Αναμφίβολα το σημαντικότερο σκακιστικό γεγονός των ημερών είναι το 85ο Tata Steel Masters που διεξάγεται στο Βάικ άαν Ζέι, το μικρό παραθαλάσσιο ολλανδικό χωριό με τη μεγάλη σκακιστική παράδοση. Το παγκόσμιο ενδιαφέρον έχει προκαλέσει η σύνθεση του τουρνουά, όχι μόνον επειδή είναι ένα από τα ισχυρότερα όλων, αλλά και για την πολυαναμενόμενη αναμέτρηση γενεών. Από τη μία έχουμε τους σκακιστές που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1990 (Κάρλσεν, Ντινκ Λίρεν, Καρουάνα, Γκίρι, Σο, Ράπορτ), οι οποίοι καταλαμβάνουν πολύ υψηλές θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη των βαθμών αξιολόγησης, και από την άλλη τα παιδιά-θαύματα: τον 16χρονο Γκουκές, τον 17χρονο Πραγκνανάντα, τους 18χρονους Κέιμερ και Αμπντουσατόροβ και τον 19χρονο Εριγκάισι. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι κάτω από τα 26 έτη, με τον 40χρονο Αρονιάν να είναι ο μεγαλύτερος και τον 32χρονο Κάρλσεν να είναι ο δεύτερος... γηραιότερος των αγώνων.
Η πρώτη εικόνα, με τη βαθμολογία σε 4 παρτίδες: 1-2) Γκίρι (Ολλανδία, 2764), Αμπντουσατόροβ (Ουζμπεκιστάν, 2713) 3 βαθμοί, 3-4) Καρουάνα (ΗΠΑ, 2766), Πραγκνανάντα (Ινδία, 2678) 2,5, 5-9) Αρονιάν (ΗΠΑ, 2735), Εριγκάισι (Ινδία, 2718), Κάρλσεν (Νορβηγία, 2859), Σο (ΗΠΑ, 2760), Ντινκ Λίρεν (Κίνα, 2811) 2, 10-13) Μαγκσουντλού (Ιράν, 2719), Ράπορτ (Ρουμανία, 2740), Κέιμερ (Γερμανία, 2698), Βαν Φόρεστ (Ολλανδία, 2690) 1,5, 14) Γκουκές (Ινδία, 2725) 1.
Στην πρώτη θέση, λοιπόν, ο Γκίρι, ο οποίος νίκησε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Κάρλσεν και, σύμφωνα με τον Μαστροβασίλη, έχει παίξει πολύ καλό σκάκι, αλλά και ο χρυσός ολυμπιονίκης με την ομάδα του Ουζμπεκιστάν Αμπντουσατόροβ. Στη μέση του βαθμολογικού πίνακα οι δύο πρώτοι της παγκόσμιας κατάταξης βαθμών αξιολόγησης (Κάρλσεν και Ντινκ Λίρεν). Οργανώνεται και δεύτερο γκρουπ με δυνατούς παίκτες, ενώ από τις παράλληλες εκδηλώσεις ξεχωρίζει το παιδικό Tata-Kids ( 21-22/1, https://tatasteelchess.com/).
Ο Δημήτρης Μαστροβασίλης σχολιάζει
Τηρουμένων των αναλογιών, το δικό μας παιδί-θαύμα τη δεκαετία του 1990 και τα πρώτα χρόνια του νέου αιώνα ήταν ο Δημήτρης Μαστροβασίλης. Γεννημένος στις 12 Ιουνίου 1983 και μεγαλωμένος σε σκακιστική οικογένεια (ο αείμνηστος πατέρας του Γαβριήλ υπήρξε ένας από τους σκακιστικούς πυλώνες της Θεσσαλονίκης και ο λίγο μεγαλύτερος αδελφός του Θάνος είναι γκραν μετρ και διακεκριμένος προπονητής), ξεχώρισε γρήγορα ανάμεσα στους συνομηλίκους του και διεκδίκησε τον ζωτικό του χώρο από τους μεγαλύτερους.
Κατακτά Πανελλήνια Νεανικά Πρωταθλήματα, τα οποία του ανοίγουν τον δρόμο για διεθνείς επιτυχίες. Το 1993 παίρνει αργυρό μετάλλιο στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα κάτω των 10 ετών, επιτυχία που θα επαναλάβει το 2000 στο Πανευρωπαϊκό κάτω των 18 (αξιοσημείωτο: στους αγώνες που φιλοξενήθηκαν στην Καλλιθέα Χαλκιδικής νικητής κάτω των 10 ετών ήταν η σημερινός διεκδικητής του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, ο Ρώσος Ίαν Νεπομνιάτσι). Καταλαμβάνει υψηλές θέσεις στα Πανευρωπαϊκά του 1994, του 1998, του 1999 και του 2001, καθώς και στα Παγκόσμια Νεανικά του 1995, του 1998 και του 2001.
Το 2003 κερδίζει το 1ο Μεσογειακό Σκακιστικό Πρωτάθλημα Νέων. Την ίδια χρονιά τού απονέμεται τίτλος γκραν μετρ. Το 1999 αγωνίζεται για πρώτη φορά με την Εθνική Ελλάδας σε φιλικό με τη Γερμανία και από το 2000 ενισχύει το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα σε μεγάλες διοργανώσεις, όπως οι Σκακιστικές Ολυμπιάδες, τα Πρωταθλήματα Ευρώπης, καθώς και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Συνολικά έχει δώσει 192 αγώνες και έχει σημειώσει 59 νίκες, 93 ισοπαλίες και 40 ήττες (ποσοστό επιτυχίας 55%).
Ο Δημήτρης Μαστροβασίλης έχει διακριθεί σε πολλά διεθνή τουρνουά και είναι δεύτερος σε διεθνή βαθμό αξιολόγησης στην Ελλάδα με 2605 (την πρώτη θέση διατηρεί ο Γιάννης Παπαϊωάννου με 2628). Από τον Δημήτρη, με τη μακρά και γόνιμη πορεία τριών δεκαετιών, ζητάμε να σχολιάσει τα πρώτα παιχνίδια στο Βάικ άαν Ζέι και να αποτυπώσει τις διαγραφόμενες τάσεις.
Η πρώτη του διαπίστωση είναι ότι παιδιά-θαύματα είχαμε ακόμα και πριν από δύο σχεδόν αιώνες, αλλά ποτέ με τέτοια συχνότητα όσο σήμερα. Μία γρήγορη ιστορική αναδρομή εμφανίζει τους Μόρφι, Ρεσέφσκι, Καπαμπλάνκα, Φίσερ, Κασπάροβ, καθώς και την κορυφαία γυναίκα όλων των εποχών, την Τζούντιθ Πόλγκαρ. Στη συνέχεια ο Δημήτρης αναλύει παρτίδες από τον πρώτο, τον δεύτερο και τον τέταρτο γύρο του Βάικ άαν Ζέι:
Γκουκές (Ινδία, 2725) - Ντινγκ Λίρεν (Κίνα, 2811)
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 β6 4.η3 Αα6 5.β3 Αβ4+ 6.Αδ2 Αε7 7.Αη2 0-0 8.0-0 δ5 9.Ιγ3 γ6 10.Αζ4 Ιβδ7 11.γxδ5 εxδ5 12.Ιε1 Πε8 13.Ιδ3 Ιζ8 14.Αη5 Ιε6 15.Αxζ6 Αxζ6 16.ε3 Ιγ5! 17.δxγ5 Αxγ3 18.Πγ1 Βζ6 19.Βγ2 δ4 20.γxβ6 αxβ6 21.Πζδ1 Παδ8 22.εxδ4 Αxδ4 23.Ιζ4 η5 24.Ιθ5 Βθ6 25.Αζ3 γ5 26.η4 ζ5! 27.Ιη3 ζxη4 28.Ιζ5 Βζ6 29.Αε4 θ5 30.β4 Ρζ8 31.α3? θ4
Οπως λέει ο Μαστροβασίλης, ο μαύρος είναι όχι μόνο ένα πιόνι πάνω, αλλά έχει και δυνατότητες επίθεσης στην πτέρυγα του βασιλιά είτε με τη διάσπαση ...η4-η3 είτε με ...θ4-θ3 και εικόνες ματ (στο η2 και την τελευταία γραμμή). Εάν ο πανίσχυρος μαυροτετράγωνος αξιωματικός αλλαχτεί στο δ4 (Ιζ5xδ4), θα δώσει στον μαύρο ένα επικίνδυνο κεντρικό ελεύθερο πιόνι με ...γxδ4. Ο Γκουκές σε πίεση χρόνου έκανε ένα τελευταίο λάθος: 32.Πε1?
32...Πxε4! 33.Βxε4 Αδ3! (στο 33.Πxε4 κερδίζει και πάλι το Αδ3!).
Ο αξιωματικός δεν κόβεται λόγω της αποκάλυψης στο ζ2, οπότε ο Ντινγκ κέρδισε και δεύτερο κομμάτι, τον ίππο στο ζ5 και την παρτίδα σε λίγες κινήσεις: 34.Βε6 Βxε6 35.Πxε6 Αxζ5 36.Πxβ6 η3 37.θxη3 θxη3 38.βxγ5 Αθ3 0-1.
Γκίρι (Ολλανδία, 2764) - Γκουκές (Ινδία, 2725)
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 δ5 4.Ιγ3 Αβ4 5.Αη5 θ6 6.Αxζ6 Βxζ6 7.ε3 0-0 8.Πγ1 δxγ4 9.Αxγ4 γ5 10.0-0 γxδ4 11.Ιε4 Βε7 12.α3 Αα5 13.εxδ4 Πδ8
Σε μία γνωστή θέση από Ραγκόζιν ο Γκίρι παίζει την καινοτομία 14.Πγ1-γ2!? Αδ7 15.Πε2 Αγ6 16.Βγ2 Αβ6?! 17.Πζε1 (η καταιγίδα έρχεται) Ρθ8? 18.Ιεη5! θxη5 19.Πxε6! ζxε6 20.Πxε6 Βxε6 21.Αxε6 Αxζ3 22.Βζ5! (με απειλή Βζ5-θ3 ματ) 22...Αε4 23.Βxε4 Πxδ4? (23...Πε8) 24.Βζ3 η4 25.Βζ8+ Ρθ7 26. Αζ5+ Ρθ6 27.Αγ2 1-0. Ο λευκός σταματάει την απειλή Πδ1 ματ στην τελευταία γραμμή και ο μαύρος είναι αβοήθητος. Τα δύο κομμάτια στην πλευρά της βασίλισσας δεν έπαιξαν ποτέ.
Γκίρι (Ολλανδία, 2764) - Κάρλσεν (Νορβηγία, 2859)
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 β6 4.η3 Αα6 5.Βγ2 Αβ7 6.Αη2 γ5 7.δ5 εxδ5 8.γxδ5 Ιxδ5 9.0-0 Αε7 10.Πδ1 Ιγ6 11.Βζ5 Ιζ6 12.ε4 δ6 13.ε5 Βδ7! 14.Βxδ7+ Ιxδ7 15.εxδ6 Αζ6 16.Πε1+ Ρζ8 17.Ιγ3 Ιβ4 18.Ιε5 Ιxε5 19.Αxβ7 Πδ8 20.Πδ1! Ιγ4 21.δ7
Δύσκολη θέση, σύμφωνα με τον Μαστροβασίλη. Και οι δύο πλευρές έχουν ατού: ο λευκός το ζεύγος αξιωματικών και το «δ» ελεύθερο, το οποίο όμως μπορεί να αποδειχτεί και αδυναμία. O μαύρος έχει ενεργητικά κομμάτια και προσπαθεί να περικυκλώσει το «δ» πιόνι, αλλά του είναι δύσκολο να φέρει στο παιχνίδι τον Πθ8. Το βασικό μειονέκτημα του λευκού είναι ότι δεν μπορεί να ολοκληρώσει την ανάπτυξη στην πτέρυγα της βασίλισσας, λόγω της πίεσης των μαύρων ελαφρών κομματιών.
Ο Κάρλσεν αποφασίζει να φέρει τον ίππο από το β4 στο δ4 με 21...Ιγ2 (σωστό ήταν πρώτα το 21...Ρε7 22.Αγ8 -δένει το δ7- και τώρα Ιγ2, χωρίς να φοβάται το 23.Ιδ5+ Ρε6 και ο λευκός δεν έχει κάτι καλύτερο από το να εξαναγκάσει επανάληψη κινήσεων με 24.Ιζ4+ Ρε7).
22.Πβ1 Ιδ4 (λάθος που ο Γκίρι εκμεταλλεύεται άψογα) 23.β4! (ξαφνικά όλα τα κομμάτια του λευκού μπαίνουν στο παιχνίδι) 23...Πxδ7? (αυτό χάνει. Πιθανότατα του διέφυγε η απάντηση του λευκού) 24.Αδ5! (τώρα εάν 24...γxβ4 25.Πxβ4 κι ο μαύρος χάνει δύο ελαφρά κομμάτια για πύργο) 24...Ιδ6 25.βxγ5 βxγ5 26.Αα3! και το γ5 πέφτει και μαζί του καταρρέει όλη η θέση του μαύρου: 26...Ρε7 27.Αxγ5 Ιε6 28.Αβ4 α5 29.Αxα5 Πγ8 30.Ια4 Ιγ4 31.Πβγ1 Αε5? 32.Αβ4+ Ρζ6 33.Ιγ5 Ιxγ5 34.Πxγ4 Πδγ7 35.Αα5 1-0.
Ο Γκίρι έπρεπε να περιμένει να γευτεί νίκη σε κλασική παρτίδα εναντίον του παγκόσμιου πρωταθλητή από το τουρνουά του 2011, ακριβώς την ίδια μέρα (17.1), σαν 17χρονο child prodigy τότε ο ίδιος!
Ο Δημήτρης Μαστροβασίλης, ως καλός δάσκαλος σκακιού και προπονητής, μπορεί να λύσει απορίες αναγνωστών μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου [email protected].
Εννέα χρόνια απουσίας του Κώστα Φιλίνη
Ο αγωνιστής της Αριστεράς πρωτοστάτησε σε απελευθερωτικούς αγώνες, πέρασε 8 χρόνια στην παρανομία και 16 χρόνια στις φυλακές, μα πάντα έπαιρνε την ανάσα του παίζοντας σκάκι!
Συμπληρώθηκαν προχθές 9 χρόνια απουσίας του Κώστα Φιλίνη (13.8.1921-20.1.2014). Του νέου που εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ, που συμμετείχε στο παράνομο ΚΚΕ, που έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και αργότερα, μέσα από τις τάξεις του ΠΑΜ, στην αντίσταση κατά της δικτατορίας, που είχε την ευθύνη Νεολαίας του Κ.Κ. Εσωτερικού, που εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Ευρωκοινοβούλιο και πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Συνασπισμού. Του ανυποχώρητου αγωνιστή που πέρασε 8 χρόνια στην παρανομία και 16 χρόνια στις φυλακές. Του θαρραλέου ανθρώπου, ο οποίος στην αίθουσα του Στρατοδικείου το 1961 μετέτρεψε την απολογία του σε δριμύ «κατηγορώ». Όπως αναφέρει η κόρη του Άννα Φιλίνη: «Τίποτα στη μνήμη δεν μπορεί να καλύψει τα πραγματικά συναισθήματα από εκείνο το βράδυ: ούτε η άγρια φωνή του προέδρου του Στρατοδικείου ούτε τα γκρίζα πηλήκια των δεσμοφυλάκων γύρω από τους ξύλινους πάγκους των κατηγορουμένων μπορούν να βγάλουν από τη μνήμη την ελπίδα που διάχυτη εκείνη τη νύχτα μάς συνεπήρε».
Μεταφραστής έργων του Γκράμσι, του Πουλαντζά και του Γκιγιομό και συγγραφέας, μέσα από τη φυλακή, του βιβλίου «Θεωρία των παιγνίων και πολιτική στρατηγική», παρέμενε έως το τέλος της ζωής του δημοσιογράφος με διεισδυτική ματιά. Στο ερώτημα «πότε ψήφισε για πρώτη φορά;» όλοι θα απαντούσαμε λάθος. Ο Κώστας πέρασε στις 31.5.79 την πόρτα του Αστυνομικού Τμήματος, για πρώτη φορά χωρίς συνοδεία! Είναι η πρώτη φορά που δεν τον προσαγάγουν, που δεν τον έχουν συλλάβει, που δεν τον οδηγούν σε κρατητήριο. Βγάζει το πρώτο του εκλογικό βιβλιάριο σε ηλικία 58 ετών!
Η αγάπη του για το σκάκι
Τον Κώστα τον γνωρίσαμε και ως σκακιστή. Όπως λέει η Άννα, «σε όλες τις περιόδους της ζωής του πατέρα μου το σκάκι τον ακολουθούσε πιστά». Παιδί με εξαιρετική γλωσσομάθεια, διάβαζε ξένα σκακιστικά βιβλία και αντιμετώπιζε με επιτυχία μεγαλύτερα παιδιά. Ως φυλακισμένος στις υγρές ενετικές φυλακές της Κέρκυρας, το 1955, έφτιαξε κομμάτια του σκακιού από ψωμί (ανάλογες αναφορές κρατούμενων σκακιστών στο αφιέρωμα «Ψυχή σε στρατό από ψίχα», στην ΑΥΓΗ της 6.10.17, https://www.avgi.gr/arheio/255007_psyhi-se-strato-apo-psiha).
Αργότερα, στις φυλακές της Αίγινας, παίρνει μέρος σε αγώνες κρατουμένων και βγαίνει πρώτος. Σκάκι και κατά τη διάρκεια της Χούντας, μεταξύ κρατουμένων σε διαφορετικά κελιά. Όπως είχε πει στον Πέτρο Κολυβά, έλεγαν τις κινήσεις φωναχτά ή άφηναν χαρτάκια στις τουαλέτες, πίσω από τα καζανάκια ή, σε πολύ λίγες περιπτώσεις, τις μετέφεραν οι, γοητευμένοι από την προσωπικότητα αυτών των πνευματικών ανθρώπων, δεσμοφύλακες.
Ο Βασίλης Πεσμαζόγλου περιγράφει μια νίκη του Κώστα επί ενός διεθνή μετρ στη σκακιστική λέσχη των Βρυξελλών όταν ο Φιλίνης ήταν ευρωβουλευτής (1985-1989) και θυμάται ότι «ενίοτε έπαιζε σκάκι νοερώς, χωρίς σκακιέρα μπροστά του, ολόκληρες παρτίδες - κάτι που με ξεπερνούσε».
Θα αναφερθώ ξανά σε μια εικόνα που έχει χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου.
Στις 18.5.2003 η ΑΥΓΗ οργάνωσε στο ξενοδοχείο Τιτάνια τους μαθητικούς αγώνες «Σκάκι για την Ειρήνη». Αγωνίστηκαν 208 αγόρια και κορίτσια, στην πλειονότητα (174) του Δημοτικού και του Νηπιαγωγείου. Ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Κώστας Φιλίνης καλεί τα παιδιά να δώσουν τα χέρια και στη συνέχεια, με υψωμένο το χέρι και σφιγμένη τη γροθιά, τους λέει να δώσουν τον αγώνα τον καλό. Όρθιοι μαθητές και μαθήτριες, συνεπαρμένοι από την ομιλία, φώναζαν και χειροκροτούσαν με ενθουσιασμό! Θαυμαστή επικοινωνία ανάμεσα στον 82χρονο πολιτικό και σε παιδιά με διαφορά ηλικίας επτά και πλέον δεκαετίες!
Η δράση του Κώστα είναι γνωστή μέσα από πολλά δημοσιεύματα, καθώς και από το πολύτιμο βιβλίο «Κώστας Φιλίνης. Ένας διανοούμενος της δράσης. Κείμενα θεωρίας και πολιτικής» (συνέκδοση των ΑΣΚΙ, του Ινστιτούτου Ν. Πουλαντζάς και του Θεμέλιου). Κάτι που θεωρώ ότι εκφράζει όσους τον γνώρισαν είναι η φράση που είπε κοινός φίλος, ότι ο Κώστας «δίδασκε με λόγους, με δράση και, κυρίως, με στάση ζωής».
Επικαιρότητα
Αρχίζουν τα Ομαδικά Πρωταθλήματα Κατηγοριών Αττικής, καθώς και το Κύπελλο Αττικής Φιλίας. Συμμετέχουν οι ομάδες των τριών Εθνικών Κατηγοριών (Προκριματικός Όμιλος Α' Εθνικής, Β' Εθνικής και Γ' Εθνικής) και των δύο Τοπικών Κατηγοριών (Α' Τοπικής και Β' Τοπικής). Στο Κύπελλο Αττικής Φιλίας γίνονται δεκτές, αλλά εκτός συναγωνισμού, ομάδες και άλλων περιοχών. Ο ΠΟΑ αρχίζει στις 29 Ιανουαρίου και θα παιχτούν τρεις γύροι τον Φεβρουάριο (5, 12, 19), τρεις τον Μάρτιο (5, 12, 19) και δύο τον Απρίλιο (2, 9). Πάντα Κυριακές με ώρα έναρξης 10.30 π.μ. Αναλυτικές προκηρύξεις στη ιστοσελίδα https://essnachess.gr/
Με τρεις ισχυρές ομάδες θα συμμετάσχει η Θεσσαλονίκη στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Πόλεων την Κυριακή 29 Ιανουαρίου. Στο ανοιχτό τουρνουά θα παίξουν οι Ι. Παπαϊωάννου, Δ. Μαστροβασίλης, Θ. Μαστροβασίλης, Ευ. Ιωαννίδης. Στο τουρνουά γυναικών θα συμμετάσχουν οι Αν. Αβραμίδου, Κ. Παυλίδου, Ζ. Γράψα, Α.Μ. Δρακάκη. Στο τουρνουά παιδιών κάτω των 12 ετών θα αγωνιστούν οι Ευ. Σίσκου, Στ. Μαρινίδης, Κ. Μίσιος και Κ. Σπάγκακας. Πληροφορίες για τη διοργάνωση: https://cities.europechess.org/
Το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Γυναικών θα διεξαχθεί από 17-30 Μαρτίου στο Πέτροβατς του Μαυροβουνίου.
Προκηρύχθηκε η Τακτική Γενική Συνέλευση της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας για την Τετάρτη 8 Μαρτίου 2023 και ώρα 15.00 στα γραφεία της, Λ. Συγγρού 25, 4ος όροφος, Αθήνα, με θέματα προς συζήτηση τον διοικητικό-οικονομικό απολογισμό 2022 και την έγκριση Κανονισμού Δεοντολογίας (το σχέδιο Κανονισμού θα επιμεληθεί ο Γιάννης Αντωνιάδης). Σε περίπτωση μη απαρτίας, η Γενική Συνέλευση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 11 Μαρτίου 2023 και ώρα 11 π.μ. στον ίδιο τόπο και με τα ίδια θέματα ημερήσιας διάταξης.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΣΟ, η ηλεκτρονική αποστολή όλων των δικαιολογητικών για τις νέες αιτήσεις εγγραφής αθλητών και για την επανέκδοση-ανανέωση δελτίων θα γίνεται μέσω της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: [email protected]
