«Επαναπατρίζεται» στην κρητική γη, στον γενέθλιο τόπο του, στο νησί που γεννήθηκε, την Κρήτη - το 1837 - για πρώτη φορά ο κορυφαίος Έλληνας θαλασσογράφος, Κωνσταντίνος Βολανάκης. Τα 57 έργα του ζωγράφου των αυτοκρατορικών θριάμβων, των ένδοξων στιγμών της ελληνικής Ιστορίας, αλλά και των ταπεινών ψαροκάικων, συνθέτουν την έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της Θάλασσας» που φιλοξενείται στον πολύ όμορφο και πολυόροφο ανακαισμενο χώρο της Πινακοθήκης στην οδό Χάληδων έως το τέλος του έτους. Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», ελαιογραφίες που ανήκουν στο Αρχηγείο Ναυτικού, τη Βουλή των Ελλήνων και την Τράπεζα της Ελλάδος.
Αρχαίες ελληνικές τριήρεις, ιστιοφόρα, ατμόπλοια και βάρκες, σε θρυλικές ναυμαχίες, πυρπολήσεις αλλά και καθημερινές σκηνές έχουν «αράξει» στους καμβάδες του ζωγράφου, ο οποίος αν και υπήρξε από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου παρέκαμψε τα ηθογραφικά θέματα και τα πορτρέτα – τάση που ακολουθούσαν οι περισσότεροι καλλιτέχνες της συγκεκριμένης σχολής – κι αφιερώθηκε με εμμονή στη θάλασσα και τη ζωή γύρω από αυτή.
Η έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» αποτελεί την πρώτη παρουσίαση της δουλειάς του ζωγράφου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, 186 χρόνια από τη γέννησή του και 172 από τη στιγμή που μετακόμισε με την οικογένεια του στη Σύρο.
«Αν ένας Έλληνας εικαστικός καλλιτέχνης δύναται να “υποστηρίξει” ότι αναμετρήθηκε με την απεραντοσύνη της θάλασσας, τότε αυτός δεν είναι άλλος από τον Κωνσταντίνο Βολανάκη (1837-1907). Η καλλιτεχνική του παραγωγή, εκτεινόμενη χρονικά σε περίπου μισό αιώνα, καλύπτοντας σχεδόν ολόκληρο το β΄ μισό του 19ου και τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, απέδωσε ένα σύνολο έργων αξεπέραστο, ποσοτικά και ποιοτικά. Το ότι δεν ανταμείφθηκε, τουλάχιστον όσο του έπρεπε, από την τέχνη του εν ζωή, έχει να κάνει με την κατάσταση της νεοελληνικής τέχνης και ευρύτερα με τα ιστορικά δεδομένα στην Ελλάδα της εποχής του• το ότι σήμερα πια τιμάται δεόντως – και υπερτιμάται, από άποψη εμπορική – σχετίζεται και πάλι με τα δεδομένα της σύγχρονης νεοελληνικής πραγματικότητας. Το βέβαιο είναι ότι ο Κωνσταντίνος Βολανάκης απέδωσε με τον χρωστήρα του την θάλασσα και, κυρίως, τον κόσμο της, κατά τρόπο μοναδικό, κατοχυρώνοντας έτσι, καλλιτεχνικά και πολιτισμικά, το πλέον εμβληματικό στοιχείο και πεδίο του ελληνικού κόσμου, τη ναυτοσύνη», σημειώνει μεταξύ άλλων ο επιμελητής της έκθεσης, ιστορικός Τέχνης και έφορος της συλλογής έργων τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, Θοδωρής Κουτσογιάννης.
Ο Βολανάκης μεταβαίνει στην Βαυαρία το 1864 και παραμένει έως το 1883, φοιτά στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου σε ηλικία 27 ετών, συμφοιτητής του Γύζη. Γίνεται μέλος της Σχολής του Μονάχου. Αναγκάζεται να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1876, παντρεύεται και αποκτά 3 παιδιά. Μετοίκησε στον Πειραιά το 1883 και έζησε εκεί μέχρι τον θάνατο του το 1907. Στην γερμανική περίοδο απεικόνιζε ναυμαχίες για τις ξένες ναυτικές δυνάμεις, στην Ελλάδα εμπνέεται από τον αγώνα της Εθνικής Ανεξαρτησίας και αργότερα περιορίζεται σε θαλασσογραφίες, λιμενογραφίες και πλοιογραφίες.
Τα λιμάνια του Βόλου, της Πάτρας και του Πειραιά, οι άνθρωποι και τα πλοία, η σύμπραξη του φυσικού και του ανθρώπινου στοιχείου,ο ατέρμονας ορίζοντας και η ανοιχτή θάλασσα είναι ο κόσμος του .Ο πενιχρός μισθός του,ως καθηγητή στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας τον οδηγεί να εργαστεί ως κορνιζοποιός με μεροκάματο 100 δραχμές στον Πειραιά. Απελπισμένος το 1891 αποπειράται να αυτοκτονήσει.Τελικά πεθαίνει το 1907 και κηδεύεται παρουσία ελάχιστων ανθρώπων. «Είμαι δυστυχής γιατί εγεννήθην καλλιτέχνης και η τύχη μου τέτοιο τέλος θα έχει» δήλωσε στους δημοσιογράφους μετά την απόπειρα αυτοκτονίας.Σε πολλά έργα του Βολανάκη που είναι στην Πινακοθήκη υπάρχει η φιγούρα ενός άνδρα μοναχικού με σκούρο πανωφόρι, καπέλο, γάντια και μπαστούνι να ρεμβάζει, να περπατά και να παρατηρεί. Ίσως να είν' και ο ίδιος.
Την έκθεση συνοδεύει έγχρωμος πλήρως εικονογραφημένος δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογος με πληροφορίες που αφορούν την ζωή του και έργο του. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης προγραμματίζονται οργανωμένες ξεναγήσεις για ενήλικες και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων.
ΙΝFO:
«Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας
Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη»
Διάρκεια: 21 Ιουλίου - 31 Δεκεμβρίου 2023
Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
