Πέθανε την Τετάρτη σε ηλικία 85 ετών ο Δήμος Μούτσης, ένας από τους πιο ιδιοσυγκρασιακούς και προσωπικούς Έλληνες συνθέτες. Ο Δ. Μούτσης γεννήθηκε στον Πειραιά στις 2 Αυγούστου 1938. Άρχισε να σπουδάζει βιολί στο Ωδείο Αθηνών εκδηλώνοντας ένα αληθινά μεγάλο ταλέντο, με αποτέλεσμα το πέρας των σπουδών του, εκτός από το δίπλωμά του, να συνοδευτεί και από το πρώτο βραβείο ως σολίστ. Αυτό όμως που ήταν αναμενόμενο, δηλαδή μια λαμπρή καριέρα ως σολίστ, δεν συνέβη ποτέ. Η αιτία γι’ αυτό ήταν ότι λίγο καιρό μετά το τέλος των σπουδών του συνάντησε τυχαία τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Νίκο Γκάτσο και σταδιακά καλλιέργησε μια φιλική σχέση μαζί τους, ενώ παράλληλα ένιωσε την επιθυμία, αν όχι και την ανάγκη, να γράψει και ο ίδιος τραγούδια. Όπως ήταν φυσικό, ξεκίνησε μελοποιώντας στίχους του Νίκου Γκάτσου. Το τραγούδι που εγκαινίασε τη συνεργασία τους, και ταυτόχρονα η πρώτη εμφάνιση του Δ. Μούτση στη δισκογραφία, ήταν το «Βρέχει ο Θεός» το 1967.
Ποιότητα και επιτυχίες
Η στέρεα κλασική παιδεία του του επέτρεπε να βιοπορίζεται ως ενορχηστρωτής (συχνά παίζοντας και ο ίδιος βιολί) σε ηχογραφήσεις τραγουδιών άλλων, ανάμεσά τους και του υπό μια έννοια μέντορά του Μάνου Χατζιδάκι. Παράλληλα όμως έγραφε συνεχώς τραγούδια, συνήθως σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, που δεν έμοιαζαν με άλλων συνθετών της εποχής, ούτε καν του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Δ. Μούτσης έγραφε λαϊκά τραγούδια, αλλά με έναν πολύ ιδιοσυγκρασιακό τρόπο, ενσωματώνοντας πολλά στοιχεία της κλασικής μουσικής τόσο στη γραφή όσο βέβαια και στις ενορχηστρώσεις τους.
Ετσι, οι εμπορικές επιτυχίες και μαζί τους η καθιέρωση δεν άργησαν να έρθουν με τραγούδια που ερμήνευε αρχικά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Άρχισε να συνεργάζεται και με άλλους στιχουργούς, όπως ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο ηθοποιός Βασίλης Ανδρεόπουλος, που έγραψε το «Στην Ελευσίνα μια φορά», το οποίο καθιέρωσε τον νεαρό τότε Μανώλη Μητσιά, που είχε ντεμπουτάρει δισκογραφικά λίγο καιρό πριν επίσης με δικό του τραγούδι. Την ίδια περίοδο συνεργάστηκε και με τη Δήμητρα Γαλάνη, που επίσης έκανε τα πρώτα της ερμηνευτικά βήματα.
Η πρώτη όμως μεγάλη και ολοκληρωμένη στιγμή του, η οποία και τον καταξίωσε, ήταν με το άλμπουμ «Άγιος Φεβρουάριος» το 1972, τον εμβληματικό τρίτο δίσκο του σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, με τραγούδια που ερμήνευσαν ο άγνωστος ακόμα τότε Δημήτρης Μητροπάνος και η επίσης όχι γνωστή αλλά εξαίρετη Πετρή Σαλπέα. Ακολούθησε μια σειρά θαυμάσιων δίσκων, στους οποίους συνεργάστηκε και με άλλους σπουδαίους ερμηνευτές και ερμηνεύτριες όπως οι Βίκυ Μοσχολιού, Αντώνης Καλογιάννης, Άλκηστις Πρωτοψάλτη και Χαράλαμπος Γαργανουράκης. Παράλληλα όμως άρχισε να ερμηνεύει και ο ίδιος κάποια τραγούδια σε κάθε δίσκο του.
Πρωτοπόρος τραγουδοποιός και ερμηνευτής
Ορόσημο και σημείο καμπής όμως ήταν ο δίσκος «Φράγμα» το 1981. Ήταν ο πρώτος στον οποίο είχε γράψει ο ίδιος και τους στίχους και επίσης ερμήνευε τα περισσότερα τραγούδια, με λίγες εξαιρέσεις συνεργασιών. Η πιο χαρακτηριστική από αυτές ήταν βέβαια με τη Σωτηρία Μπέλλου στο «Δε λες κουβέντα», ένα ιδιότυπο ντουέτο στο οποίο εκείνη ερμήνευε τα κουπλέ και εκείνος το ρεφρέν και σύντομα αναδείχθηκε σε ένα από τα πλέον εμβληματικά και σημαντικότερα ελληνικά τραγούδια των δύο τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα.
«Το φράγμα» σηματοδότησε επίσης τη διεύρυνση της γραφής του πέρα και συχνά πολύ μακριά από το λαϊκό ιδίωμα. Αυτό θα γινόταν ακόμα πιο έντονο στο «Ενέχυρο» του 1983, με το rock και folk ύφος του και το ιστορικό -και αμφιλεγόμενο- εναρκτήριο τραγούδι του, το «Οι γκόμενες». Ακολούθησαν τα «Ναι» το 1987, «Ταξιδιώτης» με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη το 1990 και «Για πούλημα λοιπόν» το 1994, με το οποίο ουσιαστικά αποχώρησε από τη δισκογραφία.
Ηταν μια απόφαση ενός δημιουργού αντισυμβατικού και μόνιμα εκτός κυκλωμάτων και «εμπορικής λογικής», ο οποίος ήταν πάντα συνεπής με τον εαυτό του. Όπως δήλωνε ο ίδιος, είχε έτοιμο υλικό για ακόμα αρκετούς δίσκους, που όμως δεν το κυκλοφόρησε είτε επειδή δεν έβρισκε λόγο να το κάνει είτε επειδή διαφωνούσε κάθετα με τον τρόπο που λειτουργούσαν οι δισκογραφικές εταιρείες.
Αλλά και ως άνθρωπος ο Δ. Μούτσης ήταν ιδιόρρυθμος, μοναχικός, ανυπότακτος, ευέξαπτος και πολλές φορές επιθετικός, μια προσωπικότητα που τον έκανε να συγκρουστεί πολλές φορές με ομότεχνούς του. Πολιτικά ήταν συνεπής αλλά και ανένταχτος αριστερός, αν και στις εκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος με το ΜέΡΑ25.
Ο θάνατος τον βρήκε μάλλον ξαφνικά, πριν συμπληρώσει τα 86 χρόνια του. Συλλυπητήριο μήνυμα για τον θάνατό του εξέδωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ενώ η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Κυριακή Μάλαμα αναφέρει στην ανακοίνωσή της ότι «χάρισε στον ελληνικό πολιτισμό τραγούδια, συνεργάστηκε με μεγάλες προσωπικότητες του χώρου και άφησε το δικό του αποτύπωμα και στην τέχνη της μουσικής». Θα μείνει στη μνήμη των πάρα πολλών που αγάπησαν το έργο του ως κάποιος που δεν κολάκεψε ποτέ το κοινό, αλλά ήταν πάντα ειλικρινής, συνεπής και κατέθετε την ψυχή και το μυαλό του στα τραγούδια του.
