτε... Αυτό είναι το μόνιμο επιχείρημα που ακούγαμε από τους πρόσφυγες.
Μετά τη δεύτερη απόρριψη ασύλου, τι; Επιστροφές στην Τουρκία δεν γίνονται, δυνατότητα νόμιμης μετεγκατάστασής τους στην ενδοχώρα δεν υπάρχει, η φυγή τους στην Ευρώπη είναι παράνομη. Έτσι, αναγκαστικά, οι πρόσφυγες παραμένουν εγκλωβισμένοι στο στρατόπεδο του Καρά Τεπέ, χωρίς καμία ταυτότητα, χωρίς κανένα σχέδιο, χωρίς να περιμένουν τίποτε. Δεν ανήκουν σε καμία κατηγορία. Δεν παίρνουν ούτε το επίδομα των 70 ευρώ. Η απελπισία είναι ο σύντροφός τους. Άλλοι παίρνουν σιωπηλά τον παράνομο δρόμο για την ενδοχώρα, με τον φόβο της σύλληψης και της απέλασης... Καμία διεθνής προστασία.. Οι περισσότεροι χωρίς άλλη επιλογή, παραμένουν στο Καρά Τεπέ.
Σχολείο - κοντέινερ με 20 από τα 150 παιδιά
Στην κορυφή του στρατοπέδου υπάρχει ένα σχολείο - κοντέινερ. Φοιτούν καθημερινά περίπου μόνο 20 παιδιά από τα 150 που ζουν στον καταυλισμό. Οι αρχές αποδίδουν τη μικρή συμμετοχή στη... λεγόμενη κινητικότητα. Όμως, όπως μας είπαν οι ίδιοι, φοβούνται ότι ο έλεγχος των παιδιών τους για την πανδημία με self test και η νόσησή τους θα τους οδηγήσει σε καραντίνα όχι στις σκηνές και τα κοντέινερ όπου διαμένουν αλλά σε έναν ειδικό χώρο που δημιούργησε η Διοίκηση, όπου οι συνθήκες απομόνωσης είναι τραγικές. Έτσι επιλέγουν να μην στέλνουν τα παιδιά τους σχολείο για να γλιτώσουν την καραντίνα... Επίσης υπάρχει και η προσδοκία των γονέων προσφύγων για εφήμερη παραμονή τους στο στρατόπεδο της Μυτιλήνης και η φυγή τους στην Ευρώπη.
Ο πετροπόλεμος με τα χαλίκια, το ποδήλατο και η μπάλα ποδοσφαίρου, η μόνιμη ενασχόληση των πιτσιρικάδων. Διαπιστώσαμε τη χαρά τους που τους πρόσφεραν για πρώτη φορά γλυκό, με αφορμή την επίσκεψη των ευρωβουλευτών. Τα ποντίκια κυκλοφορούν μονίμως ανάμεσα στις σκηνές. Ενίοτε μπαίνουν και μέσα. Οι ποντικοπαγίδες έξω από τις σκηνές μαρτυρούν τον μόνιμο κίνδυνο. Στην άκρη του καταυλισμού βρίσκονται 50 WC και ντουζιέρες για να καλύψουν τις ανάγκες 1.700 ανθρώπων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δημόσια υγιεινή. Και όμως η σύγκριση με τη Μόρια τους οδηγεί να δηλώνουν κάποιοι ικανοποιημένοι από τις συνθήκες διαβίωσης... Το κρύο μάς περονιάζει. Λίγοι πρόσφυγες κυκλοφορούν έξω. Δεν έχουν την περιέργεια να δουν τους επισκέπτες. Δεν περιμένουν τίποτε ούτε και από εμάς. Σαν να σταμάτησε ο χρόνος. Παγωμένες οι ελπίδες τους. Έτσι είναι οι εγκλωβισμένοι.
