Η πρώτη πρόταση για εθνικό κλιματικό νόμο «από τα κάτω» είναι γεγονός και καλύπτει σχεδόν το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, από το σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας μέχρι τη διατροφή και τα απόβλητα. Ταυτόχρονα, στο επίκεντρο της κλιματικής δράσης τοποθετεί την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και αποδίδει ιδιαίτερο ρόλο στους πολίτες με το δικαίωμα «στην κλιματική σταθερότητα», αλλά και στη διαμόρφωση και τον έλεγχο της κλιματικής πολιτικής.
Το τελικό κείμενο των 52 άρθρων παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου χθες. Θα σταλεί στον πρωθυπουργό, στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ και στους βουλευτές ως συμβολή στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία που έχει ξεκινήσει για τη σύνταξη σχεδίου κλιματικού νόμου.
Η πρωτοβουλία για τη συνδιαμόρφωση πρότασης κλιματικού νόμου ξεκίνησε από το WWF Ελλάς, σε συνεργασία με το Vouliwatch, και προστέθηκαν οι οργανώσεις Γιατροί του Κόσμου - Ελληνική Αντιπροσωπεία, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Καλλιστώ, Νόμος και Φύση, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, Medasset, SolidarityNow και η ΓΣΕΕ.
Όπως είπαν οι Δημήτρης Ιμπραήμ, υπεύθυνος Τομέα Ενεργειακής και Κλιματικής Πολιτικής, και η Θ. Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής του WWF Ελλάς, το κείμενο διαμορφώθηκε έπειτα από δίμηνη διαβούλευση στην οποία κατατέθηκαν 522 σχόλια, ενώ το περιεχόμενο της πρότασης για τον συνολικό μετασχηματισμό της χώρας προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2045 αποτελεί έναν ευέλικτο νόμο - πλαίσιο με σαφή και δεσμευτικά ορόσημα και αξιολογήσεις.
Κλιματικός προϋπολογισμός
Ειδικότερα, για την παρακολούθηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προβλέπεται το εργαλείο του κλιματικού προϋπολογισμού ανά πενταετία, ξεκινώντας από την περίοδο 2026 - 2030. Οι κλιματικοί προϋπολογισμοί αποτελούν τη συνολική ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου που μπορεί να εκλυθεί εντός της πενταετίας και ο στόχος μείωσης υπολογίζεται ως ο ετήσιος μέσος όρος της κάθε πενταετούς περιόδου, κατά το πρότυπο του αγγλικού κλιματικού νόμου.
Το πενταετές -από δεκαετές σήμερα- Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα θα ενοποιεί την εθνική κλιματική και ενεργειακή πολιτική με ισχυρό ρόλο στην εκπόνησή του της προτεινόμενης νέας Κλιματικής Αρχής, αλλά και της συμμετοχής των πολιτών με επαρκή χρόνο για διαβούλευση.
ΑΠΕ
Ως ελάχιστοι νομικά δεσμευτικοί στόχοι για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έως το 2030 ορίζονται:
- Η συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 50%, στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό 85%, στην τελική κατανάλωση για μεταφορές σε ποσοστό 30%, στην τελική κατανάλωση για θέρμανση και ψύξη σε ποσοστό 50%.
- Επίτευξη ενεργειακής απόδοσης σε ποσοστό 50% και το ίδιο ποσοστό για τον δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Οι ΑΠΕ, ως περιβαλλοντικού σκοπού υποδομές, χωροθετούνται και λειτουργούν με βάση πρακτικές αποφυγής και μετριασμού επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα και το τοπίο.
Βιοποικιλότητα
Με τη βασική παραδοχή ότι η προστασία της φύσης αποτελεί ασπίδα έναντι της κλιματικής κρίσης, προτείνεται, έως το 2030, αυστηρό καθεστώς προστασίας για το ένα τρίτο (1/3) του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών, το 10% της χερσαίας και το 10% της θαλάσσιας έκτασης της χώρας. Αυτό καθορίζεται βάσει των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατ’ εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030.
Έως το 2030 εφαρμογή μέτρων για την αποκατάσταση κατ’ ελάχιστον του 15% της χερσαίας και της θαλάσσιας έκτασης της χώρας, με έμφαση σε υποβαθμισμένες περιοχές και τύπους οικοτόπων που συμβάλλουν στη βελτίωση των απορροφήσεων από φυσικές καταβόθρες και στην ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας και της κλιματικής ανθεκτικότητας.
Χωροταξικό πρόταγμα
Για τη μείωση της κλιματικής επικινδυνότητας κατά τη διάρθρωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων, εισάγονται δύο νέα εργαλεία τα οποία ανάγονται σε χωροταξικό πρόταγμα, κατά την αιτιολογική έκθεση.
Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΕΧΠ) για την Κλιματική Επικινδυνότητα, το οποίο θα χαρτογραφήσει κινδύνους ταχείας και βραδείας επέλευσης που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή. Αυτό μπορεί να περιέχει ρυθμίσεις και να προβλέπει απαγορεύσεις ή περιορισμούς ή ακόμα και την απομάκρυνση έργων και δραστηριοτήτων σε περιοχές αυξημένης επικινδυνότητας.
Το· Ειδικό Χωροταξικό για τη Μείωση των Εκπομπών, το οποίο θα αποσαφηνίζει τη χωρική διάσταση της πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα, μέσα από την κατά προτεραιότητα εξέταση των λύσεων που βασίζονται στη φύση (nature base solutions). Θα απεικονίζει κατ’ ελάχιστον τις περιοχές δίκαιης μετάβασης, τις ζώνες αποκατάστασης εδαφών, τις ζώνες αρνητικών εκπομπών από αλλαγές χρήσεων γης και τις ζώνες μειωμένων και μηδενικών εκπομπών.
Έως ότου θεσμοθετηθούν αυτά, να απαγορευθεί η δόμηση σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων από την όχθη ποταμών, ρεμάτων και λιμνών και από το όριο δασικής έκτασης, όπως και η δόμηση κατοικιών σε απόσταση μικρότερη από 100 μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού, σε εφαρμογή του Πρωτοκόλλου «για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου».
