486 π.Χ., Περσία. Ο γιος του Δαρείου Α’, Κσαγιάρσα Α’, όνομα που σημαίνει «Ήρωας ανάμεσα στους βασιλείς», γνωστός με το ελληνοποιημένο «Ξέρξης», αναλαμβάνει σάχης μιας πανίσχυρης αυτοκρατορίας. Η βασιλεία του ύψους 2,43 μέτρων κατσαρομάλλη γενειοφόρου Ξέρξη συμπίπτει με το ζενίθ μιας ένδοξης εποχής.
Το 475 π.Χ. οι υπήκοοι των Αχαιμενιδών σε Μεσοποταμία, Νότιο Καύκασο, Ανατολία, Μακεδονία, Αίγυπτο, Αραβικό Βορρά, Βόρεια Λιβύη, τμήμα της Κεντρικής Ασίας και Κοιλάδα Ινδού ανέρχονται στο 44% του παγκόσμιου πληθυσμού, το μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού κράτους στην Ιστορία.
Κυρίαρχη γλώσσα στην παγκοσμιοποιημένη από κάθε άποψη αυτοκρατορία είναι τα ομιλούμενα σε Λεβάντε, Αίγυπτο και Δυτική Περσία αραμαϊκά, που επί του διαδόχου του, του Αρταξέρξη, καθιερώνονται επίσημη γλώσσα της διπλωματίας, καθώς η γραφή και ανάγνωσή τους είναι ευκολότερη από την αντικαθιστώμενη σφηνοειδή ελαμιτική.
Στα της θρησκείας ο Ξέρξης είναι επηρεασμένος από τον ζωροαστρισμό, ωστόσο θυσιάζει και στους άλλους θεούς. Είναι άλλωστε και σύζυγος της Εσθήρ αναφερόμενος στη Βίβλο, στην Εσθήρ, τον Δανιήλ και τον Έσδρα ως Αχασβήρος, μοναδικό γνωστό πρόσωπο με αυτό το όνομα πέρα από τον Αχασβήρο, όπως θα ονομάσει ο Γερμανός φιλόσοφος Ιμάνουελ Καντ στο δοκίμιό του 1763 «Το μόνο δυνατό θεμέλιο για την απόδειξη της ύπαρξης του Θεού» το μυθικό πρόσωπο που είναι ευρύτερα γνωστό ως «Περιπλανώμενος Ιουδαίος».
Η μετάφραση των Ο’ ταυτίζει τον Αχασβήρο με τον Αρταξέρξη, όμως αυτό θα αποδειχθεί εσφαλμένο, πιθανόν και εσκεμμένα, καθώς οι Εβδομήκοντα, ως ελληνιστές, θέλησαν πιθανότατα να αποφύγουν τη σύνδεση της βιβλικής Εσθήρ με έναν εχθρό των Ελλήνων, όπως ο Ξέρξης, για σύζυγο.
Ο πέμπτος Κσαγιατίγια Κσαγιατιγιανάμ -ήτοι Βασιλεύς των Βασιλέων- των Αχαιμενιδών μετά τον ιδρυτή της δυναστείας Κύρο Α’ και τους Καμβύση Β’, Σμέρδι και Δαρείο τον Μέγα, θα αποπερατώσει την οικοδόμηση της πόλης που ξεκίνησε ο Δαρείος Α’ στο σημείο όπου είχε επιλέξει νωρίτερα για πρωτεύουσα ο Κύρος Α’.
Η Περσέπολις, της οποίας η ιστορία ξεκίνησε το 515 π.Χ., είναι πρωτεύουσα μόνο εθιμοτυπικά, λόγω της δυσπρόσιτης ορεινής ερημικής τοποθεσίας της. Ντε φάκτο πρωτεύουσες είναι τα Εκβάτανα, οι Πασαργάδες, η Βαβυλώνα και τα Σούσα, αγαπημένη πόλη του Δαρείου Α’.
Καθώς μια τόσο εκτεταμένη παγκοσμιοποιημένη αυτοκρατορία απαιτεί τον ανάλογο κοσμοπολιτισμό, ο Ξέρξης χτίζει τη μεγαλοπρεπή Πύλη Όλων των Εθνών. Από αυτήν περνούν όλοι οι ξένοι πρέσβεις προτού εισέλθουν στα ανάκτορα για να υποβάλουν σέβη στον Πέρση αυτοκράτορα.
Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2010. Νωρίς το πρωί αναχωρώ από το Σιράζ και σε μιάμιση ώρα βρίσκομαι Πασαργάδες. Μεσημέρι φθάνω στην Περσέπολη έχοντας ενδιάμεσα επισκεφθεί, προτού μεσημεριάσει, ώστε να αποφύγω ελλείψει σκιερού μέρους τις κάθετες ακτίνες του ήλιου, τη Νακς-ε Ροστάμ, τη βασιλική Νεκρόπολη των Αχαιμενιδών.
Εισερχόμενος στον αρχαιολογικό χώρο, κατευθύνομαι στην Απάδανα, την υπόστυλη Αίθουσα Ακροάσεων και μεγαλύτερο κτήριο της Περσέπολης, περνώντας από τη βόρεια πλευρά της την Πύλη Όλων των Εθνών, στην οποία οδηγεί μια σκάλα. Πρόκειται για αίθουσα εμβαδού περίπου 25 τετραγωνικών μέτρων, η οποία στηριζόταν σε τέσσερις κίονες.
Εκτός της νότιας και μεγαλύτερης εισόδου, έχει μία στα ανατολικά, την οποία φυλάσσουν δύο ανθρωπόμορφοι ταύροι με φτερά και περσική κεφαλή με γενειάδα, γνωστοί με την ονομασία Γκοπάτ Σαχ, και μία στα δυτικά που φυλάσσουν δύο κολοσσαίοι Λαμάσσους, ταύροι με ασσυριακού τύπου γενειοφόρες κεφαλές.
Πάνω από τις εισόδους, τρίγλωσσες -σφηνοειδείς- επιγραφές μνημονεύουν την κατασκευή της Πύλης από τον Ξέρξη, ελαμιτική στη δυτική, περσική στη μεσαία και ακαδική στην ανατολική, αναφέροντας ότι «Ο Μεγάλος Θεός Άχουρα Μάζντα, δημιουργός Γης, Ουρανού και Ευτυχίας, ανακήρυξε βασιλέα τον Ξέρξη... Εγώ ο Ξέρξης, Μέγας Βασιλεύς, Βασιλεύς των Βασιλέων, Βασιλεύς διαφορετικών Εθνών, Βασιλεύς της μεγάλης πλατιάς Γης, Υιός του Δαρείου, ένας Αχαιμενίδης, Πέρσης, Γιος Πέρση, Άριος, άριας καταγωγής...».
Επιστρέφοντας το απόγευμα στο Σιράζ έχω αρχίσει να σχηματίζω στο μυαλό μου μια άλλη εικόνα για τον Ξέρξη από αυτήν που είχα μάθει στη σχολική Ιστορία και είχα κατασκευάσει παρακολουθώντας την παράσταση των «Περσών» και πάντως εντελώς διαφορετική της steampunk καρικατούρας που υποδύθηκε στην ταινία «300» των Ζακ Σνάιντερ και Φρανκ Μίλερ ο Ροντρίγκο Σαντόρο.
