Η πανδημία Covid-19 έδειξε ξεκάθαρα ότι οι κρίσεις δεν γνωρίζουν σύνορα. Υγειονομικές κρίσεις στην άλλη άκρη του κόσμου μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε παγκόσμια πανδημία. Και μέσω της ενιαίας αγοράς και του ευρώ, η οικονομική κατάσταση σε ένα κράτος - μέλος έχει σημαντικό αντίκτυπο σε ολόκληρη την E.E.
Παρά τις επικρίσεις για τις επιμέρους λεπτομέρειες, το γεγονός ότι με το ταμείο ανάκαμψης η E.E. απαντά στην κρίση, για πρώτη φορά στην Ιστορία της, με κοινό δανεισμό και επενδύσεις, αποτελεί ιστορική τομή. Το ταμείο ανάκαμψης αποτελεί έκφραση της αλληλεγγύης που χρειαζόμαστε στην E.E. Μπορεί να αποτελέσει το προσχέδιο για μια βιώσιμη ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική.
Στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική οδήγησε σε υπερβολικές περικοπές στις κοινωνικές παροχές και στην κοινωνική πρόνοια, σε σκληρά μέτρα λιτότητας και σε ιδιωτικοποιήσεις. Η νότια Ευρώπη εξακολουθεί να παλεύει με τις κοινωνικές συνέπειες αυτών των πολιτικών. Η ανεργία των νέων στις χώρες της νότιας Ευρώπης είναι διπλάσια του μέσου όρου της E.E. - 38% στην Ισπανία, 34% στην Ελλάδα και 33% στην Ιταλία. Οι τελευταίες οικονομικές προβλέψεις της E.E. δείχνουν ότι η οικονομική ανάκαμψη κατανέμεται άνισα μεταξύ των κρατών - μελών της E.E. Η ανάπτυξη δεν φτάνει σε πολλούς Nοτιοευρωπαίους. Τα δημόσια συστήματα Υγείας έχουν αποδυναμωθεί εξαιρετικά από την ευρωπαϊκή πολιτική λιτότητας σε πολλά κράτη - μέλη.
Το μέλλον της E.E. μετά την πανδημία βρίσκεται τώρα υπό διαπραγμάτευση. Όσο τα κράτη - μέλη καταθέτουν στην Επιτροπή τα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, στο παρασκήνιο διεξάγονται ήδη συζητήσεις σχετικά με τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες και τις μελλοντικές αρμοδιότητες της E.E. στον τομέα της δημοσιονομικής και κοινωνικής πολιτικής.
Η κρίση της πανδημίας Covid-19 εγκυμονεί νέους κινδύνους για το μέλλον της E.E. και των κρατών - μελών της: Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε δραματικά, στα επίπεδα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι υφιστάμενες κοινωνικές, οικονομικές και περιφερειακές ανισότητες οξύνθηκαν, εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν.
Αν πρόκειται να διδαχθούμε από το παρελθόν, ένα πράγμα είναι βέβαιο: Δεν χρειαζόμαστε καταστροφικές πολιτικές λιτότητας που επιδεινώνουν τον κοινωνικό διχασμό και αφήνουν μόνο λίγους νικητές στο πέρασμά τους. Χρειαζόμαστε μια βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική που να λειτουργεί προς όφελος των πολιτών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Από τη Θεσσαλονίκη έως τη Φρανκφούρτη, από τη Στοκχόλμη έως το Παλέρμο.
Θέλουμε να αντικαταστήσουμε το υπάρχον ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο με κανόνες βιώσιμους, κοινωνικά ισορροπημένους και φιλικούς προς τις επενδύσεις, μακριά από καταπιεστικούς δημοσιονομικούς κανόνες, με αμοιβαιοποίηση του χρέους, ρεαλιστικούς κανόνες για το έλλειμμα και νέους στόχους για πραγματική και εμπροσθοβαρή κοινωνική, οικονομική και περιφερειακή σύγκλιση. Θέλουμε να καταστήσουμε το ταμείο ανάκαμψης μόνιμο, να αυξήσουμε σημαντικά τα κονδύλιά του και να το θέσουμε υπό τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Οι δημόσιες επενδύσεις που έχουν προγραμματιστεί μέχρι σήμερα δεν επαρκούν για έναν κοινωνικά ισορροπημένο και φιλικό προς το περιβάλλον μετασχηματισμό της ηπείρου μας. Για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης, η E.E. χρειάζεται περισσότερες αρμοδιότητες δημοσιονομικής πολιτικής, με περισσότερους και ισχυρότερους ίδιους πόρους και αυξημένη διεθνή συνεργασία για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Πάνω απ' όλα, όμως, οι συντηρητικοί της βόρειας και δυτικής Ευρώπης πρέπει επιτέλους να αφήσουν στην άκρη τις πεισματικές εμμονές τους και να καταστήσουν την E.E. πιο κυρίαρχη οικονομικά, ενισχύοντας την οικονομική ολοκλήρωση και, μαζί με αυτήν, την πολιτική σύγκλισης και την κοινωνική ατζέντα. Δεν μπορούμε πλέον να συνεχίσουμε με τις μικροπρεπείς διαμάχες μεταξύ των κρατών - μελών. Χρειαζόμαστε τη μεγάλη εικόνα.
Η μεγάλη μας ευκαιρία για να το κάνουμε αυτό είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Πρέπει να εφαρμοστεί και να επεκταθεί με συνέπεια. Οι αρχές της πρέπει να διέπουν κάθε νομοθεσία της E.E. και τα κονδύλια της E.E. πρέπει να δαπανώνται ανάλογα. Η κοινωνική συνιστώσα πρέπει επίσης να επεκταθεί. Πρέπει να αναπτυχθούν στρατηγικές για την αγορά εργασίας που να εξασφαλίζουν τη μείωση της ανεργίας, ιδίως των νέων.
Η πανδημία είναι ένας επιταχυντής αλλαγών. Ένα από τα διδάγματά της είναι ότι η E.E. πρέπει να επιταχύνει την ολοκλήρωση. Κάποια μέτρα που λαμβάνονται τώρα, όπως το ταμείο ανάκαμψης, θα πρέπει να γίνουν μόνιμα. Μόνο αν η E.E. γίνει δημοσιονομικά αυτάρκης θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουμε τις επερχόμενες κρίσεις. Η E.E. πρέπει να αναπροσανατολίσει τον εαυτό της και το μέλλον της - προς ένα μέλλον που θα βασίζεται πραγματικά στην αλληλεγγύη, τη βιωσιμότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την συμπεριληπτικότητα.
* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, συντονιστής της ευρωομάδας της Αριστεράς στην Επιτροπή Προϋπολογισμών, μέλος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, μέλος της Ομάδας Εργασίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον έλεγχο εφαρμογής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
** Ο Rasmus Andresen είναι εκπρόσωπος των Πρασίνων για τον προϋπολογισμό στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συντονιστής των Πρασίνων στην Επιτροπή Προϋπολογισμών, εποπτεύων για τους Πράσινους της εφαρμογής του ταμείου ανάκαμψης
