Συναντηθήκαμε με τον Γιώργο Πυρπασόπουλο με αφορμή την ταινία στην οποία πρωταγωνιστεί, η οποία βρίσκεται ήδη στις κινηματογραφικές αίθουσες, με τίτλο «Άκουσέ με» («Listen»), σε σκηνοθεσία και σενάριο Μαρίας Ντούζα, όπου υποδύεται τον πατέρα μιας κωφής έφηβης κοπέλας σε ένα ελληνικό νησί. Υπό τον ήχο της βροχής και του φωτογραφικού φακού του Παύλου Παρασκευά η κουβέντα μας οδηγήθηκε στον φιλόξενο χώρο του κινηματογράφου Cinobo Όπερα λίγο πριν από την επίσημη πρεμιέρα της ταινίας, η οποία ξεκίνησε το ταξίδι της με μια αγκαλιά βραβεία που έχει ήδη αποσπάσει σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ. Και μας μίλησε για όλα. Για την ταινία, για την αγάπη του για τον κινηματογράφο, για την εποχή του «Λόγω τιμής», για τη ζωή του. Σκηνοθετεί με τον Πέτρο Λαγούτη τους «Τέλειους ξένους» στο Θέατρο Αθηνά, τα «Μάτια τέσσερα» του Γιάννη Τσίρου στο Θέατρο Ιλίσια «Βολανάκης» και πρωταγωνιστεί στη νέα τηλεοπτική σειρά του Alpha «Σκαραβαίος». Δημιουργικά σε διαρκή αναβρασμό, αλλά χωρίς να κάνει πολλή φασαρία, έχει βρει πώς να δουλεύει με ομαδικό τρόπο, να μιλάει ακόμα με ενθουσιασμό και χαμόγελο για τη δουλειά του και να μπαίνει με απόλυτη φυσικότητα στα δημιουργικά πράγματα που τον γοητεύουν. Αυτός είναι ο Γιώργος Πυρπασόπουλος.
Συνέντευξη στον Χρήστο Τζίφα
Φωτογραφίες για την ΑΥΓΗ: Παύλος Παρασκευάς
Στο κέντρο της ταινίας όπου πρωταγωνιστείς είναι ένα κωφό έφηβο κορίτσι.
Η ιστορία αφορά την επανένωση μιας κωφής κόρης με τον πατέρα της. Ένα κομμάτι της ταινίας αφορά την επανένωση με τον πατέρα της, που έχουν πολύ καιρό να βρεθούν, βρίσκονται σε απόσταση και ξαφνικά το κορίτσι αυτό βρίσκεται σε ένα εντελώς καινούργιο περιβάλλον στην επαρχία, σε ένα νησί, και συγκεκριμένα στη Χίο, όπου καλείται να αντιμετωπίσει και την επανένωση με τον πατέρα της, το παρελθόν της δηλαδή, και ένα περιβάλλον καινούργιο υπό αυτές τις συνθήκες, που δεν είναι εύκολες για ένα άτομο το οποίο ανήκει σε μια ευαίσθητη κοινωνική ομάδα σε συνδυασμό με την εφηβεία της.
Αρα το νησί δεν είναι καθόλου φιλόξενο για ένα κωφό άτομο;
Η επαρχία με έναν τρόπο -ας μην το προσδιορίσουμε στο νησί- δεν είναι. Πέραν της επανένωσης της κόρης με τον πατέρα, η ταινία πραγματεύεται το κομμάτι της εφηβείας της, μιλάει για το bullying που δέχεται λόγω της διαφορετικότητάς της, όχι μόνο της ίδιας αλλά και του ετεροθαλή αδελφού της, με έναν τρόπο που και αυτός, επειδή είναι αλλοδαπός, πέφτει επίσης θύμα bullying. Η ταινία αγγίζει περισσότερο τις σχέσεις και γύρω-γύρω το bullying που δέχονται αυτά τα παιδιά σε μια κλειστή κοινωνία.
Μέσα μου έχω κατοχυρωμένη μια εικόνα σου εντελώς εφηβική και νεανική και μου έκανε εντύπωση που ξαφνικά παίζεις τον πατέρα μια έφηβης.
(Γέλια) Έχω κάνει τον πατέρα παιδιών, αλλά όχι έφηβης. Είμαι πια 50 (γέλια). Κοίτα, την πρώτη φορά που μου συνέβη σε μια μικρού μήκους με τη Μυρτώ Αλικάκη, είχα πάθει σοκ που κάποιος με σκέφτηκε να κάνω τον πατέρα (γέλια). Αυτό έρχεται να δείξει ότι ο χρόνος κυλάει. Την πρώτη φορά ήταν τρομακτικό. Αλλά αργότερα το επεξεργάστηκα καλύτερα και συμφιλιώθηκα με την ιδέα ότι πλέον θα συμβαίνει κι αυτό.
Τελικά ο κόσμος που ζούμε είναι φιλόξενος για όλους;
Ο κόσμος μας είναι αφιλόξενος για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Στην Ελλάδα. Ναι μεν η Πολιτεία με έναν τρόπο έχει ακουμπήσει τα θέματα, αλλά δεν έχει μπει στην ουσία τους.
Τώρα ας πούμε, με το νομοσχέδιο για τον πολιτικό γάμο για όλους;
Είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα αυτό που έγινε - και άργησε, έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια. Σ’ αυτή τη χώρα τα πράγματα γίνονται με τρομερή καθυστέρηση. Είναι θετικό ότι γίνονται. Αν κοιτάξει κανείς την κοινωνία σήμερα και τη συγκρίνει με το πώς ήταν πριν από κάποια χρόνια, έχει υπάρξει πρόοδος. Δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδο που είναι αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά με έναν τρόπο, σιγά-σιγά, μπαίνουμε κι εμείς στην ιστορία.
Με το bullying, ως πατέρας που είσαι πια, αγχώνεσαι, φοβάσαι;
Ναι, νομίζω πως αυτό δεν θα εξαλειφθεί, απλώς με έναν τρόπο πρέπει να μπουν κάποιοι κανόνες και να περιοριστεί. Και η Πολιτεία και η κοινωνία οφείλουν να το φροντίσουν, γιατί είναι κοινωνικό φαινόμενο. Δηλαδή κι εγώ υπήρξα θύμα bullying στη νεαρή μου ηλικία λόγω της κοινωνικής μου τάξης. Και είχα και συμμαθητές που έχουν υποστεί τέτοιες συμπεριφορές. Εμείς δεν είχαμε χρήματα, η οικογένειά μου ήταν φτωχή και ήμουν με παπούτσια και ρούχα second hand. Υπήρχαν παιδιά που ερχόντουσαν με τα καινούργια τους παπούτσια, τις φόρμες και υπήρχε θέμα. Υπήρχαν επίσης παιδιά από ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες που τους δυσκόλευαν τη ζωή. Όλα αυτά σε σημαδεύουν όταν είσαι σε νεαρή ηλικία. Δεν ξέρω αν είναι χειρότερα σήμερα τα πράγματα ή απλώς πλέον μιλάμε γι’ αυτά.
Εσύ μιλούσες γι’ αυτό;
Οχι. Με έναν τρόπο δεν το συνειδητοποιούσα και το θεωρούσα και δεδομένο. Δεν είχε πάψει ποτέ να με ενοχλεί, αλλά ήταν κάπως δεδομένο ότι έτσι είναι και ότι έτσι θα συμβαίνει.
Και τι έχει αφήσει;
Εχει αφήσει ίσως μια μεγαλύτερη ευαισθησία δική μου για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, την επιθυμία μου να τις υπερασπίζομαι και να προσπαθώ να αρθρώσω μια φωνή γι’ αυτές.
Εχεις έντονη παρουσία και στον κινηματογράφο. Είναι μεγάλη αγάπη;
Μεγάλη αγάπη, γιατί στο σινεμά εμβαθύνεις πολύ και αφιερώνεις και τον χρόνο που πρέπει στην τέχνη του. Η τηλεόραση είναι πιο γρήγορη και πιο πρόχειρη. Πολύ λίγες δουλειές αντιμετωπίζονται με βάθος και τους αφιερώνονται ο χρόνος και το παραγωγικό κομμάτι που απαιτεί το σενάριο. Στον κινηματογράφο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Νιώθω μια πιο οικογενειακή σχέση με τους συντελεστές και την ομάδα.
Εχεις καλή σχέση με την εικόνα σου;
Στον κινηματογράφο περισσότερο από την τηλεόραση (γέλια). Ίσως γιατί βιώνω την κάθε δουλειά πιο ουσιαστικά κι αυτό κάπως με φέρνει πιο κοντά και αποδέχομαι κάποια πράγματα που βλέπω σ’ εμένα.
Πώς ένα παιδί από φτωχή οικογένεια γίνεται ηθοποιός;
Είναι κάτι που συμβαίνει και δεν το σκέφτεσαι. Επειδή εγώ ξεκίνησα από πολύ μικρή ηλικία, δεν υπήρχε καθόλου συνείδηση ότι η δουλειά αυτή έχει μια οικονομική ανασφάλεια. Αυτό το συνειδητοποίησα αργότερα, στα μέσα της διαδρομής μου. Προέκυψαν περίοδοι που δεν είχα δουλειά κι εκεί συνειδητοποίησα ότι η δουλειά του ηθοποιού δεν σου εξασφαλίζει καμία συνέχεια.
Πέρασε από το μυαλό σου να σταματήσεις;
Σίγουρα πέρασε από το μυαλό μου να κάνω άλλα πράγματα και ήμουν διατεθειμένος αν δεν είχα τις συνθήκες που ήθελα. Ήμουν έτοιμος, αν δεν γίνονταν τα πράγματα έτσι όπως ήθελα, να κάνω και κάτι άλλο. Ευτυχώς, νωρίς συνειδητοποίησα ότι η Τέχνη δεν είναι η όλη μου η ζωή. Η ζωή είναι αλλού. Και για να έχεις ισορροπία σ’ αυτή τη δουλειά, καλό είναι να δίνεις αξία και στη ζωή, και στην Τέχνη. Αν μετατρέψεις την Τέχνη στο όχημα της ζωής σου και σε απογοητεύσει λίγο, σε περιμένει βαθιά κατάθλιψη. Είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι της προσωπικής ζωής να είναι σταθερό και να επενδύεις σ’ αυτό, γιατί έτσι επενδύεις στον εαυτό σου.
Οταν γυρνάς πίσω στην εποχή του «Λόγω τιμής» και στον χαμό που έγινε τότε, πώς αισθάνεσαι;
Ηταν πολύ ευχάριστο όλο αυτό που έγινε τότε. Το βίωσα πανέμορφα. Όταν είσαι νέος και υπάρχει η αναγνωρισιμότητα, με έναν τρόπο λίγο τονίζει το εγώ σου και την αυτοπεποίθησή σου.
Είχε και αρνητική πλευρά αυτό;
Σ’ εμένα όχι. Μάλλον έχει να κάνει και με το γεγονός ότι ξεκίνησα από 16 χρόνων και νωρίτερα να εκτίθεμαι στο θέατρο και στην τηλεόραση, οπότε απομυθοποιήθηκε πολύ γρήγορα αυτό το κομμάτι της δημοσιότητας και το αντιλήφθηκα ως ένα δεδομένο μέρος της δουλειάς, που καλό θα είναι να μην το αφήνεις να σε επηρεάζει αρνητικά γιατί θα χάσεις την κρίση σου, την αλήθεια σου και την ταυτότητά σου. Την εποχή τη θυμάμαι έντονα. Θυμάμαι ένα ολόκληρο σχολείο να με κυνηγάει στην Πλάκα (γέλια). Με πέτυχε ένα σχολείο που ήταν εκδρομή στην Πλάκα και έτρεχα να γλιτώσω (γέλια).
Σε τρομάζει η ένταση που μπορεί να πάρει κάτι που θα πεις ή θα κάνεις;
Νομίζω πως αυτό γενικά πρέπει να το επιδιώξεις, εκτός αν συμβεί άθελά σου, από ατύχημα. Νομίζω πως τις περισσότερες φορές επιδιώκεται. Τέλος πάντων, όλοι φαντάζομαι πως έχουμε γνώση αν κάτι που λέμε θα προκαλέσει ή όχι.
Φιλτράρεις τα πάντα που λες;
Σίγουρα υπάρχει ένα φίλτρο, γιατί από τη στιγμή που εκφέρεις δημόσιο λόγο, θα πρέπει να προσέχεις και να έχεις γνώση και των επιπτώσεων. Φαντάζομαι όμως πως όταν διεκδικείς κάτι πολύ συγκεκριμένο, εκεί μπορεί να είσαι έτοιμος και δυνατός να αντιμετωπίσεις και τις όποιες συνέπειες.
Η επιθυμία να σκηνοθετήσεις πώς σε επισκέφτηκε;
Είχα κάνει μια ταινία το 2010, το «Forever». Προέκυψε. Εκείνη την περίοδο ήθελα να κάνω σινεμά, δεν είχα προτάσεις για σινεμά και δημιούργησα εγώ τις συνθήκες. Στο θέατρο μου ζητήθηκε από τον Πέτρο Λαγούτη να σκηνοθετήσουμε μαζί ως ομάδα τους «Τέλειους ξένους». Και στο Ιλίσια «Βολανάκη» μου ζητήθηκε από τον Γιάννη Τσίρο να σκηνοθετήσω «Τα μάτια τέσσερα» και το έκανα με χαρά, γιατί εκτιμώ πολύ τη δουλειά του. Δεν ήταν κάτι που κυνήγησα. Προέκυψε και το έκανα και σε ένα πλαίσιο ομαδικότητας.
Επαναλαμβάνεις τη λέξη ομάδα…
Αυτή η δουλειά έχει μια αλληλεγγύη και μια συλλογικότητα ως προς το αποτέλεσμα. Στον κινηματογράφο κυνηγάνε όλοι να πιάσουν τη στιγμή. Όλοι οι συντελεστές κρέμονται από μια κλωστή, να γίνει ένα συγκεκριμένο πλάνο, μια συγκεκριμένη αποτύπωση της αφήγησης, και είναι πολύ συγκινητικό. Γι’ αυτό μου αρέσει να βλέπω και να νιώθω ομάδες στα πράγματα που κάνω. Είναι ωραίο να μπορείς να μοιράζεσαι τα πράγματα και να καταφέρνεις κάτι μαζί με άλλους. Και μόνος σου εντάξει είναι, αλλά όταν μοιράζεσαι το συναίσθημα, είναι κάτι άλλο.
Αρα ο ρόλος του σκηνοθέτη δεν χρειάζεται να είναι εξουσιαστικός;
Οχι, καθόλου. Ο ρόλος του σκηνοθέτη είναι η ενορχήστρωση ενός πρότζεκτ, μια συνομιλία και ένα κανάλι που τροφοδοτείται και από τις δύο πλευρές.
Η δική σου γενιά όμως πρόλαβε και μια άλλη σχολή σκηνοθετών, που είχαν μια άλλη άποψη.
Οτι είναι αυτοί κι άλλος κανείς, ναι. Η αλήθεια είναι ότι το τελικό αποτέλεσμα και τον τελικό λόγο με έναν τρόπο τα έχει ο σκηνοθέτης, γιατί εποπτεύει το όλο εγχείρημα, αλλά αυτό δεν γίνεται με κώδικες τύπου «εγώ μιλάω, δεν μιλάς εσύ». Γίνεται σε έναν κοινό δρόμο και με μια κοινή συνισταμένη ότι ταιριάζουμε σ’ αυτά που πιστεύουμε και σ’ αυτά που θέλουμε να κάνουμε.
Υπήρξες τυχερός στη δουλειά; Απέφυγες τέτοιες συμπεριφορές;
Δεν θα έλεγα ότι υπήρξα τυχερός σ’ αυτό το κομμάτι, αλλά ότι έκανα τις επιλογές μου. Δηλαδή υπήρχαν άνθρωποι για τους οποίους έχω ακούσει από το περιβάλλον μου άσχημα πράγματα και δεν επιδίωξα να συνεργαστώ μαζί τους. Με αφορά περισσότερο ο άλλος να είναι σωστός άνθρωπος, παρά το μεγαλείο του καλλιτέχνη. Θαυμάζω το μεγαλείο του καλλιτέχνη και το σέβομαι, αλλά εγώ στις δουλειές κοιτάω πρώτα τους ανθρώπους.
Ποια είναι η σχέση με την Αθήνα;
Είναι μια σχέση αγάπης και μίσους. Είναι μια πάρα πολύ δύσκολη πόλη. Αφιλόξενη. Αφιλόξενη για την καθημερινότητα. Όμως είναι μια πόλη που έχει πολύ ενδιαφέρον και σε αφήνει συνεχώς να ανακαλύπτεις καινούργια πράγματα γύρω από την Τέχνη και έχει και γαστρονομικό ενδιαφέρον. Έχει μια αναρχία που μπορεί να τη δω κι εγώ ευχάριστα με τα μάτια ενός καλεσμένου από το εξωτερικό και να μου φαίνεται κάτι εξωτικό, αλλά όταν τη βιώνω χωρίς συνοδεία, είναι αφόρητη. Έχει να κάνει και με το πού έχεις ζήσει και μεγαλώσει. Ξέρεις, το γρασίδι είναι πάντα πιο πράσινο στην άλλη πλευρά. Θα ήθελα αυτή η πόλη να έχει περισσότερο πράσινο. Χάσαμε ένα πολύ μεγάλο τρένο σε διάφορα. Δυστυχώς, το χρήμα και το συμφέρον έχουν εξυμνηθεί πολύ σ’ αυτή τη χώρα και είμαστε εδώ που είμαστε σήμερα.
