Καθώς το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών γινόταν γνωστό, ο Γιάνες Γιάνσα, πρωθυπουργός της Σλοβενίας, διακήρυττε στο Twitter: “Είναι σαφές ότι ο αμερικανικός λαός εξέλεξε τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Μάικ Πενς για τέσσερα ακόμη χρόνια... Οι καθυστερήσεις και η άρνηση των γεγονότων θα κάνει τον τελικό θρίαμβο ακόμη μεγαλύτερο”.
Το μήνυμα του Σλοβένου ηγέτη ήταν κάτι παραπάνω από έναν κωμικό εσφαλμένο υπολογισμό. Υπογράμμιζε κάτι σημαντικό. Υπάρχουν ηγέτες και κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο που είχαν επενδύσει σοβαρά στη δεύτερη θητεία Τραμπ.
Ο απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο άτυπος ηγέτης του κινήματος των λαϊκιστών. Τα πιο σημαντικά προπύργιά του είναι οι κυβερνήσεις της Βραζιλίας, της Πολωνίας και της Ουγγαρίας. Υπάρχουν όμως ισχυρά κόμματα της λαϊκιστικής Δεξιάς και σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γερμανία που προσβλέπουν στον Τραμπ για έμπνευση και νομιμοποίηση.
Δίπλα στους καθαρούς λαϊκιστές υπάρχει και μια αρκετά μεγάλη ομάδα κυβερνήσεων που, για λόγους ιδεολογικούς ή στρατηγικής, θα αισθανθεί ανησυχία για την ήττα του κ. Τραμπ. Σε αυτούς περιλαμβάνονται το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, η Βρετανία και η Ινδία.
Ουγγαρία και Πολωνία
Ο Βίκτορ Όρμπαν, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, είναι πιθανότατα ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του παγκοσμιοποιημένου τραμπισμού. Η αποφασιστικότητα του Ούγγρου ηγέτη να κρατήσει έξω από τα σύνορα της χώρας του τους μουσουλμάνους πρόσφυγες, κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης το 2015, προσέλκυσε την προσοχή και τον θαυμασμό της αμερικανικής Δεξιάς.
Έναν χρόνο αργότερα ο κ. Τραμπ κέρδιζε την αμερικανική Προεδρία έπειτα από μια προεκλογική καμπάνια που υποσχόταν το χτίσιμο ενός τείχους που θα κρατούσε έξω τους μετανάστες καθώς και την απαγόρευση της εισόδου των μουσουλμάνων στις ΗΠΑ.
Η πολωνική κυβέρνηση του Κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης προωθεί ένα μείγμα συνωμοσιολογικής, εθνικιστικής και αντιπαγκοσμιοποιητικής πολιτικής που έχει πολλά κοινά με εκείνη του κ. Τραμπ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος έκανε την πρώτη σημαντική του ομιλία στην Ευρώπη στη Βαρσοβία θέλοντας να τιμήσει αυτή την ιδεολογική συγγένεια. Οι Πολωνοί πρότειναν ακόμη και τη μετονομασία μιας στρατιωτικής βάσης σε “Φορτ Τραμπ”.
Η διακυβέρνηση Τραμπ ενθάρρυνε ενεργά τους συμμάχους της σε Βαρσοβία και Βουδαπέστη να διαρρήξουν τις σχέσεις τους με Βρυξέλλες και Βερολίνο. Ένας ολοένα και πιο σίγουρος για τον εαυτό του κ. Όρμπαν διακήρυττε φέτος: “Παλιά νομίζαμε πως η Ευρώπη ήταν το μέλλον μας”. Η ήττα του κ. Τραμπ υπονομεύει τις προσπάθειες του κ. Όρμπαν να γίνει μια πολιτική προσωπικότητα παγκόσμιας εμβέλειας.
Παρότι όμως οι λαϊκιστές της Ευρώπης θα ξεφουσκώσουν από την ήττα του κ. Τραμπ, δεν θα ηττηθούν. Οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας έχουν βαθιές εσωτερικές ρίζες. Η ισχυρή υποστήριξη σε ψήφους για τον κ. Τραμπ σημαίνει επίσης ότι έχουν ακόμη ιδεολογικούς συμμάχους στις ΗΠΑ (και την Ευρώπη) για να συνεργαστούν. Όπως οι φιλελεύθεροι στην Ευρώπη επέλεξαν να προσπαθήσουν να ξεπεράσουν σε διάρκεια τον κ. Τραμπ, έτσι και οι λαϊκιστές θα προσπαθήσουν να περιμένουν το τέλος της θητείας Μπάιντεν.
Μεγάλο πλήγμα για τον Μπολσονάρου
Τα αποτελέσματα των αμερικανικών εκλογών αποτελούν επίσης μεγάλο πλήγμα για τον Πρόεδρο της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρου, ο οποίος αποκαλείται συχνά “Τραμπ των τροπικών”. Ο θαυμασμός του για τον Αμερικανό Πρόεδρο είναι τόσο δουλοπρεπής ώστε να φτάσει στο σημείο να προωθήσει τις ίδιες κομπογιαννίτικες θεραπείες για την Covid-19.
Με τον κ. Τραμπ στον Λευκό Οίκο ο κ. Μπολσονάρου μπορούσε να δηλώνει ότι τα δύο πολυπληθέστερα έθνη της Αμερικής είχαν δεξιούς λαϊκιστές ηγέτες. Τώρα ο Μπολσονάρου δείχνει περισσότερο μόνος, παρότι η δημοτικότητά του παραμένει υψηλή.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, πρωθυπουργός του Ισραήλ, απολάμβανε επίσης τη στενή σχέση του με τον κ. Τραμπ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος ανέτρεψε την πολιτική της διακυβέρνησης Ομπάμα για το Ιράν και μετέφερε την αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ. Η επιστροφή του κ. Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο αποδυναμώνει τον κ. Νετανιάχου τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και διεθνώς.
Ο πρίγκηπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο ντε φάκτο ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, έχει επίσης λόγους να ανησυχεί. Στη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας ο κ. Μπάιντεν χαρακτήρισε τη Σαουδική Αραβία “παρία” και ζήτησε τον τερματισμό των πωλήσεων όπλων προς το βασίλειο.
Έπειτα υπάρχει και ο Μπόρις Τζόνσον. Ο κ. Τραμπ υποστηρίζει το Brexit. Ο κ. Μπάιντεν αντιτίθεται σε αυτό και έχει ξεκαθαρίσει ότι η Βρετανία θα πρέπει να ξεχάσει μια συμφωνία εμπορίου με τις ΗΠΑ αν η κυβέρνηση Τζόνσον θέσει σε κίνδυνο την ειρηνευτική συμφωνία στη Βόρεια Ιρλανδία.
Δυσκολίες και για τον Τζόνσον
Η κυβέρνηση Τζόνσον πασχίζει τώρα να αποδείξει ότι οι απόψεις του Βρετανού πρωθυπουργού σε μία σειρά ζητήματα -κλίμα, εμπόριο, Ιράν- συγγενεύουν περισσότερο με εκείνες του κ. Μπάιντεν παρά με του κ. Τραμπ. Παρ’ όλα αυτά, ο κ. Τζόνσον θα δυσκολευτεί να αποτινάξει την ταμπέλα που του κόλλησε ο απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ: “Ο Τραμπ της Βρετανίας”.
Ο κ. Τζόνσον είναι πιθανό να περάσει τους επόμενους μήνες κρύβοντας το μεγαλύτερο μέρος της λαϊκιστικής του γκαρνταρόμπας και δοκιμάζοντας πιο φιλελεύθερα ενδύματα. Όμως ο σκληρός πυρήνας του διεθνούς φαν κλαμπ του κ. Τραμπ -προσωπικότητες όπως ο κ. Όρμπαν και ο κ. Μπολσονάρου- είναι πιθανό να επιμείνουν με την ελπίδα ο ήρωάς τους να κάνει μια αναπάντεχη επανεμφάνιση το 2024.
