Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Η ιταλική Αριστερά σε νέες περιπέτειες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η ιταλική Αριστερά σε νέες περιπέτειες

Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης

Τον Απρίλιο του 2008, αφού ο Ρομάνο Πρόντι έχει χάσει την ψήφο εμπιστοσύνης, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι κερδίζει τις πρόωρες εκλογές. Τη νίκη του, όμως, την όφειλε λιγότερο στους οπαδούς του και περισσότερο στην αποτυχία της απερχόμενης κυβέρνησης και στην έλλειψη μιας πραγματικής πολιτικής δύναμης ανανέωσης. Tο Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς (PDS), που δημιουργήθηκε το 1991 από τις στάχτες του ΚΚΙ, έχει μετεξελιχθεί σε Κόμμα των Δημοκρατών της Ιταλίας, όπου αντί προγράμματος προβάλλεται το πρόσωπο του επικεφαλής του, Βάλτερ Βελτρόνι. Όσο για την Αριστερά του «Ουράνιου Τόξου», μια ακόμη απόπειρα ανασύστασης της Αριστεράς, η εκλογική αναμέτρηση ήρθε πολύ νωρίς. Επιστροφή, μέσα από το αρχείο μας, στην ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και με επίκαιρες ακόμα προκλήσεις προεκλογική εκείνη περίοδο.

Κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει ότι η συμμαχία «Αριστερά - Ουράνιο Τόξο» αποτελεί απόπειρα απάντησης στην ήττα που υπέστη η κυβέρνηση του Ρομάνο Πρόντι (2006-2008) αλλά και στην πρακτική σύναψης συμμαχιών που εκείνη ακολούθησε. Στα αριστερά του Κόμματος των Δημοκρατών (PD), το οποίο, πλέον, συσπειρώνει τους πρώην Δημοκράτες της Αριστεράς και τους κεντρώους εταίρους τους, έχουν συνταχθεί από κοινού δυνάμεις οι οποίες, στο σύνολό τους, συναντούν ουσιαστικές δυσκολίες στην προσπάθειά τους να αναλύσουν με τρόπο καινοτόμο την ιταλική κοινωνία και να βρουν έρεισμα εντός της.

Οι σχολιαστές δεν έχουν άδικο να υπογραμμίζουν τη χρησιμοθηρική διάσταση του εν λόγω συνασπισμού, ο οποίος διαμορφώθηκε ως αποτέλεσμα ανάγκης. Τέτοια είναι, όντως, και η περίπτωση των κύριων πολιτικών σχηματισμών που αποτελούν τις τέσσερις συνιστώσες της συμμαχίας «Αριστερά - Ουράνιο Τόξο», δηλαδή της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης (PRC) του Φράνκο Τζιορντάνο, των Ιταλών Κομμουνιστών (PDCI) του Ολιβιέρο Ντιλιμπέρτο, των Πράσινων για την Ειρήνη του Αλφόνσο Πεκοράτο Σκάνιο και της Δημοκρατικής Αριστεράς (SD) του Φάμπιο Μούσι.

Όλες οι προαναφερθείσες αριστερές δυνάμεις, οι οποίες συσπειρώνουν, συνολικά, περίπου 150 βουλευτές και γερουσιαστές, αποδείχθηκαν ανίκανες να μεταβάλουν τις πολιτικές ισορροπίες και τους συσχετισμούς των κοινωνικών δυνάμεων μέσω της συμμετοχής τους στην κυβέρνηση Πρόντι. Επηρεάστηκαν από την πτώση της δημοτικότητάς της, η οποία επιβεβαιώθηκε από τις καταστροφικές δημοτικές του Μαΐου 20071, καθώς και από το πλήθος των αρνητικών δημοσκοπήσεων. Συνειδητοποίησαν ότι η Κεντροαριστερά τις αντιμετώπιζε ως εκλογική δεξαμενή, υποκείμενη στον αιώνιο εκβιασμό: αν πέσει ο Πρόντι, θα επιστρέψει ο Μπερλουσκόνι.

Όποιος ψήφισε, το 2006, υπέρ της Ένωσης -δηλαδή της συμμαχίας ανάμεσα στη μετριοπαθή και τη ριζοσπαστική Αριστερά- με την ελπίδα να επέλθουν ουσιαστικές αλλαγές στους κοινωνικούς συσχετισμούς, γνωρίζει καλά πως η κυβέρνηση δεν τήρησε καμιά από τις υποσχέσεις της. Πρεσβεύοντας την αναγκαιότητα της «διφασικής τακτικής» -καταρχάς εξυγίανση και κατόπιν κοινωνική δικαιοσύνη- η Ένωση κατέληξε να παραιτηθεί από βασικές προγραμματικές της θέσεις. Η απορρέουσα απογοήτευση οδήγησε ορισμένους στην παθητικότητα, ακόμα και στην αποχή. Στο όνομα της αλληλεγγύης, είδαμε να αναστέλλονται, ή ακόμη και να καταστέλλονται, οι κοινωνικοί αγώνες υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων και της ειρήνης ή κατά των μεγαλεπήβολων αναπτυξιακών σχεδίων τα οποία επιβαρύνουν το περιβάλλον. Εξού κι οι ολοένα εντονότερες επικρίσεις για το δημοκρατικό έλλειμμα των κομμάτων, τα οποία τείνουν, αναπόφευκτα, να «ισοπεδώνονται» ιδεολογικά, παρά το κόστος, προς χάριν των θεσμικών επιταγών της κυβερνησιμότητας...

Η κυβέρνηση Πρόντι, εξαιτίας, κυρίως, της αποφασιστικής καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, κατόρθωσε να βελτιώσει σημαντικά την εικόνα των δημόσιων οικονομικών, αλλά δεν απέφυγε την έξαρση των κοινωνικών ανισοτήτων. Η ιταλική κοινωνία διασπάστηκε σε βαθμό που θυμίζει «ασφυκτικό βούρκο»2, με βασικό χαρακτηριστικό τη γενικευμένη απογοήτευση για την πολιτική δράση και για τις δυνατότητες πολιτικής αλλαγής. Δεκαπέντε χρόνια μετά την υπόθεση «Tagentopoli»3, η ανικανότητα των πολιτικών ελίτ και η έξαρση της διαφθοράς σημάδεψαν ανεξίτηλα τους πολίτες. Αναδύθηκε έτσι βίαια ένα νέο κοινωνικό ζήτημα, καρπός της εργασιακής ανασφάλειας που ταλανίζει διευρυμένα στρώματα της νεολαίας4, η οποία οξύνθηκε από τη στασιμότητα, εδώ και μία δεκαετία, των μισθών και των συντάξεων. Παράλληλα, ο πληθωρισμός, ιδιαίτερα για τα είδη πρώτης ανάγκης, αποδεικνύεται, στην πραγματικότητα, διπλάσιος από τα πορίσματα των επίσημων στατιστικών. Στο μεταξύ, η Κεντροαριστερά δεν πέτυχε να αποφύγει την αμφισβήτηση των πολιτικών δικαιωμάτων και του κοσμικού κράτους, με ενδεικτική την αντιδραστική στάση του κλήρου στο δικαίωμα στην άμβλωση.

Το ενδεχόμενο το PD να καταφέρει να επικρατήσει του Μπερλουσκόνι φαίνεται μάλλον απίθανο. Ο Βελτρόνι ποντάρει σε «όλα ή τίποτα». Αν κατορθώσει να διαψεύσει τα προγνωστικά, θα διασφαλίσει την ηγεσία του για πολύ καιρό. Αν όχι, θα το πληρώσει ακριβά: το PD θα μείνει στην αντιπολίτευση, αριθμητικά υπολογίσιμο αλλά πολιτικά περιθωριοποιημένο, αιχμάλωτο ανάμεσα στον συνασπισμό «Αριστερά - Ουράνιο Τόξο» και στο «λευκό μόρφωμα»5. Πράγματι, οι άλλοι ηγέτες, όπως οι Μάσιμο ντ’ Αλέμα και Πιέρο Φασίνο, ελάχιστα παρόντες στην παρούσα προεκλογική περίοδο, θα μπορούσαν, σε περίπτωση ήττας του φίλου και ανταγωνιστή τους, να επωφεληθούν από την κατάσταση...

Πάνω που ο συνασπισμός «Αριστερά - Ουράνιο Τόξο» έκανε τα πρώτα του βήματα, η ανακοίνωση των εκλογών ήρθε να ταράξει τα νερά - αναμφίβολα, η προεκλογική περίοδος δεν έφτασε για την επεξεργασία νέων πολιτικών σχεδίων. Η ενότητα τέθηκε ως προαπαιτούμενο, παρά το αμελητέο βάρος των επιμέρους πολιτικών σχηματισμών -ή εξαιτίας του-, η ταυτότητα των οποίων υποβιβάστηκε σε μερικά κλισέ για να υποβαθμιστούν οι κακές προεκλογικές επιδόσεις τους. Το κύριο μέλημα ορισμένων τέτοιων σχηματισμών μοιάζει να είναι μάλλον η διατύπωση ενός λόγου αντίστασης -να αποφευχθεί η εξαφάνιση της Αριστεράς κυρίως σε ό,τι αφορά την παρουσία της στη Βουλή και στη Γερουσία- παρά να οικοδομήσουν κάτι καινούργιο. Μεταξύ των ιθυνόντων των κομμάτων εκδηλώνεται προβληματισμός, αν όχι επιθετικότητα, απέναντι στην εν λόγω ενωτική διαδικασία: φαίνεται ότι κάποιοι ελπίζουν πως, άμα τη λήξει των εκλογών, θα μπορούν να συνεχίσουν όπως πριν - ως εκ τούτου, δίνουν έμφαση στη διακριτή τους ταυτότητα. Μονάχα η ετυμηγορία της κάλπης θα επιτρέψει να διαγραφεί ξεκάθαρα το μέλλον του συνασπισμού «Αριστερά - Ουράνιο Τόξο».

Ο συνασπισμός,  έχοντας βιαστεί να κάνει το ντεμπούτο του στην «αγορά» της πολιτικής και αυτοσχεδιάζοντας, μάλιστα, σε υπερβολικό βαθμό, αποδεικνύεται ήδη ελλειμματικός ενόψει της εκλογικής δοκιμασίας. Επέλεξε νέο έμβλημα και οφείλει να πληρώσει, όπως φαίνεται, το τίμημα για την εγκατάλειψη ιστορικών συμβόλων όπως το σφυροδρέπανο6. Η ηγεσία του είναι προσωρινή, με υποψήφιο για την προεδρία του συμβουλίου τον πρόεδρο της Βουλής της απερχόμενης κυβέρνησης, Φάουστο Μπερτινότι, ο οποίος φέρεται ως εμπνευστής του νέου πολιτικού μορφώματος - ρόλος τον οποίο δεν ανέλαβε δημοσίως παρά μόνο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Οι ανακοινωθείσες υποψηφιότητες δεν επιδεικνύουν παρά ένα μικρό άνοιγμα προς την κοινωνία των πολιτών, δεδομένου ότι ελάχιστος χρόνος ήταν διαθέσιμος μέχρι τη διενέργεια των εκλογών, αλλά και την προαναγγελθείσα μείωση του αριθμού των βουλευτών και την αναγκαιότητα οι τελευταίοι να αντιπροσωπεύουν κατά το δυνατόν εξισορροπημένα τα τέσσερα ιδρυτικά μέλη.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη ανησυχία έγκειται στην ακόμη αβέβαιη πολιτική ταυτότητα της συμμαχίας, όπως καταδείχθηκε από τις διχογνωμίες οι οποίες προέκυψαν στις ψηφοφορίες του Κοινοβουλίου μέχρι το τέλος της θητείας του. Παράλληλα, το πρόγραμμα της παράταξης συντάχθηκε από κλίκες, χωρίς να απηχεί επαρκώς ούτε τα κοινωνικά κινήματα ούτε την ανένταχτη Αριστερά.

Η σύσκεψη, στη Ρώμη, της Αριστεράς και των οικολόγων, στις 8 και 9 Δεκεμβρίου, είχε γεννήσει πολλές ελπίδες. Την περίοδο εκείνη, οι πρόωρες εκλογές ήταν μόνο ένα πιθανό ενδεχόμενο. Οι αρχιτέκτονες της ενωτικής διαδικασίας πίστευαν ότι διέθεταν ακόμη χρόνο. Έμοιαζε να ανοίγεται χώρος για μια νέα, πολιτική διέξοδο. Οι παρόντες στη σύσκεψη της Ρώμης δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία για το ποια ήταν η αποφασιστικότερη στιγμή της διοργάνωσης: λίγο μετά τις 11 το πρωί, στις 9 Δεκεμβρίου, όταν το πρόσωπο που θεωρείται ήδη μελλοντικός ηγέτης του κόμματος Κομμουνιστική Επανίδρυση, Νίκι Βέντολα, ολοκληρώνοντας την ομιλία του, χαιρέτισε την είσοδο του παλαίμαχου κομμουνιστή ηγέτη, Πιέτρο Ινγκράο7. Ακολούθησε θύελλα χειροκροτημάτων, τα οποία ξανάρχισαν, καλύπτοντας τη φωνή του ομιλητή, όταν εκείνος επέμεινε στην ιστορική αναγκαιότητα της «βιασύνης»: «Πρέπει να βιαστούμε, γιατί η ανάγκη να είμαστε ενωμένοι επείγει, γιατί η χώρα μάς χρειάζεται, γιατί οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται το εργασιακό καθεστώς στην Ιταλία». Και, υψώνοντας τη φωνή, παρότρυνε τους συμμετέχοντες: «Συσπειρωθείτε! Συσπειρωθείτε!».

Μετά τις εκλογές θα είναι αναπόφευκτο η εκκίνηση να γίνει εκ νέου με αφετηρία τους Ινγκράο και Βέντολα. Στο μέλλον, πρέπει να λάβει υπόψη την κρίσιμη κατάσταση της χώρας. Η επιτυχία ή η αποτυχία εξαρτώνται από την ικανότητα ανανέωσης των δεσμών με την πληθώρα των ομάδων και αγωνιστών που επιχείρησαν, ακόμα και κατά τη διάρκεια της θητείας της κυβέρνησης Πρόντι, να υπερασπίσουν μιαν άποψη που διαφοροποιείται ριζικά σε σχέση με το νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Ενσωμάτωσης όλων εκείνων οι οποίοι, έπειτα από το «μπιγκ-μπανγκ» της Γένοβας 2001, επέμειναν ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», διοργανώνοντας διαδηλώσεις εναντίον της εγκατάστασης στρατιωτικών βάσεων, υπέρ του δικαιώματος στη στέγη, κατά της κακοδιαχείρισης των απορριμμάτων και των μεγάλων εργοστασίων που εξαντλούν τα ενεργειακά αποθέματα του πλανήτη και μολύνουν το περιβάλλον. Με δυο λόγια, η συμμαχία «Αριστερά - Ουράνιο Τόξο» πρέπει να αποδειχθεί ικανή να προσελκύσει στους κόλπους της ένα πέμπτο κόμμα: εκείνο που συνιστούν όλοι όσοι ανήκουν στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς, αλλά όχι σε κάποιο συγκεκριμένο κόμμα.

Ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση: https://monde-diplomatique.gr/i-italiki-aristera-se-nees-peripeteies/

1. Σε σύνολο τριάντα περιφερειών, η Κεντροδεξιά υπερίσχυσε σε είκοσι, έναντι δέκα της Αριστεράς, ενώ ο αντίστοιχος συσχετισμός δυνάμεων για το 2002 ήταν δεκαεπτά έναντι δεκατριών.

2. Η συγκεκριμένη έννοια -η οποία παραπέμπει στην κολλώδη ουσία η οποία καλύπτει κατά τόπους την Αδριατική- πρωτοεμφανίστηκε ως όρος στην 41η έκθεση του Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και Επενδύσεων (Censis : www.censis.it), η οποία παρουσιάστηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2007.

3. Ονομασία του συστήματος διαπλοκής το οποίο αφορούσε κυρίως τη Χριστιανική Δημοκρατία και το Σοσιαλιστικό Κόμμα μέχρι τη δεκαετία του 1990 και που αποδιαρθρώθηκε από τις δικαστικές αρχές με την επιχείρηση «Καθαρά Χέρια».

4. Κατά την περίοδο 2006-2007, ο αριθμός των νέων εργαζομένων που εισήχθησαν στην αγορά εργασίας με σύμβαση προσωρινής απασχόλησης αυξήθηκε σε 870.000 από 720.000, δηλαδή κατά 20,1%.

5. Πρόκειται για την ονομασία της νέας συμμαχίας ανάμεσα στην Ένωση Χριστιανοδημοκρατών και του Κέντρου των Πιέρ Φερντινάντο Κασίνι, Λορένζο Τσέζα και Ρόκο Μπουτιλιόνε (UDD) και το «Λευκό Ρόδο» των Σαβίνο Πετζότα, Μάριο Μπακίνι και Μπρούνο Ταμπάκι.

6.Για παράδειγμα, ο επικεφαλής του κόμματος Κομμουνιστική Επανίδρυση, Φόσκο Τζιανίνι, έγραψε στο περιοδικό «Ernesto» της «Il Manifesto» (15-11-07) : «Ιστορικά, η κατάργηση του κομμουνιστικού εμβλήματος ποτέ δεν υπήρξε απλώς ζήτημα στρατηγικής: η εν λόγω αλλαγή χρησίμευσε ανέκαθεν ως δούρειος ίππος για (...) την εγκατάλειψη της κομμουνιστικής και επαναστατικής κουλτούρας. Όταν το ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα εγκατέλειψε το έμβλημά του, δεν άφησε απλώς ένα σύμβολο να περιπέσει σε αχρηστία, όπως διατεινόταν ο [πρώην κομμουνιστής ηγέτης Ακίλε] Οκέτο: το ΚΚΙ απαρνήθηκε την ίδια του την υπόσταση, την ιστορία του και τον αγώνα του εναντίον του καπιταλισμού».

7. Αντιφασίστας, αντάρτης διευθυντής της κομμουνιστικής εφημερίδας «L’Unita» και πρόεδρος του Κοινοβουλίου κατά την περίοδο 1976-1979.

* Ο Rudi Ghedini είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας στην Μπολόνια.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL