Την ώρα που η αγωνία για το τι θα γίνει στη Μέση Ανατολή κορυφώνεται και τα τύμπανα του πολέμου χτυπούν εκεί για άλλη μια φορά, στα μέτωπα της Ουκρανίας η «κινητικότητα» είναι μεγάλη. Για πρώτη φορά απ’ το ξέσπασμα του πολέμου, πριν από δυόμισι χρόνια, οι ουκρανικές δυνάμεις πέρασαν στη μεριά του επιτιθέμενου -μεταφορικά και κυριολεκτικά.
Την Τρίτη (06/08), άκρως αιφνιδιαστικά, εξαπέλυσαν μεγάλης κλίμακας επίθεση-διείσδυση στο ρωσικό έδαφος με ισχυρές δυνάμεις στοχεύοντας την επαρχία Κουρσκ, «απέναντι» από το Χάρκοβο. Καλά οργανωμένο σε σχεδιασμό και εκτέλεση όπως προκύπτει από τις πληροφορίες που έφτασαν ως τα δυτικά ΜΜΕ, το παράτολμο και απροσδόκητο χτύπημα έπιασε στον ύπνο τους Ρώσους. Ο αιφνιδιασμός αναστάτωσε το Κρεμλίνο και προκάλεσε το οργισμένο ξέσπασμα του Πούτιν που μίλησε για «ύψιστη πρόκληση».
Για ευνόητους λόγους, οι Ουκρανοί τήρησαν σιγή ιχθύος. Η επιχείρηση ήταν -και είναι- σε εξέλιξη. ΝΑΤΟϊκοί και Ευρωπαίοι δεν μπήκαν στον «κόπο» να σχολιάσουν. Πιο θεατρικοί, ως συνήθως, οι Αμερικανοί δήλωσαν «άγνοια» και κάλεσαν το Κίεβο για «εξηγήσεις» (;) υπονοώντας πως δεν γνώριζαν τις προθέσεις του. Αλίμονο, τηρούν τα προσχήματα.
Αλλά πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό; Μάλλον όχι και τόσο.
Η ουκρανική «εισβολή» στη ρωσική επικράτεια είναι εξαιρετικά απίθανο να αποσκοπεί στην κατάληψη και τον έλεγχο ρωσικού εδάφους. Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά αφελές στρατιωτικά δεδομένης της συντριπτικής υπεροχής της Ρωσίας σε άνδρες και υλικό.
Ούτε τα άλλα σενάρια φαίνεται να ευσταθούν: Χτύπημα και καταστροφή του διαμετακομιστικού σταθμού φυσικού αερίου στη πόλη Σούντζα, την αποκλειστική πύλη μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Υπερβολική και η εικασία ότι οι Ουκρανοί έβαλαν στόχο την κατάληψη του ρωσικού πυρηνικού σταθμού της πόλης Κουρτσιάτα ώστε, αν την πετύχουν, να «εκβιάσουν» μ’ αυτή την «ανταλλαγή» του ουκρανικού σταθμού της Ζαπορίζια, ο οποίος καταλήφθηκε κι ελέγχεται απ’ την αρχή του πολέμου από τις ρωσικές δυνάμεις.
Ασύμμετρος πόλεμος
Η ρεαλιστική εκτίμηση για τον απώτερο στόχο -και όχι τον αντικειμενικό σκοπό- της ουκρανικής διείσδυσης δεν είναι πάντως γρίφος: Το Κίεβο υιοθετεί στρατηγική ασύμμετρου πολέμου στην προσπάθειά του να αντισταθμίσει την αντικειμενική αδυναμία του να αλλάξει την τροπή της σύγκρουσης. Ο ασύμμετρος πόλεμος είναι μονόδρομος σε μια θερμή αντιπαράθεση πλήρους κλίμακας στην οποία οι πόροι των εμπόλεμων είναι άνισοι, με την ασθενέστερη πλευρά να μην έχει άλλη επιλογή προκειμένου ν’ αντισταθμίσει τις ελλείψεις της στην ποσότητα ή την ποιότητα των δυνάμεων και του εξοπλισμού της.
Στην προκειμένη περίπτωση «προσμετρώνται» και παράμετροι των πολύ πρόσφατων εξελίξεων: Μια παρόμοια «απρόσμενη» διείσδυση στο ουκρανικό έδαφος είχε αποπειραθεί η Ρωσία στις αρχές του καλοκαιριού, στη βορειοανατολική περιοχή του Χάρκοβου, επιδιώκοντας να αποσπάσει την προσοχή των Ουκρανών από τα ανατολικά και το Ντονμπάς και να δημιουργήσει τον περιβόητο χερσαίο διάδρομο προς την προσαρτημένη Κριμαία.
Αλλά η ρωσική προέλαση επιβραδύνθηκε και φαίνεται πως ανακόπηκε. Αυτό δεν έγινε ως εκ θαύματος. Η Ουάσιγκτον έβαλε το χεράκι της δίνοντας το «ΟΚ» στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει τους αμερικανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ATACMS κατά στόχων εντός της Ρωσίας. Οι φόβοι των Ουκρανών για παρόμοια ρωσική επίθεση στη βόρεια περιοχή του Σούμι, στο πλαίσιο ενός ακόμη αντιπερισπασμού των Ρώσων στρατηγών, εντάθηκαν στη συνέχεια. Δεδομένων και των δυτικών φόβων ότι πιθανόν θα στριμωχθούν άσχημα οι Ουκρανοί, μια «προληπτική» ουκρανική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας εντός του ρωσικού εδάφους πιθανόν πήρε την άδεια των δυτικών και δεν ήταν επ’ ουδενί αυτόβουλη απόφαση του Κιέβου, εκτιμά το BBC.
Παρακινδυνευμένο στοίχημα
Στρατιωτικοί αναλυτές τους οποίους επικαλούνται οι New York Times, θεωρούν την ουκρανική επιχείρηση ως αντιπερισπασμό για να τραβήξει την προσοχή των ρωσικών μονάδων της πρώτης γραμμής ανακουφίζοντας τη πίεση που δέχονται τα ουκρανικά στρατεύματα καθώς αγωνίζονται να ανακόψουν τις ρωσικές κατά τόπους προόδους. Αλλά αυτό δεν λύνει το πρόβλημα των Ουκρανών. Ο ρωσικός στρατός συνεχίζει να έχει άφθονα αποθέματα δυνάμεων για να αναπληρώσει όσα κατευθύνει σε άλλα σημεία του μετώπου και ο αντιπερισπασμός κινδυνεύει να γίνει μια παγίδα για τις ίδιες τις ουκρανικές δυνάμεις σπαταλώντας πολύτιμους πόρους τους. «Επιχειρησιακά και στρατηγικά, αυτή η επίθεση δεν έχει απολύτως κανένα νόημα. Είναι μια κατάφωρη σπατάλη ανδρών και πόρων που χρειάζονται πολύ σε άλλα σημεία», λένε χαρακτηριστικά οι αναλυτές.
Η ουκρανική διείσδυση θεωρήθηκε επίσης ως απόπειρα του Ζελένσκι να εκφοβίσει το ρωσικό κοινό και να υπονομεύσει τις προσπάθειες του Πούτιν να το απομονώσει από τον πόλεμο. Μόνο που ο Πούτιν, 25 χρόνια στο τιμόνι της Ρωσίας, δείχνει σήμερα περισσότερο ακλόνητος από ποτέ. Κατά τον Ρομπ Λι, ανώτερο συνεργάτη στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, η ουκρανική επίθεση στην επαρχία Κούρσκ είχε μικρή επίδραση στη πορεία της σύγκρουσης ενώ «δεν είχε σοβαρές εσωτερικές πολιτικές επιπτώσεις για τον Πούτιν»-τουλάχιστον ως τώρα.
Ακόμη χειρότερα, η εκτίμησή του είναι πως το στοίχημα της απόσπασης της προσοχής των ρωσικών δυνάμεων από την πρώτη γραμμή έχει λίγες πιθανότητες να κερδηθεί. Το στοιχείο που κάνει τη διαφορά είναι η αριθμητική υπεροχή των Ρώσων, η υπέρτερη ισχύς πυρός και το καλύτερο επίπεδο διοίκησης και ελέγχου. Ως εκ τούτου, είναι απίθανο η Μόσχα να αποσύρει δυνάμεις της από άλλα σημεία του μετώπου για να απωθήσει τους Ουκρανούς από το έδαφός της.
Η τελευταία «μπάμπουσκα»
Είναι όμως αυτή η τελευταία «μπάμπουσκα» που ανοίγουν ο Ζελένσκι και η Δύση στο παιχνίδι «μάντεψε τι κρύβω;» με τον Πούτιν; Ξεκάθαρα όχι: Υπάρχει ακόμη μία, ίσως η πιο σημαντική και η λιγότερο «εξερευνημένη» μέχρι στιγμής: Η τακτική των διπλών μηνυμάτων. Το Κίεβο αναζητά την ειρήνη στη κινεζική διαμεσολάβηση και στέλνει στο Πεκίνο τον υπουργό του των Εξωτερικών Ντμίτρι Κουλέμπα για να δηλώσει πρόθυμο για διάλογο με τη Μόσχα αλλά την ίδια στιγμή δεν διστάζει να ενορχηστρώσει μια θεαματική επίδειξη ισχύος κατάμουτρα του Πούτιν. Και ο γενικός αρχηγός των ουκρανικών δυνάμεων, ο στρατηγός Ολεξάντρ Σίρσκι, σε αποκλειστική συνέντευξή του πριν δύο εβδομάδες στον Guardian διαμήνυε προς το Κρεμλίνο: «Το Κιέβο έχει ρεαλιστικό σχέδιο για να ξαναπάρει πίσω την Κριμαία. Θα κάνουμε τα πάντα για να επιστρέψουμε στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα του 1991. Πρέπει να νικήσουμε…»
Το μήνυμα της Ουκρανίας είναι διπλό: Είμαστε έτοιμοι για ειρήνη όσο είμαστε έτοιμοι -και αποφασισμένοι-για πόλεμο.
Το διαρκές ανακάτεμα της τράπουλας, πολιτικά, στρατιωτικά, επικοινωνιακά, είναι εδώ και καιρό ο άσσος στο μανίκι του Ζελένσκι. Πολύ περισσότερο, τζογάροντας στη τακτική των διπλών μηνυμάτων- ενόψει και μιας αμφίρροπης εκλογικής αναμέτρησης στις ΗΠΑ- το Κίεβο παίζει τώρα τα ρέστα του…
