H συμφωνία στην οποία κατέληξαν στη Βουλή οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικανοί, με τις ευλογίες του Ντόναλντ Τραμπ και του Τζο Μπάιντεν, χαιρετίστηκε με ανακούφιση από τους οικονομολόγους παρά την καθυστέρησή της.
Το σχέδιο δημοσιονομικής τόνωσης των 900 δισ. δολαρίων (735,6 δισ. ευρώ) θα δώσει την πολύ αναγκαία ώθηση στην ανάκαμψη των ΗΠΑ μετά από μήνες αβεβαιότητας και εντάσεων στο Κοινοβούλιο.
Όμως η συμφωνία δεν αποτελεί πανάκεια για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, γιατί ήρθε πολύ αργά για να αποφευχθούν η σημαντική επιβράδυνση στην αγορά εργασίας και η μείωση των καταναλωτικών δαπανών και μπορεί να είναι ανεπαρκής για την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων ζημιών που προκλήθηκαν από την πανδημία.
«Αυτό το σχέδιο είναι σίγουρα επωφελές» τόνισε στο CBS η Μέρι Ντέλι, η πρόεδρος της Federal Reserve Bank του Σαν Φρανσίσκο, αντικατοπτρίζοντας την ικανοποίηση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, η οποία ανέκαθεν υποστήριζε τη μεγαλύτερη δημοσιονομική στήριξη.
Η συμφωνία περιλαμβάνει 325 δισ. δολάρια για τις μικρές επιχειρήσεις, 120 δισ. δολάρια για τα ομοσπονδιακά επιδόματα ανεργίας για 11 εβδομάδες, 166 δισ. δολάρια για άμεσες πληρωμές 600 δολαρίων σε άτομα που κερδίζουν 75.000 δολάρια το έτος ή λιγότερο και 25 δισ. δολάρια σε ενίσχυση για την καταβολή ενοικίων και τους προβληματικούς τομείς, όπως αεροπορικές εταιρείες και εταιρείες μεταφορών. Όλα αυτά θα βοηθήσουν την οικονομία να αντιμετωπίσει την αύξηση των κρουσμάτων του κορωνοϊού κατά τη διάρκεια του χειμώνα και τους νέους περιορισμούς στην κινητικότητα.
Ωστόσο, δεδομένου ότι η οικονομία των ΗΠΑ εξακολουθεί να λειτουργεί πολύ κάτω από τη δυναμική της και ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να βγει από την κρίση, οι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι το σχέδιο τόνωσης δεν αποτελεί την τελική λύση και ότι ενδέχεται να χρειαστεί ακόμη περισσότερη βοήθεια στο μέλλον.
Ένα σημαντικό μειονέκτημα του σχεδίου είναι ότι δεν περιλαμβάνει άμεση βοήθεια σε κρατικές και τοπικές κυβερνήσεις, ένα μεγάλο αίτημα από τους Δημοκρατικούς που οι Ρεπουμπλικανοί έχουν απορρίψει και που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες απολύσεις στον δημόσιο τομέα.
«Οι ΗΠΑ χρειάζονται ένα ‘σωσίβιο’ που να διαρκεί περίπου εννέα μήνες και να παραμείνει στη ζωή μέχρι να εμβολιαστεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Αυτό το σχέδιο μοιάζει περισσότερο με ένα ‘σωσίβιο’ για δύο - τριών μηνών. Ακόμη και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θα εξακολουθήσει να εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Ειδικά για τις πολιτείες και τις τοπικές κυβερνήσεις. Αλλά είναι πολύ καλύτερο από το τίποτα» υπογράμμισε η Έρνι Τεντέσι, η οικονομολόγος του Evercore ISI στην Ουάσιγκτον και πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών υπό τον Μπάρακ Ομπάμα.
Από ιστορική άποψη, το σχέδιο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πακέτο οικονομικής βοήθειας στην Ιστορία της χώρας μετά το σχέδιο τόνωσης ύψους 2,2 τρισ. δολαρίων που συμφωνήθηκε τον Μάρτιο. Είναι επίσης υψηλότερο από τα 787 δισ. δολάρια που ενέκρινε ο Μπάρακ Ομπάμα στις αρχές του 2009 κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Πόλεμος για τη βοήθεια
Στο μεγαλύτερο μέρος του έτους οι Δημοκρατικοί προσπάθησαν να διασφαλίσουν την ψήφιση ενός πολύ μεγαλύτερου πακέτου κρατικής βοήθειας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τον Μάιο πρότειναν ένα πακέτο 3,4 τρισ. δολαρίων και στη συνέχεια προσπάθησαν ξανά τον Σεπτέμβριο με ένα άλλο, 2,2 τρισ. δολαρίων. Και στις δύο περιπτώσεις οι Ρεπουμπλικανοί και ο Λευκός Οίκος απέρριψαν τα σχέδια ως υπερβολικά.
Λίγο πριν τις εκλογές του Νοεμβρίου, ο Τραμπ πρότεινε ένα πακέτο ύψους 1,8 τρισ. δολαρίων, αλλά οι Δημοκρατικοί το απέρριψαν ως ανεπαρκές παρατείνοντας το αδιέξοδο έως τον Δεκέμβριο και τερματίζοντας τις ελπίδες για επίτευξη σημαντικής συμφωνίας. Οι διαφωνίες και οι χαμένες ευκαιρίες υποτιμήθηκαν για πολλές εβδομάδες, καθώς η ανάκαμψη των ΗΠΑ υπερέβαινε τις προσδοκίες για χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας και την αντίσταση των καταναλωτών. Από τον Νοέμβριο όμως οι συνέπειες της έλλειψης οικονομικών κινήτρων ήταν ανησυχητικές, γεγονός που υπογράμμισε το κόστος που προέκυψε από την καθυστέρηση.
Αν και ορισμένοι γερουσιαστές και από τα δύο κόμματα, όπως ο Δημοκρατικός Μπέρνι Σάντερς και ο Ρεπουμπλικανός Τζος Χόουλι, είχαν ζητήσει υψηλότερες άμεσες πληρωμές, υπάρχουν οικονομολόγοι που πιστεύουν ότι η παραχώρηση επιταγών επιδόματος 600 δολαρίων δεν είναι ο καλύτερος τρόπος να χρησιμοποιηθούν κρατικά κονδύλια σ’ αυτό το στάδιο. «Δεν θα συνεισφέρουν σε τίποτα στην άμεση αύξηση του ΑΕΠ και δεν θα βοηθήσουν τις εταιρείες που βρίσκονται υπό πίεση λόγω των περιορισμών από την Covid-19» δήλωσε ο Ίαν Σέφερντσον, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Pantheon Macroeconomics.
Μικρότερη πίεση στον Μπάιντεν
Η συμφωνία θα μειώσει την πίεση στον Μπάιντεν για να εγκρίνει αμέσως το σχέδιο στήριξης έκτακτης ανάγκης μόλις αναλάβει τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο. Αλλά προετοιμάζει το σενάριο για μια σκληρή πολιτική μάχη το 2021 σχετικά με το γενικό οικονομικό σχέδιο του νέου Προέδρου για την αντιμετώπιση της πανδημίας, το οποίο περιλαμβάνει την άντληση επιπλέον τρισεκατομμυρίων δολαρίων στην οικονομία μέσω δαπανών στις υποδομές, στην πράσινη ενέργεια, την εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη, που θα χρηματοδοτείται εν μέρει από τους υψηλότερους φόρους στις επιχειρήσεις και στους πλούσιους.
Παρ’ όλο που ο Μπάιντεν δήλωσε ότι οποιοδήποτε σχέδιο στήριξης που εγκρίθηκε αυτόν τον μήνα θα πρέπει να αποτελεί μόνο την αρχή ενός μεγάλου σχεδίου οικονομικής βοήθειας, οι Ρεπουμπλικανοί είναι πιθανό να θεωρήσουν αυτή τη συμφωνία ως την τελευταία και να αντιταχθούν σε περισσότερη πρόσθετη βοήθεια.
Ωστόσο, παρά τις αδυναμίες της, η συμφωνία θα αποτρέψει τουλάχιστον πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις να βρεθούν χωρίς χρήματα τις επόμενες εβδομάδες και θα μετριάσει τους φόβους για εκτεταμένη πείνα και εξώσεις κατά τη διάρκεια των διακοπών. «Τα καλά νέα είναι ότι το Κογκρέσο δεν πρόκειται να γίνει ένας Γκριντς» τόνισε στο ABC ο Μαρκ Γουόρνερ, ο Δημοκρατικός γερουσιαστής από τη Βιρτζίνια.
* Ο Τζέιμς Πολίτι είναι σχολιογράφος των «Financial Times». Το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2020
Μετάφραση - απόδοση: Αργύρης Παναγόπουλος
