Το θεατρικό έργο της Μαρίας Λαϊνά «Το φαγητό», έπειτα από έναν επιτυχημένο κύκλο παραστάσεων ανεβαίνει ξανά στο Θέατρο ΠΛΥΦΑ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιόλιου, με πρεμιέρα την Παρασκευή 15 Μαρτίου 2024. Το φαγητό στο θέατρο συνήθως δεν επιτρέπεται. Πέρα από την καθαρά βιολογική, η ανθρώπινη ανάγκη για τροφή αποκαλύπτει και παραπέμπει σε περισσότερες από μία μορφές πείνας. Ένα δυνατό και ιδιότυπο κείμενο της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας για έξι μοναδικές παραστάσεις. Η παράσταση αυτή αποτέλεσε μια μεγάλη θεατρική έκπληξη τόσο με την κειμενική όσο και με τη σκηνική της θεατρική παρουσία, γι’ αυτό και η επιστροφή της ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενη. Λίγο πριν από τη νέα αυτή πρεμιέρα συναντήσαμε όλους τους συντελεστές του έργου, επιβεβαίωσαν το άρωμα ομάδας που κουβαλάει αυτή η δουλειά και μας μίλησαν για την παράσταση.
Δημήτρης Λιόλιος (ηθοποιός, σκηνοθέτης)
Εργο ιδιαίτερο, αμφίσημο, διχαστικό
«Το φαγητό» είναι ένα έργο ιδιαίτερο, ένα έργο αμφίσημο, διχαστικό. «Το φαγητό» είναι μια παράσταση και ένα σημείο συνάντησης. Ένα σημείο αναφοράς δικό μου, πολύ προσωπικό. Είναι αφήγημα, μια ιστορία σκληρή και απρόβλεπτη. Αυτό, «Το φαγητό» της Μαρίας. Μια ποιητική -σχεδόν νοσηρή- πραγματικότητα από την οποία δύσκολα μπορεί κανείς να ξεφύγει. Συντομεύσεις, τεχνάσματα και δικλίδες -εδώ- δεν υπάρχουν. Μια επαφή αρκεί. Μια δοκιμή αρκεί. Με «Το φαγητό» εμπλέκεσαι. Διαλέγεις, παίρνεις θέση. Δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. «Το φαγητό» μου έμαθε να διατηρώ την ψυχραιμία μου. Αν «Το φαγητό» ήταν φρούτο, θα ήταν μήλο. «Το φαγητό» μου έδειξε πώς να επιστρέφω ξανά στις ρίζες με θάρρος. Η αγάπη δίνει και το αίμα της. Και ο έρωτας… Πού πάει ο έρωτας…
«(…) δεν αισθάνομαι το φιλί σου, ποτέ δεν αισθανόμουν το φιλί σου, ποτέ αυτό το αίσθημα του κορεσμού, του χορτασμού, όταν κάποιος χορταίνει και σπρώχνει μακριά του το πιάτο. Το σπρώχνει μακριά και δεν μπορώ να φάω. Σαν να μην μπορώ να φάω».
Τώρα όμως είναι μια άλλη στιγμή. «Το φαγητό» ξανά, τώρα… Ανυπομονώ να συντονιστούμε στην ίδια αίθουσα με την ίδια θερμοκρασία. Αλήθεια, ελπίζω να σου μιλήσει κι εσένα, τόσο προσωπικά κι απλά. Θα ήθελα να σου πω περισσότερα, μα δεν θέλω να το προδώσω. Θα ήθελα να ήμουν ευθύς και ακριβής -αλήθεια, είμαι-, μα δεν θέλω. Θέλω την εμπειρία που ενδεχομένως θα θελήσεις να ζήσουμε παρέα να την προστατεύσω, να τη φροντίσω ώστε να τη δεχτείς απλόχερα, γενναία.
Κρατάς μυστικό;
«Το φαγητό».
Σε περιμένω.
Σταύρος Λιλικάκης (ηθοποιός)
Παράσταση για τον άνθρωπο που μπορεί και να φοβάται
Το φαγητό είναι μια συνθήκη οριακή, περίπλοκη. Μια συνθήκη η οποία χρειάζεται συγκέντρωση και ειλικρίνεια. Ένα έργο για δύο, ένα έργο χωρισμένο στα δύο. Στο «Φαγητό» υπάρχει ένας ισχυρός, σχεδόν κυρίαρχος, άλλοτε αυτάρεσκος και πότε γοητευτικός. Ένας που λέει ότι γνωρίζει. Ένας που κάνει πως ξέρει… Σιγά-σιγά οι λέξεις μου σκοντάφτουν σε εμπόδια. «Ο άνθρωπος κινδυνεύει από τον άνθρωπο γιατί ο θάνατος πάντα συμβαίνει(…)». Ένα έγκλημα. Ένας θάνατος. Κι ένα γεύμα. «Γιατί το φαγητό είναι το αθώο θύμα μας». Ένα έργο και μια παράσταση για τον άνθρωπο που μπορεί και να φοβάται. Για όλα εκείνα τα κομμάτια που χρειάστηκε να σκοτώσουμε για να τα καταφέρουμε, να συνεχίσουμε… Στο «Φαγητό» έχω και μια χαρά, μια πείνα ακόρεστη γι’ αυτή τη συνάντηση, γι’ αυτή τη συνεργασία. Σπανίζουν τα καθαρά βλέμματα - όχι, δεν σπανίζουν. «Τα άγρια ζώα δεν διανοούνται τι σημαίνει φαγητό (…)».
Γιάννης Νικολαΐδης (κίνηση)
Παράσταση βαθιά ποιητική
«Το φαγητό» είναι μια παράσταση βαθιά ποιητική. Την παρακολουθώ από τη στιγμή που υπήρξε μια ιδέα του Δημήτρη Λιόλιου μέχρι τώρα, στην αναβίωσή της. Το έργο της Μαρίας Λαϊνά είναι σπουδαίο. Αν και ποιητικό, μιλάει μια γλώσσα βαθιά πραγματική. Η ματιά του Δημήτρη το αποδομεί και το ανακατασκευάζει με ταιριαστό τρόπο και σεβασμό. Πάνω στη σκηνή μαζί με τον Σταύρο φτιάχνουν έναν περίεργο κοινό χαρακτήρα που μας αφορά όλους. Αναρωτιέμαι, την επόμενη φορά που θα τους δω, θα έχει η παράσταση το ίδιο αποτέλεσμα; Θα αρχίσω πάλι να προσέχω τις μικρές λεπτομέρειες του φαγητού μου; Τον τρόπο που μιλάνε γι’ αυτό γύρω μου; Τα μέρη που μπορώ να το βρω, να το απολαύσω με παρέα ή και… μόνος; Είναι μια μηχανική και στη συνέχεια χημική διαδικασία ή μια διαδικασία ταπείνωσης, όπως λέγεται στην παράσταση;
Αλέγια Παπαγεωργίου (επιμέλεια σκηνογραφίας)
Δυνατό κείμενο για την προσπάθεια επιβίωσης του ανθρώπου
Με τον Δημήτρη γνωριστήκαμε σε μια ερευνητική πρόβα το 2017, πριν από «Το φαγητό». Πρώτη φορά συνεργαστήκαμε το καλοκαίρι του 2021, στην πρώτη ραψωδία της «Ιλιάδας», για την παράστασή του «Λοιμός (επιδημία) & Μήνις (οργή)». Είχα ακούσει για «Το φαγητό», αλλά τότε δεν το είχα προλάβει. Μοιραζόμαστε όμως μια κοινή εικαστική προσέγγιση στην ανάγνωση του σκηνικού χώρου, πώς δηλαδή θα φτιάξουμε ισχυρές εικόνες με λίγα αντικείμενα που μπορούν να έχουν διαφορετικές χρήσεις και πολλαπλές ερμηνείες. Θυμάμαι έντονα την πρώτη μου επαφή με το κείμενο, πριν καν ακόμη μπω στην πρόβα τους με αφορμή την επανάληψη της παράστασης στο Θέατρο ΠΛΥΦΑ. Το έργο της Μαρίας Λαϊνά με είχε καθηλώσει κι ήμουν περίεργη για το πώς αυτό γίνεται πράξη. Ένα δυνατό κείμενο, που μιλάει για την προσπάθεια επιβίωσης του ανθρώπου μέσα από την αναζήτηση τροφής. Το φαγητό, η διαδικασία του φαγητού και ο παραλληλισμός του με τις ανθρώπινες σχέσεις. Η αγάπη, η μοναξιά και ο έρωτας. Ήταν όλα εκεί… Στην πρόβα βρήκα ήδη ένα παράξενο ανισόπεδο πάσο (κατασκευή του Δημήτρη από το πρώτο ανέβασμα), δυο καρέκλες, μια πολυθρόνα και μια παράσταση σχεδόν έτοιμη, κουρδισμένη. Ένα πάσο από δυο κομμάτια που δεν συγκλίνουν. Που είναι και τραπέζι. Είναι και πόντιουμ. Και κομμάτι φύσης είναι. Αρχίσαμε ξανά την έρευνα. Αλλάξαμε δέρματα. Παίξαμε κυριολεκτικά… Κι όλα μας τα υλικά κάπου, κάπως τα εγκλωβίσαμε. Σαν να μην μπορείς να πάρεις ανάσα. Μια παράσταση εμπειρία. Καλή σας όρεξη!
Δημήτρης Μπαλτάς (φωτισμοί)
Το φαγητό είναι αυτό που ερωτευόμαστε, αυτό που μισούμε
Εξι χρόνια μετά την πρώτη μας συνάντηση με το κείμενο της Μαρίας Λαϊνά, μαζευόμαστε πάλι με φίλους, παλιούς και καινούργιους, γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι για να μιλήσουμε για την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για τροφή. Για την ανάγκη για τροφή πέρα από τη βιολογική ανάγκη. Γιατί το φαγητό, το ξέρουμε καλά πια, δεν είναι απλώς αυτό που τρώμε. Είναι αυτό που βλέπουμε, είναι αυτό που μυρίζουμε, είναι αυτό που ακούμε, αυτό που ερωτευόμαστε, αυτό που μισούμε, οι σκέψεις που τολμάμε να φέρουμε στο φως, να κάνουμε λόγο, αλλά και αυτές που κρατάμε στα σκοτάδια μας, που σκοτώνουμε και καταπίνουμε ώστε να μην φανερωθούν.
Και όπως μαζευτήκαμε, έφερε, λοιπόν, ο καθένας μας και έβγαλε πάνω στο τραπέζι σκέψεις, γέλια, όνειρα, φόβους, υλικά και φαγητά έναν σωρό. Και πέσαμε με τα μούτρα χωρίς να μας νοιάζει ποιος είχε φέρει τι. Μόνο να γευτούμε μας ένοιαζε. Και ήταν η απόλαυσή μας τόση, που αποφασίσαμε να τα μοιραστούμε, γιατί κανείς δεν θέλει να τρώει μόνος του, κανείς δεν μπορεί να τρώει μόνος του. Στρώσαμε τραπέζι, βάλαμε τα καλά μας, μουσική να παίζει, προβάραμε τις χορευτικές μας κινήσεις και είμαστε έτοιμοι να ανάψουμε τα φώτα. Stand by και go.
Γιώργος Στριφτάρης (φωτογραφίες)
Ενα υπέροχο έργο ποιήτριας
«Το φαγητό» είναι ένα υπέροχο έργο της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά. «Το φαγητό» είναι μια παράσταση με τον Δημήτρη Λιόλιο και τον Σταύρο Λιλικάκη. Είναι αλήθεια μια παράσταση. Το ξέρω, την είδα, τους φωτογράφισα. Ανέβηκε και ανεβαίνει ξανά στο Θέατρο ΠΛΥΦΑ. Να πάτε να τους δείτε. Κι εγώ θα πάω. Με έχουν φάει.
Κωνσταντίνος Αργυρίου (γραφιστική ανάπτυξη)
Με προσήλωση στη λεπτομέρεια
Στο «Φαγητό» την πρώτη φορά με προσκάλεσε ο Δημήτρης σε πρόβα για να συζητήσουμε πάνω στην οπτική ταυτότητα και τη γραφιστική ανάπτυξη της παράστασης. Πήγα με πλήρη άγνοια κινδύνου. «Δες ένα πέρασμα και μιλάμε αργότερα» είπε. Θυμάμαι να κατακλύζομαι από συναισθήματα που δεν μπορούσα να διαχειριστώ. Εκείνη την ημέρα δεν μιλήσαμε. Μετά την πρόβα τους ήθελα τον χρόνο μου, να το σκεφτώ, να το επεξεργαστώ, να το αφομοιώσω. Πέντε χρόνια μετά, ξανά σε πρόβα, ίδιο έργο, άλλος χώρος, άλλη παράσταση. Διαφορετική και η δική μας δημιουργική προσέγγιση. Κι όμως, το ίδιο συναίσθημα, πιο δυνατό, πιο ισχυρό. Με προσήλωση στη λεπτομέρεια.
