Επιμέλεια κειμένων: Μαρία Γραμματικού, Χαρά Κιουρή, Κατερίνα Παπαθεοδώρου, από τη φεμινιστική ομάδα γυναικών του ΚΕΑ
Χρειάζεται ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για την υπεράσπιση της ισότητας των φύλων, μια πλήρης συμπερίληψη των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, τονίζει η διακήρυξη του 5ου Ευρωπαϊκού Forum Αριστερών, Πράσινων και Προοδευτικών Δυνάμεων
Η απάντηση από τη Δεξιά στην κρίση λόγω της Covid-19 συνεχίζει να είναι η ιδιωτικοποίηση και η διάλυση των δημοσίων υπηρεσιών και ένα αδύναμο σύστημα φροντίδας, που ρίχνει τα βάρη στους ώμους των γυναικών, με κόστος στη ζωή τους, ενώ η άνοδος της Aκροδεξιάς σε ορισμένες χώρες θέτει σε κίνδυνο τις πολιτικές ισότητας των φύλων. Το μοντέλο μιας νεοφιλελεύθερης Ευρώπης διεύρυνε το χάσμα μεταξύ των φύλων και θηλυκοποίησε τη φτώχεια.
Είναι απαίτηση να σταματήσει η λιτότητα στην Ευρώπη, η κοινωνική βοήθεια που στοχεύει στην ανακούφιση των επιπτώσεων της Covid-19 να μην αποσυρθεί πρόωρα και οι πολιτικές να επικεντρωθούν και τις γυναίκες, που είναι οι περισσότερο εξαθλιωμένες και πληγωμένες από την πανδημία.
Χρειάζεται να εισαχθεί ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για την υπεράσπιση της ισότητας των φύλων, ένα σχέδιο που να εγγυάται τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και να διασφαλίζει τη συνυπευθυνότητα για τις εργασίες φροντίδας και τη δίκαιη κατανομή του πλούτου. Είναι θεμελιώδες να επιτευχθεί η πλήρης συμπερίληψη των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή δημοκρατία μέχρι οι γυναίκες να μπορούν να ζήσουν ελεύθερα, χωρίς να υφίστανται ανδρική βία, με ίσα δικαιώματα, χωρίς βία ούτε εμπορευματοποίηση του σώματός τους, να απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους, να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους μέσω της πρόσβασης στην άμβλωση, που θα δημιουργούσε τον τάφο της πατριαρχίας. Να ενισχυθεί η οικονομία μέσω μέτρων που θα βάζουν τέλος στο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων.
Ο στόχος είναι να καταστεί δυνατή μια κοινωνική κινητοποίηση που θα διασφαλίσει ότι η Ευρώπη παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην υπεράσπιση ενός μέλλοντος στο οποίο όλη η ανθρωπότητα μπορεί να απολαμβάνει τα ανθρώπινα δικαιώματα με ειρήνη, ισότητα, ελευθερία και αρμονία με τη φύση.
Οι έμφυλες συνέπειες της πανδημίας και η αριστερή φεμινιστική ατζέντα
Ενίσχυση της «οικονομίας της φροντίδας», στο πλαίσιο μιας «κοινωνίας που νοιάζεται»
Της Μαρίας Καραμεσίνη*
Είναι γνωστές οι έμφυλες συνέπειες των μέτρων περιορισμού, των lockdown, που έπληξαν κυρίως τις γυναίκες. Υπήρξε μεγάλη αύξηση στη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας, λόγω κλεισίματος σχολείων και παιδικών σταθμών. Τα προβλήματα ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής αυξήθηκαν για τις γυναίκες που εξακολουθούν να εργάζονται εκτός σπιτιού ή να εργάζονται εξ αποστάσεως από το σπίτι. Υπήρξε μεγάλη αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας παντού, εφόσον ο περιορισμός στο σπίτι αύξησε την ευαλωτότητα των γυναικών στη βία από κακοποιητικούς συντρόφους, μέλη της οικογένειας ή φροντιστές.
Τι αποκάλυψε η πανδημική κρίση;
• Την κομβική σημασία της φροντίδας, που παρέχεται κυρίως από γυναίκες, για την κοινωνική αναπαραγωγή και την τεράστια αξία της εργασίας φροντίδας, είτε αυτή είναι επαγγελματική είτε μη αμειβόμενη.
• Το εύρος και το συνεχές της παροχής φροντίδας, που περιλαμβάνει την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική και προσωπική φροντίδα όλων όσοι χρειάζονται βοήθεια και βρίσκονται σε κατάσταση εξάρτησης: των παιδιών, των ευπαθών ηλικιωμένων και των αναπήρων αλλά και των θυμάτων βίας, των αστέγων, των τοξικομανών, των προσφύγων κ.λπ.
• Τη σημασία του κράτους πρόνοιας και της δημόσιας περίθαλψης για τη διασφάλιση της δημόσιας Υγείας και του δικαιώματος των πολιτών στη φροντίδα καθώς και για την απασχόληση των γυναικών με αμειβόμενη εργασία, την οικονομική τους ανεξαρτησία και την ισότητα των φύλων.
• Την ανάγκη για πιο ισότιμη κατανομή της φροντίδας και της οικιακής εργασίας μεταξύ ανδρών και γυναικών και για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας λόγω φύλου.
• Την ανάγκη για την Ε.Ε. να οικοδομήσει ένα πιο καθολικό επίπεδο κοινωνικής προστασίας, λιγότερο εξαρτώμενο από το προηγούμενο ιστορικό εργασίας ή το καθεστώς απασχόλησης.
Ποια πρέπει να είναι η αριστερή φεμινιστική ατζέντα για τον κοινωνικό και οικολογικό μετασχηματισμό της Ευρώπης;
Η κεντρική ιδέα - πρόταση της ατζέντας πρέπει να είναι η καθιέρωση ενός καθολικού δικαιώματος στη φροντίδα όσων βρίσκονται σε κατάσταση εξάρτησης, μέσω της ενίσχυσης της «οικονομίας της φροντίδας», στο πλαίσιο μιας «κοινωνίας που νοιάζεται». Το καθολικό δικαίωμα στη φροντίδα αναλύεται σε δύο επί μέρους δικαιώματα: το δικαίωμα να φροντίζεις (τους άλλους) και το δικαίωμα να φροντίζεσαι (από τους άλλους, την κοινότητα, το κράτος).
Ως αριστερές φεμινίστριες, πρέπει να υποστηρίξουμε το αίτημα του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών για μια Ευρωπαϊκή Συμφωνία για τη Φροντίδα δίπλα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μια «οικονομία φροντίδας»; Διά μέσου:
• Μεγάλων δημόσιων επενδύσεων σε κοινωνικές υποδομές / υπηρεσίες φροντίδας
• Της δημιουργίας θέσεων εργασίας στους τομείς της Υγείας και της φροντίδας
• Της αναθεώρησης και βελτίωσης των μισθών στα επαγγέλματα φροντίδας
• Της εξασφάλισης αξιοπρεπούς εργασίας και μισθών στις εργαζόμενες σε οικιακές υπηρεσίες και της καταπολέμηση της αδήλωτης οικιακής εργασίας φροντίδας
• Της αναγνώρισης της αξίας και της ισότιμης κατανομής της μη αμειβόμενης οικιακής εργασίας φροντίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Η οικονομία της φροντίδας είναι αποτελεσματικό εργαλείο για:
- Να προωθήσει την ισότητα των φύλων
- Να αντιμετωπίσει την κρίση φροντίδας στις γηράσκουσες κοινωνίες μας
- Να προετοιμαστούμε για μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις, όπως του κορωνοϊού.
* Η ομιλία της καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μαρίας Καραμεσίνη στο Ευρωπαϊκό Forum
