Στις προγραμματικές θέσεις στο κεφάλαιο 2.4 «Διευρυμένος ρόλος του κράτους» αναφέρεται:
«Στο αναπτυξιακό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. το κράτος και τα εργαλεία δημόσιας πολιτικής έχουν στρατηγικό και αναβαθμισμένο ρόλο. Το κράτος δεν περιορίζεται στον στατικό ρόλο τού ρυθμιστή ή του πεδίου επίλυσης συγκρούσεων και διαφορών, αλλά αποκτά ενεργητικό ρόλο που κατευθύνει τις εξελίξεις μέσω συμφωνημένων σχεδίων και στρατηγικών για επιμέρους τομείς της Πράσινης Κοινωνικής Συμφωνίας».
Το παραπάνω κείμενο ερμηνεύω από τη δική μου σκοπιά. Το εξειδικεύω λόγω επιστήμης και επαγγέλματος, όπου και μπορώ, λόγω της τριαντατριάχρονης πείρας μου στο επάγγελμα του μηχανικού Παραγωγής και Διοίκησης, να εκφέρω σχόλια και τεκμηριωμένη άποψη.
Μερικές παρατηρήσεις
Δίνω κατ’ αρχάς ένα στοιχείο που είναι γνωστό σε όλους μας. Όλες οι ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής έχουν υψηλότερες αμοιβές εργαζομένων από την χώρα μας, παρ’ όλα αυτά, έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάπτυξη από εμάς και πολύ καλύτερα εμπορικά ισοζύγια. Το υψηλότερο, από το δικό μας, εργατικό κόστος δεν τους εμπόδισε, αντίθετα αποτέλεσε πόλο έλξης εξειδικευμένων νέων επιστημόνων, οι οποίοι συμμετέχουν στη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών, υψηλής εμπορικής αξίας. Επίσης, τα υπόλοιπα είδη κόστους, που επιβαρύνουν τα προϊόντα τους, είναι, αν όχι μεγαλύτερα από τα δικά μας, περίπου στο ίδιο ύψος, π.χ. ενεργειακό κόστος, κόστος πρώτων υλών κ.λπ.
Ένα πρώτο συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι το εργατικό κόστος δεν αποτελεί σώνει και καλά ανασταλτικό παράγοντα στην ανάπτυξη, εκτός κι αν μιλάμε για προϊόντα εντάσεως εργασίας, όπως π.χ. το ένδυμα.
Εδώ θα μπορούσε να γράψει κανείς πολλές σελίδες με διαπιστώσεις και προτάσεις για τη διάρθρωση του παραγωγικού ιστού στη χώρα μας, δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο στο παρόν κείμενο.
Στο ισόπλευρο τρίγωνο παράγω, πουλάω, επενδύω, εκφράζεται ο κύκλος τής ανάπτυξης.
Αν αφαιρεθεί μία πλευρά του τριγώνου, δεν υπάρχει ανάπτυξη ή αν μία εκ των πλευρών του μειωθεί στο μήκος της, διαμορφώνεται ένα ανισοσκελές τρίγωνο, δηλαδή, διαφορετικά εκφραζόμενο, μια δυσμορφία στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Για να υπάρξουν επενδύσεις, δηλαδή μια αναπτυξιακή πορεία ενός εγχειρήματος, πρέπει το εξερχόμενό του να μπορεί να διατεθεί στην αγορά, να βρει καταναλωτικό κοινό.
Για να πουληθεί το εξερχόμενο όμως, πρέπει, πέραν της πλήρωσης των ρυθμιστικών και κανονιστικών απαιτήσεων που ισχύουν για το προϊόν, να προσφερθεί αυτό σε τιμή ανταγωνιστική και για να συμβεί αυτό, πρέπει αυτό να έχει κοστολογηθεί σωστά. Δηλαδή η τιμή πώλησής του να καλύπτει το τελικό κόστος του προϊόντος και να προσαυξάνεται με το ποσοστό υπεραξίας που επιτρέπει το περιβάλλον.
Κοστολόγηση και παραγωγική ανασυγκρότηση
Στην κοστολόγηση θα σταθώ λοιπόν, που τη θεωρώ βασική, καθολική, απαραίτητα εφαρμόσιμη, ανεξάρτητα από το εξερχόμενο του εγχειρήματος.
Η κοστολόγηση ως εργαλείο οργάνωσης των επιχειρήσεων, καθοδήγησης των πωλήσεων και αξιολόγησης επενδύσεων είναι μια, για τη χώρα μας, οργανωτική καινοτομία (βρίσκεται σε εμβρυακή μορφή), είναι καθημερινότητα όμως για άλλες ανεπτυγμένες χώρες.
Επιτρέψτε μου να καταθέσω μερικές σκέψεις για τον ρόλο που μπορεί να παίξει η κοστολόγηση στην προσπάθεια για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, την ανάπτυξη εξωστρέφειας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αύξηση του ΑΕΠ.
Η κοστολόγηση δεν μπορεί να είναι απολογιστική πράξη, είναι διαμορφωτική πράξη, ο απολογισμός που θα γίνει στο τέλος της όποιας κοστολογικής περιόδου θα έχει ως εξερχόμενο, διορθωτικές και προληπτικές ενέργειες για την επόμενη κοστολογική περίοδο. Αν δεχτούμε το παραπάνω ως αρχή, τότε πρέπει να γίνουν πολλές διορθωτικές ενέργειες θεσμικού χαρακτήρα, από την Πολιτεία κατ’ αρχάς, για να ακολουθήσει ύστερα η ελληνική επιχειρηματικότητα.
Στα τριάντα τρία χρόνια στο επάγγελμα ως σύμβουλος επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε θέματα οργάνωσης και κοστολόγησης, αναγνώρισα ότι στη συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων συμβαίνει ένα από τα παρακάτω αναφερόμενα:
* Ή δεν ασχολούνται καθόλου με κοστολόγηση, απλώς τιμολογούν σύμφωνα με τον ανταγωνισμό και στο τέλος της χρονιάς βλέπουν πού βρίσκονται.
* Ή έχουν αναθέσει την εργασία αυτή στον εσωτερικό ή εξωτερικό λογιστή τους, ο οποίος κατά κανόνα δεν έχει την απαιτούμενη γνώση για να ανταπεξέλθει στην εργασία αυτή και φυσικά δεν έχει και τα απαιτούμενα εργαλεία ούτε και τα αναζητά εφόσον δεν προβληματίζεται. Ό,τι κάνει λοιπόν είναι απολογιστικό και αναλώνεται σε διαιρέσεις και προσθέσεις.
Ό,τι εξαιρείται από τα παραπάνω αναφερόμενα επιβεβαιώνει τον κανόνα.
Για να αναπτύξει μια επιχείρηση εξωστρέφεια, πρέπει να έχει:
1. Πιστοποιημένο προϊόν ή υπηρεσία (CE, ISO)
2. Καλές πολιτικές πωλήσεων
3. Κοστολόγια
Τα δύο πρώτα ικανοποιούνται σε αρκετά καλό βαθμό, κάπως αναπτύχθηκαν και με τη βοήθεια πολλών ενεργειών από την πλευρά τής Πολιτείας. Το τρίτο, που είναι και το κυριότερο, αποτελεί τεράστιο πρόβλημα.
Επειδή δεν υπάρχει σαφήνεια ως προς τη διαμόρφωση του τελικού κόστους των εξερχομένων, του νεκρού σημείου, του κόστους αδράνειας, της σύνδεσής του με τις πωλήσεις - παραχθείσες ποσότητες, όταν βρεθούν οι ενδιαφερόμενοι σε B2B συζητήσεις έχουν πρόβλημα διαπραγμάτευσης στο κομμάτι αυτό. Δηλαδή δεν έχουν καθαρά κριτήρια για την αποδοχή ή απόρριψη μιας παραγγελίας, δεν έχουν όρια κινήσεων.
Πέραν τούτων και ένας νέος επενδυτής, ο οποίος μάλιστα έχει ενταχθεί πιθανώς και στον αναπτυξιακό νόμο, όταν δεν έχει προϋπολογίσει το τελικό κόστος των προϊόντων του, τις τιμές με τις οποίες θα βγει στην αγορά για να είναι τουλάχιστον στο νεκρό του σημείο, δημιουργεί σε πολλές περιπτώσεις βιομηχανικά κουφάρια, πτωχεύσεις και μη υπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες.
Τι μπορούμε να κάνουμε:
Μπορούμε παράλληλα με όλες τις ενέργειες που στοχεύουν στη δημιουργία ενός υγιούς αναπτυξιακού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όπως αναφέρονται αυτές στις δημοσιευμένες Θέσεις, να εξειδικεύσουμε σχετικά στην ανάπτυξη πολιτικών ευαισθητοποίησης σε ζητήματα κοστολόγησης όπως:
* Υποκίνηση των Επιμελητηρίων (οικονομικών, βιομηχανικών...) στη διοργάνωση σχετικών ημερίδων.
* Διαμόρφωση του γνωστικού πεδίου των ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που ασχολούνται με λογιστικά-οικονομικά έτσι ώστε να αποφοιτούν με πληρότητα σε ό,τι αφορά τα ζητήματα κοστολόγησης.
* Δημιουργία κινήτρων μέσα από επενδυτικά προγράμματα για την αγορά λογισμικών κοστολόγησης.
* Σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης ανέργων επιστημόνων σε θέματα Οργάνωσης Παραγωγής - Κοστολόγησης - Πωλήσεις και σύνδεση αυτών με την απασχόληση.
* Άρνηση έγκρισης επενδυτικού σχεδίου υποψήφιου επενδυτή αν δεν καταθέσει τεκμηριωμένη προϋπολογιστική κοστολόγηση η οποία θα τεκμηριώνει το βιώσιμο της επενδυτικής πρόθεσης.
Τέλος, για να μπορέσουμε να κρατήσουμε στη χώρα μας εξειδικευμένο εργατικό και επιστημονικό δυναμικό, να μην το δώσουμε δηλαδή έτοιμο εκτός συνόρων, πρέπει να προβούμε σε αύξηση των κατώτατων αμοιβών, θεσπίζοντας κατώτατους μισθούς από 800 ευρώ έως 1.000 ευρώ καθαρά ανά μήνα.
Θεωρώ λοιπόν ότι οι όποιας μορφής παρεμβάσεις από την Πολιτεία για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής κουλτούρας, στην κατεύθυνση της οργάνωσης των επιχειρήσεων και ιδιαίτερα στην κοστολόγηση, είναι απαραίτητες θεσμικές παρεμβάσεις, συνάδουν με την πρόθεση του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. να θέσει στοπ στα θαλασσοδάνεια όπως επίσης και με τις συνεδριακές θέσεις για τη 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
Έχουν εκπονηθεί για κάθε περιφέρεια Στρατηγικές Ευφυούς Εξειδίκευσης (RIS3). Αν θεωρήσουμε τις Στρατηγικές αυτές στόχους, πρέπει να έχουμε και τους κατάλληλους ανθρώπους, τις κατάλληλες πρακτικές, τις ορθολογικές διεργασίες να μας οδηγήσουν σ’ αυτούς.
Ό,τι δεν μπορεί να αναπνεύσει μόνο του δεν μπορεί να επιβιώσει. Και εμείς σαν χώρα έχουμε πετάξει πολλά χρήματα σε βαρέλια δίχως πάτο.
* Ο Κωνσταντίνος Σταυριανίδης είναι μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης - κοστολόγος
