Οι πληγές στην καρδιά του Ρεζά δεν κρύβονται κάτω απ’ το κοντομάνικο σκούρο μπλε μπλουζάκι του. Κάθε φορά που χρειάζεται να κοιτάξει πίσω στο παρελθόν του, το αίμα αναβλύζει. Λερώνει τις κλωστές του, όπως λέκιαζε το χώμα μετά από έναν βομβαρδισμό στο Αφγανιστάν. Όπως το είχε δει να λιμνάζει στα πατώματα ενός σπιτιού στην Τουρκία, που μάζευαν οι διακινητές τούς πρόσφυγες πριν τους πάνε σε άλλο σημείο. Πολύ σύντομα θα μάθαινε ότι στον χώρο «είχαν συμβεί πολλά πράγματα. Από βιασμούς και δολοφονίες μέχρι βασανιστήρια…».
Πίσω από τον Ρεζά, ενώ μιλάμε, είναι ο τοίχος του μαγαζιού που έφτιαξε στην Ελλάδα. Είναι ένα από τα πιο αγαπημένα στέκια των νέων στα Εξάρχεια. Κάθε βράδυ, από τις 8-9 και μετά, είναι αδύνατο να βρεις ελεύθερο κάποιο από τα ξύλινα τραπεζάκια του. Οι παρέες εκτιμούν την ευγένειά του και τις γεύσεις που μεταφέρει πιστά από τις κουζίνες της Καμπούλ.
Ο Ρεζά είναι σήμερα 33 ετών. Συμπληρώνει 15 χρόνια περίπου στην Ελλάδα και η ζωή του πλέον δείχνει στρωμένη. Στον δρόμο δεν θα τον βρίσουν για την καταγωγή του. Κι αν το τολμήσουν, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τα εξαίρετα ελληνικά του και τα αφοπλιστικά του επιχειρήματα.
Είναι δύσκολο να φανταστείς, πίσω από το εγκάρδιο χαμόγελο, τον πόνο που έχει ζήσει. Όμως το βάρος όσων βίωσε το κουβαλά ακόμη. Και γίνεται ακόμη πιο δυσβάσταχτο όταν βλέπει να περνούν τα ίδια οι άνθρωποι που γεννήθηκαν στα μέρη όπου γεννήθηκε και αναγκάζονται να φύγουν.
Εδώ εντοπίζεται και το βασικό του κίνητρο για να βγάλει το πρώτο του βιβλίο. Παρά τη μεγάλη πίκρα που του φέρνουν αναμνήσεις από εκείνα τα χρόνια, ο Ρεζά Γκολαμί αποφάσισε να τις αντικρίσει με θάρρος. Να θυμηθεί λεπτομέρειες και να τις μεταφέρει στο ελληνικό κοινό μέσω του βιβλίου του «Χαμένες ταυτότητες» (εκδόσεις Τόπος). Κάθε λέξη από τις φράσεις του γραμμένη από τον ίδιο. Με κόπο, με αίμα στα στήθη και στις κλωστές. Με σκοπό να κατανοήσουμε τη ζωή τού πρόσφυγα πριν φτάσει να γίνει πρόσφυγας.
Το βιβλίο έχει και φωτεινά σημεία. Στις εικόνες του δεν υπάρχουν μόνο θραύσματα από τσιμεντένια και ανθρώπινα συντρίμμια. Να, σαν κι αυτή που περιγράφει ο Ρεζά με τους χαρταετούς που πετούσε μικρός με τους φίλους του. «Οι Παρασκευές είναι οι καλύτερες μέρες, κανείς δεν δουλεύει, μεγάλοι και μικροί βγαίνουμε στους δρόμους και στις ταράτσες μας. Είναι η μέρα που γεμίζει ο ουρανός με χρωματιστούς χαρταετούς. Πετάνε τόσο ψηλά που χάνονται στο φως του ήλιου. Μονάχα κρατώντας την κλωστή καταλαβαίνει κανείς ότι κάτι υπάρχει στην άλλη άκρη της».
Το ίδιο ισχύει και για τη ζωή των προσφύγων. Μονάχα κρατώντας το νήμα της ζωής τους μπορούμε να καταλάβουμε ότι κάτι βαρύτερο υπάρχει στην άλλη του άκρη. Μόνο αν διανύσουμε τη διαδρομή αντίστροφα θα καταλάβουμε ότι το ξερό ψωμί που πετάμε εδώ στα σκουπίδια οι οικογένειες εκεί το βρέχουν για να το τρώνε και τρεις και τέσσερις ημέρες μετά. Η φτώχεια, οι εισβολές, οι εμφύλιες συρράξεις, η καθημερινότητα με αυταρχικές και οπισθοδρομικές κυβερνήσεις είναι καταστάσεις που διαδέχονται η μία την άλλη και συχνά συνυπάρχουν στο Αφγανιστάν τρέποντας τον κόσμο σε φυγή. Κι αντί να τον βοηθούν όταν φτάνει σ’ έναν νέο τόπο, τον βλέπουν συχνά ως απειλή και του επιτίθενται.
Μιλώντας στην ΑΥΓΗ ο Ρεζά τονίζει ότι ανάλογα εχθρική συμπεριφορά υπήρξε και στους Μικρασιάτες. Σήμερα, όμως, έναν αιώνα μετά την άφιξή τους, όλοι τους μνημονεύουν για τη συνεισφορά που έχουν στον πολιτισμό δηλώνοντας περήφανοι για τα ρεμπέτικα. Το ίδιο θεωρεί πως θα μπορούσε να συμβεί και με τις σημερινές γενιές προσφύγων. Το βιβλίο του ίσως είναι ένα λιθαράκι. Και η απόδειξη τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι με τα μωρά στην αγκαλιά και τα λιγοστά υπάρχοντα αν, αντί για κλωτσιές, τους δοθεί χαρτί και μολύβι.
