Το έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ «Η καρδιά του σκύλου» πιάνει στα σκηνοθετικά της χέρια η πολυσχιδής Έφη Μπίρμπα, ζωντανεύοντας στη σκηνή του Θεάτρου Κιβωτός ένα εμβληματικό έργο, υποδόρια σκληρό και επίκαιρο, αλληγορικά γραμμένο στο χθες, σκιαγραφώντας με υπολανθάνοντα τρόπο αλλά αριστοτεχνικά το σήμερα.
Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ γράφει την «Καρδιά του σκύλου» το 1925, αλλά φυσικά λογοκρίνεται, απαγορεύεται και κυκλοφορεί στη Σοβιετική Ένωση πολλά χρόνια αργότερα, συγκεκριμένα το 1987. Και μέσα στις λέξεις του έργου, στον μυθοπλαστικό και φανταστικό του κόσμο, τον γεμάτο αλήθειες και προφητικά εύστοχα σχόλια, είναι εύκολο να διακρίνει κανείς την ταραχή, την ένταση και το πάθος των λέξεων που αντικατοπτρίζουν την ένταση, την ταραχώδη ζωή και τις ανησυχίες του ίδιου του συγγραφέα που του δυσκόλεψαν τη ζωή.
Από αυτές τις λέξεις και τον συναισθηματικό κόσμο που με υπολανθάνοντα τρόπο μαρτυρούν γοητεύεται η Έφη Μπίρμπα και, μετά τα «Βατράχια» της, καταπιάνεται με ένα έργο βαθιά πολιτικό, μεστό, και το παραδίδει μέσα στο εικαστικό της σύμπαν για να το προσγειώσει στο σήμερα και να το κάνει να μας αφορά.
Στο έργο ο καθηγητής Πρεομπραζένσκι μαζί με τον βοηθό του, δόκτορα Μπρομεντάλ, επιδίδονται σε ένα ιατρικό πείραμα μεταμοσχεύοντας την υπόφυση και τους όρχεις ενός νεκρού άνδρα σε έναν αδέσποτο σκύλο με σκοπό να δημιουργήσουν ένα νέο και διαφορετικό μοντέλο ανθρώπου, χωρίς φυσικά το πείραμα να έχει την αναμενόμενη έκβαση, αφού αυτός ο νέος άνθρωπος θα εμφανίσει ακραία επιθετικές συμπεριφορές διαταράσσοντας την αναμενόμενη «κανονικότητα».
Στο έργο, κριτικά, άνθρωπος και επιστήμη πλάι-πλάι γεννούν υπαρξιακά ερωτήματα για το είδος μας, για τη ζωή, για τα λάθη από άνθρωπο πάνω σε άνθρωπο, για τις προσδοκίες, τις ανθρώπινες σχέσεις, την πρόσληψη του ανθρώπου για τη ζωή και για αυτό που είναι να έρθει, αλλά και για τη διαρκή αγωνία του ανθρώπου να προβάλει και να παρέμβει στο μέλλον που έρχεται καταπάνω του.
Φορτισμένη από τις λέξεις και την ιστορία, η Έφη Μπίρμπα δημιουργεί ένα αψεγάδιαστο εικαστικό σύμπαν που το κείμενο χρειάζεται για να προσγειωθεί στο σήμερα, αφήνοντας τη σκηνοθεσία να παραδώσει στα χέρια της και τη δραματουργία αλλά και τη συγκλονιστική αυτή δυστοπική σκηνογραφία. Και αυτό ακριβώς το γεγονός, που συγκεντρώνει η ίδια στα χέρια της όλες αυτές τις ευθύνες, είναι αυτό που τελικά εύστοχα οδηγεί σε μια ενιαία ταυτοτικά παράσταση με σαφή άποψη και τον ξεχωριστό αυτόν χαρακτήρα που χαρίζει η Έφη Μπίρμπα απλόχερα στα έργα με τα οποία καταπιάνεται, επικαιροποιώντας και αναδεικνύοντας τα από κάτω κείμενα, τα κρυφά τους νοήματα στο κέντρο της ανθρώπινης υπαρξιακής πάλης.
Ο Άρης Σερβετάλης, ένας ηθοποιός με ακραία εξελιγμένα υποκριτικά και σωματικά κυρίως εργαλεία, γεμίζει τη σκηνή και γεννάει έναν σκηνικό χαρακτήρα-ήρωα που απαιτεί διαφορετικά όρια, διαφορετικές ποιότητες και διαφορετικά υποκριτικά γνωρίσματα για να μην υποπέσει σε κλισέ γκροτέσκο μονοπάτια. Η σωματική δεξιοτεχνία του Άρη Σερβετάλη όχι μόνο κατορθώνει να κλοτσήσει τα φαντασιακά μας κλισέ, αλλά με λόγο και σώμα επιστρέφει στα μάτια μας μια σκηνική αλλόκοσμη θεατρική περσόνα, που εναρμονίζεται ολοζώντανη μέσα στο εικαστικό περιβάλλον της Έφης Μπίρμπα. Και γύρω από αυτό, σημαντικοί πρωταγωνιστικοί δορυφόροι οι Ηλέκτρα Νικολούζου, Μιχάλης Θεοφάνους, Χαρά-Μάτα Γιαννάτου, Αλεξάνδρα Καζάζου, Σπύρος Δέτσικας, αλλά και ο Αντώνης Μυριαγκός, που με τελετουργικό σχεδόν χορογραφημένο τρόπο τοποθετούνται μέσα σε αυτό το θεατρικό σύμπαν για να αναδείξουν λέξεις, ανθρώπους, νοήματα φερμένα από το χθες στο τώρα προειδοποιώντας το αύριο.
Τα κείμενα πια απαιτούν νέες αναγνώσεις. Και οι νέες αναγνώσεις απαιτούν νέες προτάσεις. Και οι νέες προτάσεις απαιτούν τολμηρές επιλογές με σαφή ξεχωριστή και ενιαία θεατρική ταυτότητα. Αυτό σπρώχνει τον κόσμο στις θεατρικές αίθουσες. Αυτό γεννάει τα sold out. Ένας τέτοιος κόσμος είναι αυτός της Έφης Μπίρμπα. Ολόκληρος.
