Η Τουρκία πέτυχε στην Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Μαδρίτη την υπογραφή μνημονίου το οποίο υποχρεώνει την Σουηδία και την Φινλανδία να «ανταποκρίνονται» στις ανησυχίες της Άγκυρας για πρόσωπα που θεωρεί ότι προωθούν την τρομοκρατία ή την διάλυση του τουρκικού κράτους. Και όπως σημειώνει το BBC σε εκτενές θέμα του, η λίστα με τα πάνω από 70 ονόματα ατόμων που ζητείται να εκδοθούν στην Τουρκία, δείχνει ότι ο στόχος είναι να «εξοντωθούν» αντιπολιτευόμενες φωνές που πρόλαβαν να διαφύγουν στο εξωτερικό μετά το απότυχημένο πραξικόπημα του 2016, καθώς και δυναμικά στελέχη της κουρδικής κοινότητας που αρνούνται την οριστική υποταγή τους στις πολιτικές της Άγκυρας.
Ήδη ο Ερντογάν έχει δηλώσει πως η Σουηδία «υποσχέθηκε» να εκδώσει στην Τουρκία 73 «τρομοκράτες» και μάλιστα ότι ήδη αυτό έχει γίνει για 3 ή 4 εξ αυτών. Δημοσιεύματα στον τουρκικό φιλοκυβερνητικό Τύπο έχουν παρουσιάσει λίστα με 45 ονόματα. Από αυτά, 33 βρίσκονται στην Σουηδία και 12 στην Φινλανδία. Το BBC μίλησε με τρεις εξ αυτών.
Μπουλέντ Κενές, αρχισυντάκτης της αγγλόφωνης Ζαμάν
H Zaman ήταν από τις πιο προοδευτικές εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας στην Τουρκία, με καθημερινές πωλήσεις περίπου 650.000 φύλλων στις αρχές του 2016. Αρχικά υποστηρικτική προς το AKP και τον Ερντογάν, σταδιακά άρχισε να επικρίνει τα θέματα διαφθοράς, ειδικά μετά την αρχειοθέτηση της μεγάλης έρευνας του 2013. Τον Μάρτιο του 2016 η κυβέρνηση ανέλαβε τον έλεγχό της. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του καλοκαιριού της ίδιας χρονιάς, μπήκε οριστικά λουκέτο με κυβερνητικό διάταγμα.
Ο Κενές ήταν αρχισυντάκτης της αγγλόφωνης έκδοσης της εφημερίδας, ο οποίος διέφυγε στην Σουηδία μετά την έναρξη των μαζικών διώξεων του Ερντογάν κατά των αντιπάλων του. Προηγήθηκε μία πρώτη καταδίκη σε φυλακή με αναστολή λόγω του ότι «προσέβαλε τον πρόεδρο» με ανάρτησή του στο Twitter (όπου έγραφε ότι η μητέρα του που δεν είναι εν ζωή θα ντρεπόταν γι΄ αυτόν). Οι τουρκικές Αρχές τον χαρακτηρίζουν μέλος του κινήματος των Γκιουλενικών. Ο ίδιος λέει ότι στοχοποιήθηκε λόγω της ευθείας και σκληρής κριτικής προς τον Ερντογάν.
Η καταδίκη για προσβολή του προέδρου είναι εργαλείο γενικής χρήσης στην Τουρκία, καθώς έχουν ήδη δικαστεί 17 δημοσιογράφοι και γελοιογράφοι στην γειτονική χώρα με αυτή την κατηγορία. Αλλά ο Κενές σημειώνει ότι τώρα έχει αντικείμενο παζαρέματος μεταξύ Ερντογάν και Σουηδίας, με φόντο το ΝΑΤΟ. Ποντάρει στις «δημοκρατικές αξίες» που η Σουηδία «δεν θα προδώσει».
Αϊσέν Φέρχοφ, από την Αριστερά στη φυλακή και τα βασανιστήρια
Αντίθετα με τον Κενές, άλλα ονόματα στη λίστα δείχνουν μία διάθεση καθαρής εκδίκησης προς αντιφρονούντες παρότι δεν εμπλέκονται στα της Τουρκίας.
Η 45χρονη σήμερα Αισέν Φέρχοφ, είχε συλληφθεί στα 17 της ως μέλος του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος, με την κατηγορία ότι επεδίωκε να ανατρέψει την συνταγματική τάξη. Εξέτισε πέντε χρόνια φυλάκιση πριν τα βασανιστήρια στα οποία την υπέβαλαν οδηγήσουν την Σουηδία να της προσφέρει προστασία.
Σήμερα ζει τη Στοκχόλμη, είναι παντρεμένη, έχει μια κόρη, έχει γίνει δασκάλα. «Έφυγα από την Τουρκία πριν 20 χρόνια. Αν με στείλουν εκεί, τι θα με κάνουν; Όσοι ξέρω είτε πέθαναν είτε είναι φυλακή. Γιατί με έχουν στη λίστα;», αναρωτιέται.
Πιθανή απάντηση, είναι η κατηγορία των τουρκικών Αρχών για συμμετοχή στο κουρδικό PKK. Ήταν για 3 μήνες, πριν 25 χρόνια, όπως λέει χαρακτηριστικά. Δεν ταυτίζεται με τις θέσεις του, αλλά ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται για τρομοκράτες, αλλά για οργάνωση που πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι ενός ειρηνευτικού διαλόγου στη χώρα. Και αυτή ποντάρει στο κράτος Δικαίου της Τουρκίας για την μη εκδοσή της.
Φατίχ, ένας Κούρδος που πληρώνει μια εφηβική σύλληψη
Το 2008 ενεπλάκη μαζί με άλλους τέσσερις στον εμπρησμό της πόρτας της τουρκικής πρεσβείας. Συνελήφθη, τιμωρήθηκε με 14 μήνες φυλακή με αναστολή και πληρωμή αποζημίωσης στην πρεσβεία. Σήμερα, 37 χρονών, επιχειρηματίας, εκπλήσσεται και αυτός για την έμμονή της Άγκυρας να τον θεωρεί μέλος του στρατιωτικού σκέλους του PKK.
Όπως λέει, δεν έχει ούτε πρακτικούς ούτε ιδεολογικούς δεσμούς με το PKK, απλώς τότε ήταν ένας νεαρός μετανάστης με πολλά στο κεφάλι του. Πλέον, έχει πάρει την φινλανδική υπηκοότητα, ενώ η Δικαιοσύνη της χώρας έχει κλείσει την υπόθεση του εμπρησμού.
Όντας Κούρδος, είναι πιο ανήσυχος. Όπως λέει, μπορεί να μην τον εκδόσει η Φινλανδία, αλλά η τουρκική κοινότητα στη χώρα μπορεί να είναι απειλή, όπως και κάποια «σύλληψη» από Τούρκους πράκτορες εκτός συνόρων.
Το BBC τονίζει ότι μέχρι σήμερα, θεωρείται δεδομένο και στις δύο χώρες ότι υποθέσεις που έκλεισαν δεν ξανανοίγουν, ότι απόφαση έκδοσης τελικά πρέπει να λάβει ανεξάρτητο δικαστήριο, ότι δεν μπορεί να εκδοθεί όποιος έχει υπηκοότητα, ενώ για τους υπόλοιπους πρέπει να τηρούνται οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τις Εκδόσεις. Μάλιστα, η σουηδική εφημερίδα Dagens Nyheter, από τα 33 άτομα της λίστας, για τα 19 υπάρχει ήδη απορριπτική απόφαση από το ανώτατο δικαστήριο της χώρας.
Αναλυτές σχολιάζουν ότι ο Ερντογάν πιθανώς προσπαθεί να τονώσει την εικόνα του στο εσωτερικό, ή να προωθήσει τα τουρκικά αιτήματα προς τις ΗΠΑ για προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι στη λίστα υπάρχουν και άλλοι, που ανησυχούν πραγματικά. Ο Τζεμίλ Αϊγκάν, πρώην μέλος του PKK, είπε στην σουηδική κρατική τηλεόραση ότι «αν η Σουηδία με παρέδιδε, η ζωή μου θα τελείωνε». Και αυτός, ποντάρει στην σουηδική Δικαιοσύνη...
