Είναι άνιση η στάση μιας Πολιτείας που ανέχεται όλες τις συμπεριφορές διασποράς στις τουριστικές δραστηριότητες, αλλά εξαντλεί κάθε αυστηρότητα σε μισθοσυντήρητους υγειονομικούς που δεν έχουν εμβολιαστεί. Οι πολιτικές σκλήρυνσης δεν προήγαγαν μέχρι τώρα τον εμβολιασμό, ενώ εντυπωσιακό είναι ότι το εγχείρημα κορυφώνεται με την πίεση στο ΕΣΥ επί θύραις.
Χαρακτηριστικά η διοίκηση του ΕΚΑΒ υπολόγισε επισήμως σε 1.275 τις προσλήψεις που θα χρειαστεί για αντικαταστάτες όσων θα βγουν σε αναγκαστική άδεια άνευ αποδοχών. Φαίνεται δηλαδή ότι το ΕΚΑΒ, με τις δεκάδες καταγγελίες φέτος το καλοκαίρι για ανεπαρκή λειτουργία, αποδέχεται ότι ενόψει κορύφωσης του τέταρτου κύματος θα στερηθεί το 25% των ασθενοφόρων βάρδιας!
Οπότε γράφει στον τίτλο της, «σε περίπτωση εφαρμογής...», υπαινισσόμενο στον τίτλο του κρατικού εγγράφου ότι ο πρωθυπουργός είναι καλαμπουρτζής.
Προσωπικά έχω αποδώσει την επιχειρούμενη δαιμονοποίηση κυρίως σε επικοινωνιακή αντιστάθμιση της σουηδικού τύπου (πολύνεκρης;) αντιμετώπισης του τέταρτου κύματος. Ωστόσο διατυπώνονται δημοκρατικές απόψεις που θεωρούν ότι δικαιούται μεν κανείς με πράξεις ή παραλείψεις να ρισκάρει τη ζωή του, υπερασπιζόμενος βάσιμες ή αβάσιμες πεποιθήσεις του, αλλά δεν δικαιούται να ρισκάρει και τους υπόλοιπους!
Μπορεί λοιπόν να μην αποδέχεται κανείς τον υποχρεωτικό εμβολιασμό του, αλλά οφείλει να επωμιστεί το «αυξημένο κόστος» που η επιλογή του αυτή προκαλεί στο σύνολο.
Αυτό ακούγεται αρκετά σαφές και ξεκάθαρο, αλλά δεν είναι, γιατί οι έννοιες είναι δύσκολες και οι αποχρώσεις δυσδιάκριτες.
Αυξημένο συλλογικό κόστος
Προκύπτει σαφές και σημαντικό συλλογικό κόστος. Θα σταθώ μόνο στο υγειονομικό, όπου διακρίνονται τουλάχιστον δύο πτυχές:
* Η ματαίωση της «ανοσίας της αγέλης» διαιωνίζει τον κίνδυνο για τους ευάλωτους. Έτσι, ανοσοκατεσταλμένοι κάθε είδους, μικρά παιδιά αλλά και κάποιοι άτυχοι πλήρως εμβολιασμένοι, θα παραμείνουν εκτεθειμένοι στο διηνεκές.
* Ο μη εμβολιασμός προκαλεί υγειονομική επιβάρυνση που εμμέσως θίγει όλους. Οι πεπερασμένοι πόροι του συστήματος υγείας κινδυνεύουν να μονοπωληθούν εκ νέου από την Covid νοσηρότητα, η οποία αφορά κυρίως τους μη εμβολιασμένους.
Τι μπορεί να καταβληθεί, αντιρροπιστικά, από τους αντιρρησίες;
Ο διαχωρισμός σε κατηγορίες για ταξίδια και καραντίνες, η μειωμένη πρόσβαση σε κάποιους κοινόχρηστους χώρους και τα μέτρα αποκλεισμού από την κοινή πολιτική και κοινωνική ζωή υποτίθεται ότι αποσκοπούν στην, κατά το δυνατόν, επαναφορά της κανονικότητας. Εμμέσως αυτό επιδιώκει και η θέσπιση θετικών κινήτρων ή η υποχρέωση κοινοποίησης του εμβολιαστικού status.
Αντιθέτως, προτάσεις για αυξημένα ασφάλιστρα ή ποσόστωση στην πρόσβαση σε σπανίζοντες υγειονομικούς πόρους ή πολιτικό αποκλεισμό δεν αφορούν το λεγόμενο καταβαλλόμενο «κόστος» για την προστασία του θιγόμενου συνόλου, αλλά συνιστούν πολιτική αρνητικών διακρίσεων.
Το πρόβλημα με όσα μέτρα υπέχουν ρόλο «αποζημίωσης» για το συλλογικό κόστος δεν είναι η ηθική θεμελίωσή τους, αλλά η επιδημιολογική. Ως γνωστόν, ο ιός δεν διασπείρεται αποκλειστικά από μη εμβολιασμένους. Οπότε το επιχείρημα ότι ακρωτηριάζεται η ζωή τινών προκειμένου να επωφεληθεί το σύνολο, το οποίο οι επιλογές αυτών έχει βλάψει, ελέγχεται ενίοτε για την ακρίβεια και την ειλικρίνειά του.
Συχνά φαίνεται σαν να υποκρύπτεται η επιθυμία να γίνει δύσκολη η ζωή των αντιρρησιών. Η ανειλικρίνεια όμως έχει περισσέψει στην υπόθεση της πανδημίας και συχνά έτρωσε την αξιοπιστία του εμβολιασμού. Η επιβολή των όποιων ειδικών περιορισμών και απαγορεύσεων (π.χ. μάσκα παντού, ειδικά για ανεμβολίαστους) θα πρέπει να υπαγορεύεται από τις αληθινές ανάγκες περιστολής της διασποράς και όχι από πρόθεση έμμεσης τιμωρίας και καταναγκασμού.
Υποχρεωτικότητας μεταλλάξεις
Τι ακριβώς σημαίνει «υποχρεωτικότητα»; Δεν σημαίνει εμβολιασμό χωρίς καμιά απολύτως μορφή συναίνεσης, δίκην κτηνιατρικού εμβολιασμού. Αποκλειομένης της σωματικής βίας, του αιφνιδιασμού εν υπνώσει, των δεσμών ως επί ψυχιατρικού εγκλεισμού, της απειλής φυλάκισης και γενικά εξόντωσης. Τι απομένει;
Τι άλλο απειλεί εμμέσως την ικανότητα κανενός να ζήσει; Το δικαίωμά του στην εργασία είναι αναγκαίος όρος για την ύπαρξη! Το να παρεμποδίζεται κάποιος να φτάσει στη δουλειά του ή να μπει μέσα σ’ αυτήν ή το να υποβάλλεται σε δαπάνες που καθιστούν τον μισθό του ευφημισμό γειτνιάζουν επικίνδυνα με τον κτηνιατρικό εμβολιασμό, τον διά της βίας ή διά της εξαπάτησης.
Πάντως, βρίσκεται σαφώς εκτός των ορίων που ο πρωθυπουργός έθεσε λέγοντας πως «δεν θα πιάσω κανέναν από τον λαιμό!», για να... το κάνει βεβαίως αμέσως μετά. Πολύ περισσότερο μπερδεύονται τα πράγματα όταν επιλέγεται πιλοτικά ένας κλάδος και πριν το εμβόλιο αποκτήσει την πλήρη αδειοδότηση.
Εφικτές εναλλακτικές
Παρακάμπτω τα περί πειθούς και προχωρώ στο τι «άλλο» μπορεί να σημάνει πως θα αναλάβουν εμπράκτως οι μη εμβολιαζόμενοι την ευθύνη των επιλογών τους:
Η δυσάρεστη θέση του να επιδεικνύουν αναγκαστικά την ιδιότητά τους σημαίνει την ανάγκη να επεξηγούν συνεχώς μια αντικοινωνική στάση (π.χ. Τσιτσιπάς). Υποχρέωση που θεμελιώνεται ωστόσο στο δικαίωμα πληροφόρησης που έχουν οι ερχόμενοι σε επαφή μαζί τους, ευάλωτοι και μη.
Παρομοίως δικαιολογείται η απαίτηση τήρησης εκ μέρους τους αυξημένων αποστάσεων ή επιπλέον μέτρων προφύλαξης σε δημόσιους χώρους, οι «δυσμενείς» μετακινήσεις τύπου ΕΜΑΚ, όπως και οι αυξημένες απαιτήσεις καραντίνας.
Δικαιολογείται η θέσπιση αυστηρότερων προστίμων επί παραβάσεων των μέτρων ή ακόμη και η απώλεια εισοδήματος από απώλεια θετικών κινήτρων, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι αυτά υπάρχουν... Ακόμη και τα αναγκαστικά πολλαπλά τεστ για άλλες δραστηριότητες είναι θεμιτά, αλλά όχι και η προσχηματική στέρηση μισθού με την επιβολή συχνών ελέγχων στην εργασία, μη καλυπτόμενων ασφαλιστικά.
Πολλά μέτρα, ελλείψει ισχυρών μηχανισμών δημόσιας υγείας, ποτέ δεν τηρήθηκαν αυστηρά, και μετά το εμβόλιο χαλάρωσαν εντελώς. Τυχόν εφαρμογή τους απαιτεί οργανωτικότητα και λεπτή λειτουργικότητα άγνωστη στο Ελληνικό Δημόσιο, οπότε προκρίνεται ο γενικευμένος φετφάς. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε το θέμα καθημερινώς επίκαιρο και δεν θα απέκοπτε το ετερόκλητο υποσύνολο, που σήμερα εξωθείται στα άκρα. Θα διατηρούσε τα αρνητικά κίνητρα αποφεύγοντας τον στυγνό εκβιασμό.
Πέραν της δαιμονοποίησης και του βοναπαρτισμού, ένας τρίτος λόγος είναι η αβελτηρία που οδηγεί σε ακρότητες ένα κράτος ανίκανο να αξιοποιήσει μέτρα, πιο ήπια αλλά και πιο περίτεχνα. Τέλος, λόγω των ιδεοληψιών Μητσοτάκη, πολλοί διαβλέπουν στο θέμα μια βολική «ευκαιρία» αμφισβήτησης της μονιμότητας στο Δημόσιο.
* Ο Παναγιώτης Τζανετής είναι γιατρός, πρώην πρόεδρος του ΕΚΑΒ
