Η συντριπτική ήττα του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στη Βόρεια Μακεδονία από τους εθνικιστές του VMRO στις δημοτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής δεν είχε να κάνει με τοπικές ιδιαιτερότητες, λέει στην ΑΥΓΗ η Μπιλιάνα Σπάσεσκα Γκεοργκίεφσκα, έμπειρη συνάδελφος και παρουσιάστρια του τηλεοπτικού καναλιού Klan στα Σκόπια. Οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας τιμώρησαν στις κάλπες τον Ζόραν Ζάεβ επειδή τα έδωσε όλα και δεν πήρε τίποτε, όπως επιμένει η αντιπολίτευση. Επειδή δεν πήρε από την Ε.Ε. την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, πρωτίστως εξαιτίας του βέτο της Βουλγαρίας.
Γιατί το κόμμα του Ζάεβ έχασε τις εκλογές στους περισσότερους μεγάλους δήμους;
Όχι επειδή οι ψηφοφόροι δεν ήταν ικανοποιημένοι με τους δημάρχους. Σ’ αυτές τις εκλογές έπαιξε ρόλο η κεντρική πολιτική σκηνή και το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών ήταν ένα μήνυμα στον Ζάεβ. Προσωπικά. Όλο το τελευταίο διάστημα η πίεση της αντιπολίτευσης ήταν πολύ σκληρή, κατηγορούσε τον Ζάεβ ότι είναι υπερβολικά αφελής, υπερβολικά ευγενικός, υπερβολικά ενδοτικός απέναντι στον έξω κόσμο. Ότι ήταν διατεθειμένος να εκχωρήσει την εθνική μας ταυτότητα στη Βουλγαρία, ότι έκανε πολλές παραχωρήσεις στους Αλβανούς εντός της χώρας, ότι δεν ήταν αρκετά πατριώτης. Ο Ζάεβ πληρώνει το βουλγαρικό βέτο, το ότι η Ε.Ε. δεν ξεκίνησε την ενταξιακή διαδικασία.
Θεωρείς ότι ήταν σωστή η κίνηση του Ζάεβ να παραιτηθεί;
Δεν ήταν βουλευτικές εκλογές, θεωρητικά δεν είχε λόγο να παραιτηθεί. Ωστόσο, όλο το αφήγημα της προεκλογικής περιόδου εκ μέρους της αντιπολίτευσης είχε να κάνει με τα εθνικά θέματα, τα θέματα ταυτότητας και την “προδοσία” του Ζάεβ. Επιπλέον, για τους ψηφοφόρους έπαιξε ρόλο και η κακή κατάσταση της οικονομίας, οι μεγάλες καθυστερήσεις των υπεσχημένων μεταρρυθμίσεων, η κακή διαχείριση της πανδημίας. Το μεγαλύτερο χαστούκι για τον Ζάεβ πάντως ήταν η άρνηση της Ευρώπης να τηρήσει τις υποσχέσεις της.
Έπαιξε ρόλο η Συμφωνία των Πρεσπών σ’ αυτή την ήττα;
Ο Ζάεβ πλήρωσε ό,τι ήταν να πληρώσει για τη Συμφωνία, την “προδοσία” του, όπως λέει η αντιπολίτευση, στις βουλευτικές εκλογές του 2020. Βέβαια, σε δύο δήμους από αυτούς που κέρδισε το VMRO - DPMNE βγήκαν οι νικητές να πουν ότι δεν θα χρησιμοποιούν το όνομα Βόρεια Μακεδονία στα επίσημα χαρτιά - και δέχθηκαν αμέσως σφοδρή κριτική από το υπουργείο Εξωτερικών. Πάντως, το επιχείρημα του VMRO - DPMNE είναι ότι με τη συμφωνία ο Ζάεβ τα έδωσε όλα και δεν πήρε τίποτε. Ούτε η ενταξιακή διαδικασία ξεκίνησε, ούτε πιο πλούσια έγινε η χώρα, ούτε βελτιώθηκε η δημόσια Υγεία - αντιθέτως, δεν μας έχουν μείνει γιατροί, φεύγουν στη Γερμανία. Μπορεί η αντιπολίτευση να λέει ότι δεν δέχεται τη συμφωνία, μπορεί κάποια στελέχη της να μιλάνε κοροϊδευτικά για “Σεβερνιστάν” (από το Σεβέρνα –Βόρεια- Μακεδονία), θεωρώ ωστόσο, απίθανο να την αμφισβητήσει εάν γίνει κυβέρνηση.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα μετά την παραίτηση του Ζόραν Ζάεβ;
Ο Ζάεβ δεν έχει στείλει ακόμη επίσημα την επιστολή για την παραίτησή του στον πρόεδρο της Βουλής. Κάποιοι επιμένουν ότι θα πρέπει να περιμένει μέχρι το τέλος του χρόνου ή τουλάχιστον μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, ελπίζοντας πως θα ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, ο ίδιος επιμένει ότι θα παραιτηθεί επισήμως πολύ νωρίτερα - κάτι που μπορεί να γίνει από μέρα σε μέρα. Μετά ακολουθεί μια μεγάλη διαδικασία: ο πρόεδρος της Βουλής ενημερώνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος με τη σειρά του δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο κόμμα ή τον συνασπισμό που διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αυτή τη στιγμή το SDSM του Ζάεβ μαζί με τους κυβερνητικούς του εταίρους έχει πλειοψηφία, μπορεί να ορίσει νέο πρωθυπουργό και να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Θεωρητικά θα μπορούσε κάποιο από τα μικρότερα κόμματα του σημερινού κυβερνητικού συνασπισμού να τα βρει με το VMRO - DPMNE, το οποίο, στην περίπτωση αυτή, θα μπορούσε να ηγηθεί ενός νέου κυβερνητικού σχήματος, χωρίς να πάει σε εκλογές. Αλλά είναι μάλλον απίθανο αυτό το ενδεχόμενο. Το τρίτο σενάριο είναι να μην πάρει κανείς ψήφο εμπιστοσύνης και να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να σχηματιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές σε εκατό μέρες.
Ποιος θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Ζάεβ στην πρωθυπουργία;
Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν χρειάζεται ο επόμενος πρωθυπουργός να είναι και ο νέος πρόεδρος του κόμματος. Φήμες ακούγονται πολλές, αλλά ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο μέσα στο SDSM. Για παράδειγμα, γράφτηκαν πολλά για το χαμόγελο του υπουργού Υγείας Βένκο Φιλίπσε όταν ο Ζάεβ ανήγγειλε ότι θα παραιτηθεί. Ερμηνεύτηκε ως πρόθεση του Φιλίπσε να διεκδικήσει τη θέση. Στη συνέχεια ακούστηκε το όνομα του Νίκολα Δημητρόφ, ως του πιο ειδικού σε θέματα διαπραγμάτευσης με την Ευρώπη. Επισήμως, ο ίδιος ούτε το διέψευσε ούτε το επιβεβαίωσε. Η μάχη της διαδοχής δεν έχει κριθεί.
Θα μπορούσε να είναι Αλβανός ο πρωθυπουργός στη Βόρεια Μακεδονία;
Όχι έτσι, όχι από την υφιστάμενη Βουλή. Θεωρητικά την πρωθυπουργία θα μπορούσε να τη διεκδικήσει ο πρώτος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, που είναι Αλβανός, αλλά το θεωρώ απίθανο. Άλλωστε τα αλβανικά κόμματα που συμμετέχουν στην κυβέρνηση πιέζουν τον Ζάεβ να πάρει πίσω την παραίτησή του. Θεωρούν ότι ήταν μια πολύ βιαστική και αχρείαστη κίνηση.
Ζάεβ θα λέμε...
Από το βράδυ της περασμένης Κυριακής έχει ξεσπάσει μείζονα πολιτική κρίση στη γειτονική μας Βόρεια Μακεδονία, η οποία αναμένεται να κρατήσει πολύ. Ο θαρραλέος Ζόραν Ζάεβ, που τόλμησε να αλλάξει το όνομα της χώρας του και να υπογράψει την ιστορική Συμφωνία των Πρεσπών, ανήγγειλε την παραίτησή του. Διάδοχος δεν βρέθηκε ακόμη να αναλάβει τη διακυβέρνηση σε μια εποχή με οικονομική, ενεργειακή αλλά και υγειονομική κρίση - και με την Ε.Ε. να καθυστερεί εγκληματικά να ξεκινήσει την ενταξιακή διαδικασία. Ο όποιος διάδοχος του Ζάεβ πιθανότατα δεν θα αμφισβητήσει τη Συμφωνία, αλλά ούτε θα πάρει το πολιτικό κόστος για την πλήρη εφαρμογή της. Όπως δεν το κάνει εδώ και δύο χρόνια και η κυβέρνηση Μητσοτάκη στην Αθήνα, η οποία δεν τολμά να φέρει για κύρωση στη Βουλή τις συμφωνίες με τη Βόρεια Μακεδονία.
Από το βράδυ της περασμένης Κυριακής Δένδιας και Βαρβιτσιώτης δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία πόσο σημαντική είναι η πιστή εφαρμογή τής Συμφωνίας των Πρεσπών. Και να στέλνουν το μήνυμα ότι η ελληνική κυβέρνηση απαιτεί από την οποιαδήποτε κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας -ιδίως εάν ανέβουν στην εξουσία οι ομοϊδεάτες της Ν.Δ. από το εθνικιστικό VMRO- να τηρήσει τη συμφωνία που χαρακτήριζε με περισσό λαϊκισμό “προδοτική”. Από την Κοινοβουλευτική τους Ομάδα και από τον -δικό τους- περιφερειάρχη Τζιτζικώστα δεν τολμούν να το απαιτήσουν.
