Ο Αλέξης Κούγιας, ο συνήγορος του Δημήτρη Λιγνάδη, έχει καταφέρει να δώσει τον τόνο της συζήτησης τις τελευταίες ημέρες στον δημόσιο διάλογο για τα έργα και ημέρες του πελάτη του. Έχει καταφέρει, ας πούμε, να φέρει έναν άλλο «αέρα» στην πλευρά του στρατοπέδου του κατηγορουμένου, ακριβώς την ώρα που πήγαινε να τον πάρει από κάτω, τον ίδιο και την παρέα του.
Ο Αλέξης Κούγιας κατάφερε να συγκροτήσει έναν υπερασπιστικό λόγο και να τον διοχετεύσει με ευκολία προς τα media, τα οποία με χαρά τον ενσωμάτωσαν και τον μετέδιδαν επί μέρες. Απέναντι στις καταιγιστικές εξελίξεις που έφερναν οι αποκαλύψεις για τη δράση Λιγνάδη η μία μετά την άλλη από αλλεπάλληλα μέτωπα, τα ΜΜΕ αναζητούσαν το αντίβαρο.
Ο Κούγιας, παλιά καραβάνα στις μεθόδους εντυπωσιασμού, ξέρει πώς θα κερδίσει την προσοχή στα κανάλια. Με άνεση πετάει τις κατάλληλες ατάκες, προβοκάρει μια συζήτηση ή ακόμα κλείνει το τηλέφωνο εάν δεν του αρέσει η εξέλιξη μιας συνομιλίας. «Είναι στενοχωρημένος ο Λιγνάδης για τις δηλώσεις Μενδώνη», «Τι έφαγε το μεσημέρι;», «Στο κρατητήριο διαβάζει τον 'Μάγο' του Τζον Φόουλς».
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι ο Κούγιας συγκρότησε μια υπερασπιστική, αλλά μαζί και μια πολιτική γραμμή, την οποία προσέφερε στα κανάλια και τα έβγαλε από μια αμηχανία που κρατούσε μέρες. Αυτή την υπερασπιστική γραμμή ακούει με συμπάθεια η Νέα Δημοκρατία και συσπειρώνεται γύρω της, προκειμένου να οργανώσει αντεπίθεση.
Εν τω μεταξύ ο Κούγιας προσπαθεί να τρομοκρατήσει τους μάρτυρες, να αποθαρρύνει νέες μαρτυρίες, να συσκοτίσει και να αναπτύξει και μια φανταστική θεωρία περί οικονομικών συμφερόντων για το Ελληνικό που επιδιώκουν να πλήξουν την υπουργό Πολιτισμού Μενδώνη διαμέσου του Λιγνάδη. Ο Κούγιας είναι ικανός να μιλάει με άνεση για "ακραίους και επαγγελματίες ομοφυλόφιλους" και να υποδύεται τον οργισμένο παίζοντας ρόλους κατά περίπτωση.
Η παλαιομοδίτικη τακτική της «δολοφονίας χαρακτήρων» και της επίρριψης ευθυνών στα θύματα είναι μια απελπισμένη προσπάθεια να στραφεί η προσοχή μακριά από την ουσία της υπόθεσης και να υποβιβαστεί σε θέαμα της κλειδαρότρυπας. Μέσω ακραία ομοφοβικών, σεξιστικών και οπισθοδρομικών απόψεων απευθύνονται στην κοινωνία της Ελλάδας του 1960.
Παρά τις προσπάθειες, ο θρίαμβος περιορίζεται στην «επικοινωνία», καθώς ο πελάτης κρίθηκε ομόφωνα προφυλακιστέος. Ο κ. συνήγορος θριάμβευσε. Όχι στο γραφείο του εισαγγελέα, αλλά μόνο στην οθόνη της τηλεόρασης. Μέσα σε λίγες μέρες κατάφερε να γεμίσει τον δημόσιο λόγο με μια ακραία ρητορική μίσους, αντιστροφή και απόδοση ευθυνών σε θύματα και μάρτυρες, ομοφοβικό και σεξιστικό λόγο, ο οποίος παρήγαγε ηθικολογικό πανικό.
Ηθικολογικός πανικός
Οι συνεχείς αποκαλύψεις της δράσης Λιγνάδη και κυρίως η διαχείρισή τους από την TV κατάφεραν να δημιουργήσουν έναν ηθικολογικό πανικό, ο οποίος ξεκινάει από τη φοβία «τα παιδιά μας απειλούνται παντού» και φτάνει σε μια προβαλλόμενη ανησυχία ότι «θα γίνουμε ζούγκλα», ότι «κινδυνεύουμε τώρα όλοι να βγαίνουν να κατηγορούν επειδή έχουν απωθημένα», ότι «να προσέξουμε να μην πληγεί το θέατρο» και άλλα παρεμφερή καθωσπρέπει.
Προβάλλεται έτσι μια ανησυχία ότι δήθεν απειλούνται οι κοινωνικές αξίες, οι οποίες μπλέκονται με στερεοτυπικές αναπαραστάσεις που μπερδεύουν συχνά την παιδοφιλία με την ομοφυλοφιλία και οδηγούν στην απαίτηση για περισσότερο κοινωνικό έλεγχο. Ας πούμε, σαν τις εξαγγελίες του Κυρ. Μητσοτάκη στη Βουλή για αύξηση των ποινών για τους παιδεραστές -λες κι αυτό μπορεί να περιορίσει τη δράση τους- ή, ακόμα χειρότερα, την ακόμα μεγαλύτερη αστυνόμευση στο Ίντερνετ και στα social media που προετοιμάζει η κυβέρνηση.
Ενοχοποίηση του θύματος (victim blaming)
Η επίρριψη ευθυνών στα θύματα, που επιχειρήθηκε από την υπερασπιστική γραμμή, δείχνει πώς το βαθύ κατεστημένο, όπως εκφράζεται στα τηλεοπτικά παράθυρα από εκπροσώπους του, δεν αναζητεί την ευθύνη στους φορείς της εξουσίας, στους βιαστές, στις δομές που τους ανέχτηκαν, στην κυβέρνηση, αλλά αντιθέτως στρέφονται για να βρουν υπεύθυνους πάντα προς τα κάτω, προς τα θύματα.
Η μέθοδος “victim blaming” είναι να κατηγορείς το θύμα γι' αυτό που του συνέβη υποβάλλοντάς το σε μια δευτερογενή κακοποίηση. Στις περιπτώσεις βιασμού ενηλίκων γυναικών, φταίνε οι ίδιες οι γυναίκες, διότι «τι δουλειά είχαν εκεί;» ή «γιατί φορούσαν κοντή φούστα που προκαλεί;» ή «γιατί γυρνούσαν έξω τέτοια ώρα;».
Στην περίπτωση των ανθρώπων που καταγγέλλουν τον βιασμό που υπέστησαν ως ανήλικοι φταίνε, σύμφωνα π.χ. με τη λογική της Ι. Μάνδρου, οι γονείς των ανηλίκων, όχι ο θύτης και όχι όσοι τον ανέχονταν επί χρόνια. Το δάχτυλο δείχνει τους γονείς και τους κατηγορεί: «Τα παιδιά αυτά που βρισκόντουσαν σε ένα σπίτι και ξενυχτάγανε και υφίσταντο αυτά που υφίσταντο μάνα και πατέρα δεν είχανε;».
Το να κατηγορείς το θύμα γι' αυτό που έχει υποστεί είναι ο βασικός λόγος που τα θύματα προτιμούν να μην μιλήσουν για την κακοποίησή τους, προτιμούν να κρατήσουν σιωπή γνωρίζοντας ότι θα κατηγορηθούν τα ίδια για τη βία που υπέστησαν και θα κληθούν να απολογηθούν.
