Στον αέρα τινάζει η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) το θεσμικό πλαίσιο για τους ιδιώτες επιβλέποντες τα δημόσια έργα εκφράζοντας σειρά επιφυλάξεων για τη γνήσια προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος. Την ίδια ώρα η ΕΑΑΔΗΣΥ μιλάει ξεκάθαρα για τον «κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων» στα δημόσια έργα μετά την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τους Ιδιώτες Φορείς Επίβλεψης (ΙΦΕ), για τους οποίους με την τελευταία ρύθμιση ελαστικοποιείται το πλαίσιο λειτουργίας τους.
Ατελείς διορθωτικές παρεμβάσεις
Κι ενώ η ηγεσία του υπουργείου Υποδομών τρέχει να κάνει διορθωτικές παρεμβάσεις, η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει ότι η προτεινόμενη υπουργική απόφαση είναι ατελής. Και αυτό επειδή προσώρας δεν προσδιορίζονται επακριβώς οι απαιτούμενοι περιορισμοί, προκειμένου ο ΙΦΕ να μην επηρεάζεται από τον ανάδοχο του έργου και άρα να μην υπάρχει ο κίνδυνος ταύτισης μαζί του εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος.
Η τριγωνική σχέση
Με την επισήμανση ότι πρόκειται για μια «τριγωνική» σχέση μεταξύ της αναθέτουσας αρχής, που είναι ο δημόσιος φορέας και ταυτόχρονα ο εργοδότης του ΙΦΕ, του ιδίου του ΙΦΕ και του αναδόχου του έργου, η ΕΑΑΔΗΣΥ υπογραμμίζει ότι ο ΙΦΕ οφείλει, «εξυπηρετώντας άμεσο σκοπό δημοσίου συμφέροντος», να «ενεργεί κυρίως ως θεματοφύλακας των συμφερόντων του εργοδότη του», δηλαδή του Δημοσίου.
Όμως πόσο εύκολο είναι αυτό, τη στιγμή που ο ΙΦΕ είναι ιδιώτης, όπως ιδιώτης είναι και ο ανάδοχος του έργου; Η σχέση μεταξύ του αναδόχου - εργολάβου και του ΙΦΕ είναι πιο περίπλοκη, διότι, όπως επισημαίνει η ΕΑΑΔΗΣΥ, ο εργολάβος «αφενός υποκαθιστά τον εργοδότη, δηλαδή το Δημόσιο, στην επιλογή του ιδιώτη - επιβλέποντος και, αφετέρου, τον εκπροσωπεί: α) στη σύναψη του συμφωνητικού που συνάπτεται για λογαριασμό του εργοδότη, β) στην καταβολή της οφειλόμενης αμοιβής, η οποία βαρύνει τον προϋπολογισμό της μελέτης».
Το μητρώο
Η μόνη λύση φαίνεται να είναι η εγγραφή του ΙΦΕ στο Μητρώο Επιχειρήσεων Συμβούλων Διοίκησης - Διαχείρισης Έργων, όμως η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει ότι «πρέπει να διασφαλιστεί ότι η αναθέτουσα αρχή ασκεί τη διακριτική της ευχέρεια χωρίς να υπερβαίνει τα άκρα όρια αυτής, τα οποία καθορίζονται από τις αρχές της ίσης μεταχείρισης, της αναλογικότητας και της υπό ευρεία έννοια χρηστής διοίκησης».
Με αυτόν τον τρόπο ρυθμίζεται η σχέση του ΙΦΕ με την αναθέτουσα αρχή, δηλαδή το Δημόσιο, προκειμένου να είναι διασφαλισμένη η προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος έναντι του ιδιωτικού που επιδιώκει ο ανάδοχος του έργου!
Χωρίς πειστικές απαντήσεις
Να σημειωθεί ότι οι επιφυλάξεις για τη σχέση του ΙΦΕ με τον ανάδοχο είχαν διατυπωθεί στη Βουλή κατά την ψήφιση της σχετικής διάταξης, καθώς τότε ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης δεν είχε απαντήσει πειστικά στις επικρίσεις της αντιπολίτευσης περί γκρίζων ζωνών στη σχέση του ελεγκτή, που είναι ο ΙΦΕ για λογαριασμό του Δημοσίου, και του ελεγχόμενου, που είναι ο ανάδοχος του δημόσιου έργου!
Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει ότι η εγγραφή στο σχετικό Μητρώο «αποτελεί τη μόνη απαιτούμενη πιστοποίηση του ΙΦΕ». Όμως, ούτε αυτή η προϋπόθεση είναι αρκετή για να διασφαλίσει το δημόσιο συμφέρον!
Η ΕΑΑΔΗΣΥ κάνει ένα βήμα παραπέρα υπογραμμίζοντας ότι απαιτείται «ολοκληρωμένη αντιμετώπιση ενδεχόμενης κατάστασης σύγκρουσης συμφερόντων του ΙΦΕ με τον ανάδοχο» και γι’ αυτό κρίνει «σκόπιμο να περιλαμβάνονται η πρόληψη, η ανίχνευση, η διαχείριση και η επιβολή κυρώσεων σε περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων».
Η σχέση του ΙΦΕ με το Δημόσιο
Παράλληλα η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει ότι «η εξουσιοδοτική διάταξη δεν περιλαμβάνει και τη δυνατότητα ρύθμισης τυχόν κατάστασης σύγκρουσης συμφερόντων ΙΦΕ με την αναθέτουσα αρχή, καθότι μπορεί να διακυβευτεί η ανεξαρτησία του ΙΦΕ έναντι του ελεγχόμενου εργολάβου», πράγμα που «οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι αυτός επιλέγεται ελεύθερα από τον ανάδοχο και όχι σε τυχόν προηγούμενη σχέση του με την αναθέτουσα αρχή, στο πλαίσιο της εκτέλεσης άλλης σύμβασης».
Γι’ αυτό η ΕΑΑΔΗΣΥ υπογραμμίζει ότι πρέπει να ελεγχθεί υπό το πρίσμα της αναλογικότητας και της εφαρμοσιμότητας του μέτρου η αναφορά ότι «ο ΙΦΕ και τα μέλη του, φυσικά νομικά πρόσωπα, δεν πρέπει να έχουν αναλάβει ή καθ’ οιονδήποτε τρόπο να έχουν εμπλακεί σε άλλες διαδικασίες ελέγχου ή υποστήριξης της μελέτης ή της αναθέτουσας αρχής ή του αναδόχου». Σύμφωνα με την ΕΑΑΔΗΣΥ πρέπει να προσδιοριστεί ποια είναι τα μέλη του ΙΦΕ.
