Πρόκειται ίσως για την πιο χαρισματική και ταλαντούχα ηθοποιό της γενιάς της. Η Σοφία Κόκκαλη εμφανίζεται στην «Αφιέρωση» του Μπότο Στράους, την οποία σκηνοθετεί ο Χάρης Φραγκούλης. Μαζί μιλήσαμε γι’ αυτή την ιδιαίτερη παράσταση που ανεβαίνει στο Θέατρο Σφενδόνη, για το πώς αντιμετωπίζει τον κινηματογράφο και για όλα όσα κινητοποιούν καλλιτεχνικά αυτή την εξαιρετική ηθοποιό, η οποία δείχνει ότι έχει μέσα της σπουδαίους ρόλους για να μας τους χαρίσει στο μέλλον.
Αρχικά μίλησέ μας για την «Αφιέρωση», που διανύει ήδη την τρίτη εβδομάδα στη σκηνή.
Οφείλω να πω πως είναι διαφορετικά πράγματα το αυθεντικό κείμενο και η παράσταση που δουλέψαμε. Στο παρελθόν είχα διαβάσει ακόμη ένα βιβλίο του Μπότο Στράους, το «Κανένας άλλος», και μου άρεσε πολύ. Βέβαια, αυτό είναι αρκετά δύστροπο κείμενο και αρχικά δεν μπορούσα να το προσλάβω εύκολα. Είναι βαθύ, με πολλά νοήματα και ίσως γι’ αυτό είναι δύσκολο ο αναγνώστης να ταυτιστεί μαζί του. Δουλέψαμε πολύ σκληρά κάνοντας πρόβες από το καλοκαίρι και τις κάναμε με πολλά διαλείμματα. Και αυτό ήταν κάτι που τελικά το χρειαζόταν το κείμενο, γιατί σιγά-σιγά το ανακαλύπταμε κι εμείς. Το αναλύαμε λεπτομερώς και επειδή υπήρχαν μεγάλα χρονικά διαστήματα ανάμεσα στις πρόβες, κάτι καθόταν διαφορετικά όταν το ξαναπιάναμε ή κάτι δουλευόταν από την αρχή.
Θεωρείς ότι είναι μια παράσταση απαιτητική για τον θεατή;
Οχι, η παράσταση δεν θεωρώ ότι ήταν δύσκολη για κάποιον, καθώς έχει δουλευτεί με τέτοιον τρόπο που μπορεί να αποκαλυφθεί επί σκηνής το κείμενο πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι μπορείς να το διαβάσεις. Επίσης έχει πάρει τη μορφή της οπερέτας. Την φανταστική μουσική την έχει γράψει ο Κορνήλιος Σελαμσής. Είναι μια ξεχωριστή πρόταση το να τραγουδούν ηθοποιοί που δεν είναι τραγουδιστές. Τελικά η παράσταση έχει καταφέρει να αποκτήσει μια δική της γραφή και μπορεί να απευθυνθεί σε οποιονδήποτε θεατή.
Συνεργάζεσαι ξανά με τον Χάρη Φραγκούλη, πράγμα που σημαίνει ότι έχετε ταιριάξει και μοιράζεστε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Τι είναι αυτό που σας έχει συνδέσει;
Εγώ έκανα πρώτη φορά θέατρο με τον Χάρη στην παράσταση «Lenz» το 2017 και εκεί κατάλαβα ότι αυτό ήταν το είδος θεάτρου που έψαχνα. Ήταν η αίσθηση πως τελικά αυτό το συγκεκριμένο θέατρο με συναντάει κάπου βαθιά. Επίσης, ο Χάρης επιλέγει να συνεργάζεται με τους ίδιους ανθρώπους ξανά και ξανά μέσα στα χρόνια, επομένως δημιουργεί μεταξύ μας ένα κλίμα εμπιστοσύνης - κάτι που είναι βασικός παράγοντας για να ψάξεις μαζί του καινούργια πράγματα. Μου αρέσει ακόμη το ότι κάθε δουλειά μας είναι εντελώς διαφορετική. Υπάρχει μια φρέσκια ματιά κάθε φορά. Και φυσικά είμαστε και φίλοι και τα πάμε καλά. Και αυτό είναι κάτι που ισχύει και με τα υπόλοιπα παιδιά της παράστασης.
Προσωπικά, θεωρώ ότι είσαι μια ηθοποιός φτιαγμένη για τον κινηματογράφο και η εκφραστικότητά σου απογειώνεται σε κοντινά πλάνα, όπως είδαμε στο «Νήμα» του Αλέξανδρου Βούλγαρη. Έχω όμως την εντύπωση ότι δεν λες πολλά «ναι» σε προτάσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί είσαι εκλεκτική με τις ταινίες ή γιατί είναι μια καλλιτεχνική διαδικασία στην οποία μπαίνεις δύσκολα;
Τον αγαπώ πολύ τον κινηματογράφο και η αλήθεια είναι πως θα ήθελα να κάνω πιο συχνά ταινίες. Όταν κάνω σινεμά, θέλω να δίνω κι εγώ μια μορφή στο σύνολο, να προτείνω κι εγώ κάτι, επομένως η ταινία που θα κάνω θα πρέπει να μου αρέσει για να συμμετέχω. Δεν θα έπαιρνα μέρος σε μια ταινία απλά για να δουλέψω κάπου. Υπήρξαν ταινίες που θα μπορούσα να απαντήσω θετικά για τα λεφτά ή για να μη μείνω χωρίς δουλειά, αλλά δεν το έκανα. Δεν μπορώ να κάνω μια δουλειά καλά αν δεν μου αρέσει. Υπάρχουν άνθρωποι που τα κάνουν όλα με το ίδιο ενδιαφέρον χωρίς να τους κοστίζει, αλλά εμένα όταν δεν μου αρέσει κάτι που κάνω, μου αφήνει ένα προσωπικό κόστος. Βέβαια, υπήρξα τυχερή γιατί ήρθαν στη ζωή μου άνθρωποι όπως ο Αλέξανδρος Βούλγαρης με τον οποίο συνεργάζομαι ξανά και ξανά ή η Ζακλίν Λέντζου που επίσης συνεργάζομαι ξανά και ξανά, αλλά και ο Παντελής Βούλγαρης που ήταν μεγάλο κεφάλαιο.
Πάντως επιλέγεις να παίζεις σε πολλές μικρού μήκους.
Ναι, γιατί μου αρέσει να στηρίζω τους ανερχόμενους σκηνοθέτες και επίσης οι μικρού μήκους είναι ένα ωραίο πεδίο δοκιμής. Και σε μια μικρού μήκους μπορεί να συμμετάσχω και χωρίς χρήματα, μόνο για τη συνεργασία και τον πειραματισμό. Πάντως το σίγουρο είναι πως αν επιλέξω μια ταινία μεγάλου μήκους, θα πρέπει να την πιστεύω πάρα πολύ.
Επενδύεις πολύ στις πρόβες στον κινηματογράφο;
Δεν μου αρέσουν τόσο οι πρόβες στο σινεμά. Τις αποφεύγω, βαριέμαι όταν μου λένε ότι θα πρέπει να κάνουμε πρόβες. Προτιμώ τις συζητήσεις και την ανταλλαγή ιδεών. Με τη συζήτηση εμπλουτίζεις σε θεωρητικό επίπεδο τη δουλειά και όταν πας στα γυρίσματα, τα εφαρμόζεις στην πράξη. Αυτό προϋποθέτει καλή επικοινωνία, αλλά αν δεν επικοινωνείς καλά, καλύτερα να μην το κάνεις εξαρχής. Μου έχει τύχει να δουλέψω σε ταινία που οι πρόβες ήταν απαραίτητες, αλλά δεν τις καλοδέχεται το σώμα μου. Ίσως γιατί ξέρω πως ό,τι και να κάνουμε, στο γύρισμα θα συμβεί κάτι διαφορετικό. Καμιά φορά οι πρόβες βοηθάνε στο να έρθουν κοντά οι ηθοποιοί, όπως στο «Digger», που έγιναν για να έρθουμε κοντά με τον Αργύρη (Πανταζάρα). Άλλες φορές βοηθούν στο να πιέσεις τον εαυτό σου να κάνεις κάτι άτσαλα ή λάθος, ώστε να μην το βρεις αργότερα μπροστά σου στο γύρισμα. Το αντιμετωπίζω σαν παιχνίδι, θα έλεγα. Αλλά τις πρόβες που κάνουν κάποιοι για να βρουν τι ακριβώς θα κάνουν αργότερα στο γύρισμα τις βρίσκω αχρείαστες. Στη «Σελήνη, 66 ερωτήσεις» δεν κάναμε καμία πρόβα, αλλά ανταλλάξαμε πολλές ιδέες για τον ψυχισμό της ηρωίδας.
Προσεγγίζεις πιο κονσεπτικά τις ταινίες. Έχεις σκεφτεί ποτέ να σκηνοθετήσεις;
Ναι. Δεν νομίζω ότι θα σκηνοθετούσα εύκολα στο θέατρο, αλλά στο σινεμά το έχω σκεφτεί. Όμως, έχω πειστεί ότι για να σκηνοθετήσω, θα πρέπει να γράψω πρώτα. Και δεν μου έχει τύχει μέχρι τώρα να γράψω τίποτα δικό μου. Δεν έχω βρει ακόμα το project. Δεν έχει ξυπνήσει μέσα μου ή μπορεί και να μην του έχω επιτρέψει εγώ να ξυπνήσει. Το δύσκολο είναι να σου έρθει το κατάλληλο έναυσμα, ώστε να το πιάσεις και από εκεί να αρχίσεις να δημιουργείς. Απ’ την άλλη, ίσως να νιώθω πιο άνετα να μπω σε έναν ήδη δημιουργημένο κόσμο και να βάλω και εγώ το χεράκι μου, από το να αφήσω τον εαυτό μου εντελώς εκτεθειμένο σε κάτι δικό μου.
Ζούμε δύσκολες μέρες, με κοινωνικούς τριγμούς και διαμαρτυρίες, και παίζεις σε ένα υπαρξιακό έργο για την απώλεια. Αντλείς έμπνευση από την επικαιρότητα για να τροφοδοτήσεις με πάθος τις ερμηνείες σου;
Το αντίθετο συμβαίνει. Όταν συναντιέμαι με ένα ενδιαφέρον κείμενο, παίρνω κάτι από αυτό για τη ζωή μου. Βλέπω έτσι τις κοινωνικές δομές και την επικαιρότητα από άλλο πρίσμα. Το έργο αυτό μιλάει για την απώλεια με αφορμή την ερωτική απογοήτευση και σε γυρνάει σε κάτι που έχασες πολύ μικρός, σε κάποιο τραύμα. Είναι κάτι πολύ βαθύ και υπαρξιακό, και μετά, μέσα από αυτή τη δουλειά, μπορείς να καταλάβεις καλύτερα γιατί γίνονται οι συγκρούσεις και πώς προκύπτει η κοινωνική δυσαρέσκεια. Εγώ μπορεί να είμαι έξαλλη με αυτό που γίνεται τώρα με το Προεδρικό Διάταγμα που αφορά τους καλλιτέχνες, αλλά δεν κουβαλάω αυτή την οργή ώστε να πυροδοτήσει την ερμηνεία μου. Θα προτιμούσα να κάνω μια δουλειά που να απευθύνεται σε αυτά που ζούμε, αλλά σε ένα άλλο επίπεδο, όχι σαν άμεσο σχόλιο για την επικαιρότητα. Πάντως, σε καμία περίπτωση δεν είμαι άνθρωπος που θα κλειστώ σε ένα στούντιο και θα κάνω την τέχνη μου, χωρίς αυτό που κάνω να μην συνδιαλέγεται με κάτι αληθινό που συμβαίνει στον κόσμο.
Τι είναι αυτό που σε απελπίζει περισσότερο και τι είναι αυτό που σου δίνει κουράγιο;
Με απελπίζουν όλα αυτά που πάνε χαμένα, στον βρόντο. Όπως αυτά που έγιναν με το Διάταγμα, που ξαφνικά βρεθήκαμε να πολεμάμε έναν μεγάλο εχθρό. Και χειρότερα πράγματα, όπως το ατύχημα που συνέβη. Όμως, απ’ την άλλη, έχω ακόμα πίστη στις σχέσεις των ανθρώπων. Πιστεύω ακόμα στη δύναμη μιας συλλογικότητας και στον κόπο που κάνουν οι άνθρωποι για πράγματα που αγαπούν.
