Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οι ρύποι από τις γεωργικές δραστηριότητες χρειάζονται άμεση μείωση, ωστόσο οι πράσινες πολιτικές έχουν προκαλέσει έντονες διαμαρτυρίες. Η κλιματική κρίση αφήνει τους Ευρωπαίους αγρότες ευάλωτους στην άκρα δεξιά, υποστηρίζουν οι ακτιβιστές όπως αναφέρει o Guardian.
Η ΕΕ πρέπει επειγόντως να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τους ρύπους που προέρχονται από τις αγροτικές δραστηριότητες, που ρυπαίνουν τη γη, τον αέρα και το νερό, αν θέλει να επιτύχει τους στόχους της για την προστασία της φύσης και την αποτροπή της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο, οι προσπάθειες της ΕΕ να «πρασινίσει» τον γεωργικό τομέα έχουν προκαλέσει οργισμένες διαμαρτυρίες από αγρότες, με την υποστήριξη ακροδεξιών ομάδων. Αυτές οι εντάσεις έχουν οδηγήσει τους πολιτικούς να αποδυναμώσουν ορισμένες πράσινες πολιτικές και να εγκαταλείψουν άλλες εντελώς.
Πόσο υγιή είναι τα εδάφη και τα είδη της Ευρώπης
Περισσότερο από το 80% των οικοτόπων είναι σε κακή κατάσταση, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (EEA), και μόνο το 27% των αξιολογημένων ειδών έχει «καλή» κατάσταση διατήρησης.
Το έδαφος έχει πληγεί ακόμα περισσότερο με το 60-75% να περιέχει υπερβολικό άζωτο και το 80% να έχει υπολείμματα φυτοφαρμάκων.
Ο EEA εκτιμά ότι το κόστος της υποβάθμισης του εδάφους σε ολόκληρη την ήπειρο ανέρχεται περίπου σε 50 δισεκατομμύρια ευρώ (42 δισεκατομμύρια στερλίνες) ετησίως.
Απαιτήσεις από τους αγρότες
Τα τελευταία λίγα χρόνια, η ΕΕ έχει εισάγει και αναπτύξει οδηγίες για την προστασία του νερού, των πουλιών και των οικοτόπων, καθώς και για τη διαχείριση των νιτρικών. Οι κανόνες που επηρεάζουν τους αγρότες κυμαίνονται από περιορισμούς σχετικά με το πότε μπορούν να εφαρμοστούν τα λιπάσματα αζώτου έως τις προστασίες που διασφαλίζουν ότι ορισμένες περιοχές της φύσης παραμένουν ελεύθερες από γεωργικές δραστηριότητες.
Το 2021, η ΕΕ συνέδεσε ένα νέο σύνολο «πράσινων» όρων με το πρόγραμμα επιδοτήσεων της κοινής γεωργικής πολιτικής (CAP), οι περισσότεροι από τους οποίους τέθηκαν σε εφαρμογή το 2023, και αφιέρωσε μεγαλύτερο ποσοστό του προϋπολογισμού σε πράσινα σχέδια.
Για να λάβουν πληρωμές από την CAP, οι αγρότες πρέπει να συμμορφώνονται με «καλές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες», όπως η διατήρηση μιας αναλογίας μόνιμων βοσκοτόπων προς καλλιεργήσιμη γη και η προστασία των υγροτόπων και των βαλτοτόπων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Έκκληση επιστημόνων / Η νομοθεσία της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης θα αποτύχει χωρίς τους αγρότες
Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο, πολλοί από τους πράσινους κανόνες της CAP αποδυναμώθηκαν, καθυστερήθηκαν ή διαγράφηκαν. Η ΕΕ απέσυρε την απαίτηση να αφιερωθεί ένα μικρό ποσοστό γεωργικής γης σε χαρακτηριστικά που δεν είναι άμεσα παραγωγικά, όπως η φύτευση δέντρων και η εγκατάλειψη χωραφιών, και εξαιρέθηκαν όλες οι εκμεταλλεύσεις κάτω από 10 εκτάρια (25 στρέμματα) από τους κανόνες.
Το project Farm to Fork το οποίο περιλάμβανε πρόταση για πιο βιώσιμη ρύθμιση των φυτοφαρμάκων, η οποία θα επικύρωνε τον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μειώσει κατά το ήμισυ τη χρήση και τον κίνδυνο χημικών φυτοφαρμάκων μέχρι το 2030. Αυτή η πρόταση επίσης αποσύρθηκε.
Και ο νόμος αποκατάστασης της φύσης, ακρογωνιαίος λίθος της πράσινης συμφωνίας της ΕΕ, υπήρξε σοβαρά αποδυναμωμένος και πέρασε μόλις τον Ιούνιο. Τώρα θέτει στόχους για την προστασία και αποκατάσταση της φύσης, αλλά δεν υποχρεώνει άμεσα τις εκμεταλλεύσεις να αλλάξουν. Ο νόμος περιλαμβάνει στόχους για την επαναϋγροποίηση των βαλτοτόπων και την αποκατάσταση των πουλιών, για παράδειγμα, αλλά προσδιορίζει ότι αυτοί είναι προαιρετικοί για τους αγρότες και τους γαιοκτήμονες.
Η ΕΕ επίσης υποβάθμισε μια διάταξη για να αναγκάσει τους αγρότες να αυξήσουν το ποσοστό γης με χαρακτηριστικά φιλικά προς τη φύση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια περίπλοκη διατύπωση με τρεις δείκτες βιοποικιλότητας: τα κράτη μέλη πρέπει να βελτιώσουν δύο από αυτούς. (Οι άλλοι δείκτες είναι ο πληθυσμός των πεταλούδων των βοσκοτόπων και το περιεχόμενο οργανικού άνθρακα στα εδάφη καλλιέργειας.)
Οι δεσμεύσεις της ΕΕ
Τον Σεπτέμβριο, αγρότες, έμποροι λιανικής, ομάδες καταναλωτών και περιβαλλοντολόγοι συμμετείχαν σε στρατηγικούς διαλόγους, κατόπιν προτάσεως της προεδρεύουσας της επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και η κοινή τους οπτική αναμένεται να διαμορφώσει ένα σχέδιο που η επιτροπή θα παρουσιάσει τους επόμενους μήνες.
Η πρόταση ζητά «επαγγελματική, φιλόδοξη και εφικτή» αλλαγή στα συστήματα γεωργίας και τροφίμων, με οικονομική υποστήριξη για να βοηθηθούν οι αγρότες να επιτύχουν τους στόχους αυτούς.
Αναγνωρίζει επίσης ότι οι Ευρωπαίοι καταναλώνουν περισσότερη ζωική πρωτεΐνη από ό,τι συστήνουν οι γιατροί και οι επιστήμονες, και καλεί σε μεταστροφή προς φυτοφαγικές δίαιτες, υποστηριζόμενη από καλύτερη εκπαίδευση, αυστηρότερη διαφήμιση και προαιρετικές εξαγορές αγροκτημάτων σε περιοχές που εκτρέφουν εντατικά ζώα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ευρωπαϊκή Ένωση / Αλλαγές στην ΚΑΠ υπόσχεται η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν - Τι προτείνει η έκθεση
Ωστόσο, οι εμπλεκόμενοι φορείς δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν στο να αναγκάσουν τους αγρότες να πληρώνουν για τη ρύπανση που προκαλούν στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ. Το σύστημα, το οποίο έμμεσα επιβάλλει μια τιμή στο άνθρακα, επεκτείνεται από τους τομείς ηλεκτρικής ενέργειας και βιομηχανίας το 2027 για να καλύψει τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές, αλλά όχι τη γεωργία.
Η ΕΕ υπέγραψε μια παγκόσμια συμφωνία το 2022 που υποσχέθηκε να σταματήσει και να αναστρέψει τη απώλεια βιοποικιλότητας μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Έχει επίσης υποσχεθεί να επιτύχει μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Κανένας από αυτούς τους στόχους δεν θα είναι εφικτός χωρίς να αντιμετωπιστεί ο γεωργικός τομέας, ο οποίος έχει δεχτεί λιγότερη πίεση να γίνει «πράσινος» από πολλές άλλες πλευρές της οικονομίας και έχει σημειώσει λιγότερη πρόοδο.
Στις δύο δεκαετίες από το 2000 έως το 2020, τα κράτη μέλη της ΕΕ μείωσαν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την ενεργειακή τους προμήθεια κατά 40%, αλλά οι εκπομπές από τη γεωργία μειώθηκαν μόλις κατά 10%. Ο τομέας των μεταφορών παρουσίασε παρόμοια αργή πρόοδο.
Την Πέμπτη, η ΕΕΑ διαπίστωσε ότι ο αγροτικός τομέας είχε μειώσει τις εκπομπές του κατά μόλις 2% το 2023, ενώ ο τομέας των μεταφορών κατά 1%, παρά την πτώση των συνολικών εκπομπών κατά 8%.
