Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Φύση και ιδιοκτησία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Φύση και ιδιοκτησία

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Ένας από τους δημάρχους των περιοχών που χτυπήθηκαν από τη φωτιά, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, είπε: «Στην Αττική όπου τα δάση είναι σε οικιστικές περιοχές, πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στον άνθρωπο και τις περιουσίες και μετά στο δάσος». Δεν έχει σημασία ποιος το είπε κι ίσως η γραπτή απόδοση του ραδιοφωνικού λόγου να τον αδικεί. Αποδίδει όμως τη σχιζοειδή στρέβλωση της πραγματικότητας που επικρατεί. Λες κι είναι το δάσος ο παρείσακτος στις οικιστικές περιοχές κι όχι το αντίστροφο. Από τα βίντεο των drones που πέταξαν πάνω από την «αττική Πομπηία» ξεχωρίζουν οι εικόνες πολυώροφων οικοδομών που φράζουν τον δρόμο προς την ακτή. Το βλέμμα μαγνητίζει μια κλιμακωτή κατοικία, με τη σκάλα κατά μήκος του επιμήκους περίφρακτου οικοπέδου της να φτάνει μέχρι εκεί που σκάει το κύμα. Φανταστείτε με πόση αλαζονεία θα διαφήμιζε ο κατασκευαστής της στις αγγελίες το προνόμιο της «πρόσβασης σε ιδιωτική παραλία».

Όλη η πυρόπληκτη περιοχή είναι προϊόν ενός αδιάκοπου κατακερματισμού και οικοπεδοποίησης από τη δεκαετία του ’50 και εντεύθεν. Όχημα ήταν κυρίως οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί. «Κοιτίδα» τα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα ιδιοκτησίας της Μονής Πεντέλης, κυρίως, που πωλούνται και μεταβιβάζονται αδιαλείπτως εδώ και ενάμιση αιώνα από τους ακτήμονες στους πρόσφυγες, στους «συνεταιριστές», στους μικροαστούς και μεσοαστούς παραθεριστές της νεότερης Αθήνας. Οι οικισμοί που διαμορφώθηκαν ιδιωτικά και άναρχα άφησαν ελάχιστα περιθώρια μιας ορθολογικής πολεοδόμησης, η οποία τελικά διαμορφωνόταν de facto, με την εκ των υστέρων ένταξη στα σχέδια πόλεων, έπειτα από μια περίοδο πελατειακής ομηρείας, και υπό την πίεση μιας δασικής υπηρεσίας που διέσωζε νησίδες δάσους, διαμορφώνοντας το αλλόκοτο που βλέπει κανείς στους χάρτες. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν οι μεγάλοι οδικοί άξονες που αναβάθμισαν την περιοχή από ζώνη παραθεριστικής κατοικίας σε πρώτης κατοικίας για ανθεκτικά εισοδήματα.

Τίποτα από αυτά δεν απαλύνει τη φρίκη που έζησαν οι άνθρωποι που χάθηκαν, τον πόνο όσων επέζησαν και θρηνούν τους δικούς τους, τη δοκιμασία όσων έχασαν τις περιουσίες και τους όρους ζωής τους. Κι ούτε οι ψύχραιμες εξηγήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι για τις τρομακτικές ανεπάρκειες ενός μηχανισμού πολιτικής προστασίας που αναλώνεται σε ανταγωνισμούς για την κατανομή ευθυνών μεταξύ τοπικής, περιφερειακής και κεντρικής διοίκησης, ενώ έπειτα από μια δεκαετία εντατικής λιτότητας έχει αποψιλωθεί από υλικά μέσα και, κυρίως, από έμπειρα και εξειδικευμένα στελέχη.

Ωστόσο, επειδή έπειτα από κάθε τραγωδία συνηθίζεται ο μηδενισμός του κοντέρ, το τι και πώς συνέβη στο παρελθόν έχει σημασία για το τι σημαίνει «αποκατάσταση» στο μέλλον. Στην ψινάκεια ανοησία να μην κηρυχθεί αναδασωτέα η καμένη περιοχή η απάντηση δεν είναι μια απλοϊκή εκστρατεία «κάντε τη στάχτη δάσος!» Αυτή είναι εκ του νόμου υποχρέωση, την τηρούν συστηματικά όλες οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης, χωρίς όμως να έχουν ανακόψει στο ελάχιστο την αδηφάγο οικιστική ανάπτυξη εις βάρος του δάσους.

Το ερώτημα που θα τεθεί από αύριο κιόλας, όταν επιχειρηθεί η αποκατάσταση, θα είναι: Πού είναι το δάσος και πού είναι η κατοικία; Ποιος ορίζει τα γεωγραφικά και χρονικά τους σύνορα; Και, τελικά, πώς θα διαμορφωθεί μια βιώσιμη ισορροπία φύσης και ιδιοκτησίας; Όχι γιατί έχουμε κάποια μεταφυσική προσήλωση στην προτεραιότητα του περιβάλλοντος έναντι της ανθρώπινης ζωής, αλλά ακριβώς γιατί η ανθρώπινη προτεραιότητα απαιτεί αποστάσεις ασφαλείας από τη φύση.

Ο αέρας, η φωτιά, το νερό, η γη -τα στοιχεία της φύσης!- δεν έχουν τίποτα ακραίο, αφύσικο, πρωτοφανές ή ασύμμετρο. Απλώς θέλουν τον ζωτικό τους χώρο. Στον ανταγωνισμό φύσης και ιδιοκτησίας μέσα στις μεγαλουπόλεις έχουν εξαφανιστεί οι ουδέτερες ζώνες. Απαιτείται επειγόντως μια μακρόχρονη συνθήκη ειρήνης ανάμεσά τους. Κι επειδή η φύση δεν διαπραγματεύεται, η συνθήκη θα είναι αναγκαστικά μονομερής. Θα παραδώσουμε τα όπλα στον «εχθρό», αφήνοντάς του ζωτικό χώρο και χρόνο. Αυτό σημαίνει ένα πλαίσιο αυστηρού περιορισμού της ιδιοκτησίας της γης, στις πιο καταστροφικές εκδηλώσεις της. Μπορεί αυτό να αυξήσει το κόστος κτήσης της και να προκαλέσει αποκλεισμούς από τη δυνατότητα εκμετάλλευσής της. Αλλά είναι ζήτημα πολιτικής και ταξικής επιλογής -εις βάρος ποιων, υπέρ ποιων- το είδος περιορισμών στην ιδιοκτησία που θα επιβάλουμε. Άλλωστε, η ιδιοκτησία της γης σ’ έναν κόσμο αβίωτο ισοδυναμεί με κατάργησή της για όλους.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL