Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Ρομά / Οι αόρατοι συνάνθρωποί μας και οι πολλαπλοί αποκλεισμοί
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ρομά / Οι αόρατοι συνάνθρωποί μας και οι πολλαπλοί αποκλεισμοί

ΡΟΜΑ
Σοφάδες Καρδίτσας 2017/ Φωτογραφία Μπάμπης Χριστακόπουλος

Η ομαλή συμπερίληψη και η ισότιμη ένταξη των Ρομά στους τομείς της εκπαίδευσης, της Υγείας, της στέγασης και της απασχόλησης, είναι κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί. Αντιθέτως, η ελληνική κοινωνία έχει να κάνει πολλά βήματα ακόμη και να ανοίξει δρόμους ώστε οι συνάνθρωποί μας να μην είναι πια αόρατοι και αποκλεισμένοι, αλλά να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού γίγνεσθαι. «Πρέπει να είμαστε πιο ενεργοί, να συμμετέχουμε στα κοινά. Δεν θα αφήσουμε άλλο να σχεδιάζουν για εμάς χωρίς εμάς», είπε στην ΑΥΓΗ ο πρόεδρος της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά Βασίλης Πάντζος, μιλώντας για την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον ρατσισμό και τις πολλαπλές διακρίσεις που υφίστανται οι Ρομά σε όλα τα επίπεδα, και τόνισε την ανάγκη για πολιτικές ένταξης που θα φέρουν τους ανθρώπους αυτούς ένα βήμα πιο κοντά στις τοπικές κοινωνίες.

Σε ποιο βαθμό έχει επιτευχθεί η συμπερίληψη, η ομαλή συνύπαρξη και η ένταξη των Ρομά στον κοινωνικό ιστό; Συνεχίζουν να υφίστανται ρατσιστικές συμπεριφορές; Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν ακόμη για την ισοπέδωση των ανισοτήτων;

Εάν αξιολογήσουμε τα τελευταία 40 έτη, από τότε που η Ελλάδα μπήκε στην Ε.Ε. και ξεκίνησαν τα χρηματοδοτικά εργαλεία -ταμεία στήριξης, επιχορηγήσεις-, τα αποτελέσματα δεν είναι ορατά. Οι συνθήκες διαβίωσης και ποιότητας ζωής των Ρομά είναι άθλιες και παραβιάζονται κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν είναι δυνατόν εν έτει 2021 να μην έχουμε πρόσβαση σε νερό και ρεύμα. Οι Έλληνες Ρομά χρήζουν άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας. Δεν διεκδικούμε κάτι παραπάνω από τα αυτονόητα δικαιώματα που έχει ο κάθε πολίτης της Ευρώπης, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, φυλής. Διεκδικούμε όσα προβλέπονται από το σύνταγμα και τις ευρωπαϊκές συνθήκες.

Ο κοινωνικός ρατσισμός, ο αποκλεισμός, ο στιγματισμός και οι πολλαπλές διακρίσεις συνεχίζουν να υφίστανται. Και αυτό αποδεικνύεται και μέσα από έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού θεμελιωδών δικαιωμάτων, που ανέδειξε πως η κοινωνία της Ευρώπης και της Ελλάδας είναι 81% κατά των Ρομά.

Οι πολιτικές, αυτά τα χρόνια, γίνονταν με όρους γκετοποίησης. Μας παραχωρούσαν καταυλισμούς με κοντέινερ ή προκάτ. Εμείς ζητάμε πολιτικές διασποράς και διάχυσης στον κοινωνικό ιστό. Να είμαστε μέχρι 15 οικογένειες, σε μικρότερους οικισμούς, για να επιτευχθεί η ένταξη. Εάν υπάρχουν καταυλισμοί 100 οικογενειών, είναι γκετοποίηση.

Θα έπρεπε να υπάρχουν εργασιακοί σύμβουλοι στους δήμους και τις Περιφέρειες, ώστε να συμβάλλουν στην εύρεση εργασίας για τους Ρομά. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της στέγασης, θεωρώ πως θα έπρεπε να δίνονταν δάνεια κοινωνικής κατοικίας -όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες-, τα οποία θα δίνονταν με χαμηλά επιτόκια στις κοινότητές μας.

Επιπλέον, οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν με την πανδημία έφεραν στις κοινότητες Ελλήνων Τσιγγάνων ακραία φτώχεια, διότι με τα lockdown σταμάτησαν οι εργασίες τους. Πλανόδιοι, εργάτες γης, ρακοσυλλέκτες, έπαψαν να εργάζονται. Οι ανισότητες έχουν οξυνθεί ακόμη περισσότερο. Και η ανεργία είναι στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, αφού ξεπερνά το 80% για τους άνδρες και το 90% για τις γυναίκες. Ποιες είναι οι πολιτικές στήριξης; Το μοναδικό πράγμα που υπάρχει είναι η βάναυση παραβίαση των βασικών μας δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την εργασία.

ΠΑΝΤΖΟΣ

Πέρα από τη δημιουργία των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, τα οποία είναι ανοιχτά και για τους μαθητές Ρομά που επιθυμούν να πάρουν απολυτήριο και δίνουν μια επιπλέον ευκαιρία κοινωνικής ένταξης, υπάρχει επιπλέον μέριμνα για την ισότιμη και ολιστική ένταξη των παιδιών Ρομά στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Δυστυχώς, τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) δεν είναι πολλά ούτε κατανεμημένα εκεί που είναι οι πληθυσμοί Ρομά. Θα έπρεπε να δοθούν κίνητρα στους μαθητές Ρομά να φοιτήσουν σε ΣΔΕ, ώστε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος. Μία πρόταση είναι να δοθούν υποτροφίες με εισοδηματικά κριτήρια για ΣΔΕ και να συνδεθούν με voucher ή προγράμματα κοινωφελούς εργασίας. Να μπορούν οι Ρομά να εργάζονται το πρωί και να παρακολουθούν σχολείο το απόγευμα.

Παράλληλα, πρέπει να επισημάνω ότι το ποσοστό των μαθητών Ρομά που φοιτούν σε ΑΕΙ σε όλη την Ευρώπη είναι μόλις 4%. Αυτό δείχνει ότι πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα ακόμη στην εκπαίδευση. Θα πρέπει να ενισχυθούν τα τοπικά σχολεία όπου συμμετέχουν τσιγγανόπουλα με ειδικές δομές υποστήριξης, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, διαμεσολαβητές. Και αυτή η ενίσχυση θα πρέπει να γίνει προς όφελος τόσο των μαθητών όσο και των γονιών τους. Γιατί έχουμε μητέρες που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους στο σχολείο διότι ζουν σε άθλιες συνθήκες και βάζουν ως προτεραιότητα την επιβίωση, όχι την εκπαίδευση.

Εικάζεται πως μόλις το 10% των παιδιών Ρομά συμμετέχουν στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, ενώ στη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση το ποσοστό είναι μηδαμινό. Ποιες παρεμβάσεις θεωρείτε ότι πρέπει να γίνουν για την υποστήριξη της εκπαίδευσης των παιδιών Ρομά;

Το βασικό ζήτημα εδώ είναι ότι ακόμα και όσοι Ρομά συμμετέχουν στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν ξεκινούν στην ηλικία που θα έπρεπε. Τι χρειάζεται προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος; Χρειάζονται ειδικές δομές προετοιμασίας παιδιών και γονέων για αγωγή, μελέτη, καταγραφή, ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για να συμμετέχουν όλα τα παιδιά στο σχολείο από τη σωστή ηλικία. Γιατί δεν μπορεί ένα παιδί 9 χρονών να πάει στο σχολείο και να ενταχθεί ομαλά. Πρέπει να ξεκινήσει από τις χαμηλότερες βαθμίδες και να εξελιχθεί. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει να καταπολεμηθεί και η ακραία φτώχεια. Γιατί το να πηγαίνουν τα παιδιά Ρομά ξυπόλητα ή μη εμβολιασμένα στο σχολείο δημιουργεί πρόβλημα με τα υπόλοιπα παιδιά. Και εκεί εντείνεται ο ρατσισμός. Υπάρχουν γονείς που μιλούν για “υποβάθμιση του σχολείου”, επειδή φοιτούν τσιγγανόπουλα, και αλλάζουν σχολείο στα δικά τους παιδιά. Οπότε βρισκόμαστε ξανά στην περιθωριοποίηση.

Και εδώ έρχεται να προστεθεί και το πρόβλημα των γάμων ανηλίκων. Η Πολιτεία πρέπει να συμβάλει ώστε να εξαλειφθούν οι γάμοι ανηλίκων, με σχέδιο και καμπάνιες για την καταπολέμηση του φαινομένου. Γιατί αντιλαμβάνεστε ότι μεγάλο μέρος των παιδιών -και ιδιαίτερα των κοριτσιών- παντρεύονται σε μικρή ηλικία, αυξάνοντας τη σχολική διαρροή και διακόπτοντας το σχολείο. Όλα αυτ, τους πάνε πίσω. Διότι η εκπαίδευση είναι ένα πολύ σημαντικό εφόδιο για την ομαλή ένταξη αλλά και για να αποκτήσουν περισσότερες ευκαιρίες και καλύτερη ζωή.

Μας θλίβει η εικόνα της παραβατικότητας και της άρνησης να ενταχθούμε στην εκπαίδευση που προβάλλεται από τα ΜΜΕ. Όμως αγνοούν ότι δεν υπάρχει στρατηγική ένταξης για τους Τσιγγάνους. Είναι αόρατοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν έχουν καταγραφεί καν. Ποια είναι η μέριμνα του κράτους για τη νέα χρονιά και την εκπαίδευση των μαθητών Ρομά; Δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός.

Σε ποιο βαθμό έχουν ενταθεί οι εκπαιδευτικές ανισότητες εξαιτίας της έξαρσης της πανδημίας; Υπάρχει πρόσβαση των παιδιών Ρομά στη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης;

Η σχολική διαρροή κατά την περίοδο της πανδημίας έφτασε στο 100%. Δεν υπήρχε καμία μέριμνα και καμία προετοιμασία. Η πλειονότητα των νοικοκυριών δεν είχε ρεύμα ή WiFi. Πώς θα μπορούσαν τα παιδιά να συμμετέχουν μέσω τηλεκπαίδευσης στα μαθήματα; Μπορεί να δόθηκαν ορισμένα τάμπλετ εκ των υστέρων σε παιδιά Ρομά, ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται το ζήτημα της απουσίας ηλεκτροδότησης.

Παράλληλα, οι γονείς δεν έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία για τη χρήση του Διαδικτύου. Χρειάζονται βοήθεια, προσωπικό να στηρίξει τα σχολεία και τους ίδιους.

Μέσα στον Απρίλιο πραγματοποιήθηκε το Παγκόσμιο Συνέδριο Ρομά, με βασικές αιχμές την ομαλή ένταξη των Ρομά στους τομείς της εκπαίδευσης, της Υγείας, της στέγασης, της απασχόλησης, της κουλτούρας και της Δικαιοσύνης, ενώ ήδη έχουν προγραμματιστεί δύο ακόμη διημερίδες τον Ιούνιο και το Σεπτέμβριο. Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική κοινωνία να ισοπεδώσει τον αντιτσιγγανισμό και να ανοίξει δρόμους στους Έλληνες Ρομά να έρθουν σε ουσιαστική επαφή με τις τοπικές κοινωνίες;

Το Παγκόσμιο Συνέδριο Ρομά είναι κάτι ελπιδοφόρο και ιδιαίτερα σημαντικό. Γιατί, το 1971, μετά από τις διεκδικήσεις των κινημάτων και των οργανώσεων Ρομά που βρέθηκαν στο Λονδίνο, αποκτήσαμε δικαιώματα. Πριν δεν είχαμε καν δικαίωμα για ΑΦΜ, ταυτότητες, αγορά σπιτιών. Το συμπέρασμα που βγαίνει από το Συνέδριο -στο οποίο συμμετέχουν 43 και πλέον χώρες- είναι ότι τα προβλήματά μας είναι κοινά. Οπότε οφείλουμε να ανοίξουμε τον δημόσιο διάλογο, να ανταλλάξουμε ιδέες και απόψεις και να βρούμε λύσεις. Πρέπει να είμαστε πιο ενεργοί, να συμμετέχουμε στα κοινά, να εμπλεκόμαστε σε αυτές τις διαδικασίες. Δεν θα αφήσουμε άλλο να σχεδιάζουν για εμάς, χωρίς εμάς.

Και, φυσικά, οφείλουμε να παλέψουμε για να σπάσουμε τα στερεότυπα, τους αόρατους τοίχους, να έρθουμε πιο κοντά. Να βάλουμε τις βάσεις ώστε οι νέες γενιές να δουν τα πράγματα διαφορετικά και να ζούμε αρμονικά. Γιατί είμαστε όλοι μέρος της λύσης.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL