Αφορμές για τα είκοσι πέντε σύντομα διηγήματα της νέας μου συλλογής «Η γοητεία των υποσχέσεων» (Πατάκης, 2022) πήρα από την προσωπική μου ζωή, το οικογενειακό περιβάλλον, τη λογοτεχνική ζωή, την Ιστορία, την καθημερινότητα, την αξία του ασήμαντου, όλων των στοιχείων που μας διαφεύγουν και επιχειρούν να στραφούν γενικά στον κόσμο μου, που προσπαθώ ακόμα να καταλάβω.
Προσπαθώ με τη δική μου έκφραση να ανοίξω έναν διάλογο με πρόσωπα, μύθους και πράγματα που με έχουν συγκινήσει και συναρπάσει. Θα τολμούσα να πω ότι θα τα πλησίαζα ίσως και διαφορετικά σε μια νέα απόπειρα προσέγγισής τους. Μ’ αυτό δεν αποφεύγω να θίξω τη γνωστή άποψη η οποία θέλει το διήγημα ως μια «τελειωμένη» μικρή ιδέα, την οποία εκμεταλλεύεται ο συγγραφέας. Αν ήταν έτσι τα πράγματα, τότε, όπως λέει και ο Κορτάσαρ, πώς θα μπορούσες να γράψεις για μια άψυχη πέτρα, πολύ δημιουργικά, αρκεί να ονομάζεσαι Κάφκα;
Τέλος πάντων, θέλω να πω ότι είναι πολλοί οι τρόποι αναπαράστασης: αυτοί μας καθοδηγούν κάθε φορά και θα έλεγα ότι μας ξεφεύγουν στον δρόμο προς το τέλος της αφήγησης. Έτσι μένουμε με ένα αίσθημα ανολοκλήρωτου, το οποίο επιχειρώ να δώσω κλείνοντας τις διηγήσεις.
Είχα την πρόθεση να αφηγηθώ «ιστορίες» παρανοήσεων, παρεξηγήσεων, εντυπώσεων, λαθών, αποτυχιών και επιτυχιών, οι οποίες με έχουν με τον τρόπο τους αιχμαλωτίσει, χωρίς να σημαίνει ότι με τη συγκεκριμένη δομή και το ύφος τους με δέσμευσαν απολύτως. Γι’ αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις τις αφήνω ανοιχτές, τις μεταβιβάζω στον αναγνώστη με ένα αίσθημα ελευθερίας: μπορεί εκείνος να τις ξαναγράψει, να τις διαμορφώσει ανάλογα, να τις ολοκληρώσει με τον τρόπο του…
Εάν ονόμασα τη συλλογή «Η γοητεία των υποσχέσεων» (πέρα από το αισθητικό του τίτλου), ήταν γιατί υπαινίσσομαι τις καθοριστικές αυτές δεσμεύσεις που μας αφορούν είτε όταν τις δίνουμε είτε όταν τις παίρνουμε, έστω και αν αυτές δεν έχουν και μεγάλη σχέση με την πραγματικότητα την οποία βιώνουμε. Όπως και σε άλλα μου βιβλία, το ύφος δεν είναι ενιαίο. Σκόπιμα ή μη… αυτό επιχείρησα να εξηγήσω. Φυσικά, το θέμα του διηγήματος καθορίζει και την έκταση: όχι, όμως, σε σημείο αποσάθρωσης του νοήματος. Έγραψα ένα και μοναδικό μυθιστόρημα το 2006, τις «Οικογενειακές ιστορίες», οι οποίες θα μπορούσαν να είναι διπλάσιες ή και πολλαπλάσιες. Δεν το θέλησα, όμως. Γιατί έτσι θέλησα να αφηγηθώ μια σάγκα, την ιστορία (μισοφανταστική) της οικογένειάς μου, μέσα στον χρόνο. Την περιόρισα μέσα στη δική μου οπτική, αφήνοντας πολλά κενά ενδιαμέσως, ούτως ώστε ο (όποιος) αναγνώστης να νιώσει κυρίαρχος αυτού που διαβάζει. Εδώ ένα διήγημα «Η σιωπή», ίσως το πιο αναπαραστατικό της συλλογής, ρυθμίστηκε σύμφωνα με το υλικό της αφήγησης και προχώρησε σε έκταση περισσότερο από τα άλλα διηγήματα της συλλογής. Αυτό, όμως, δεν το καθόρισε το θέμα, αλλά η θέα μου σ’ αυτό με τον τρόπο που προσπάθησα να εξηγήσω λίγο πριν.
Αφορμές
Ο κύριος Ν. προκαλούσε συχνά να του δώσουν τυχαίες φράσεις, αφορμές για το επόμενο ποίημά του: δεν έπαιζε όπως ο μεθυσμένος συνδαιτυμόνας που σκάρωνε στίχους της στιγμής ή ο συγγραφέας που με το κρυμμένο μαγνητόφωνο κατέγραφε τις ομιλίες του δρόμου και χρησιμοποιούσε μετά άκοπες.
Πολύτιμο ό,τι άκουγε και ο κύριος Ν., αφού «καθένας μιλώντας επιστρέφει στη μαγική αρχή», έλεγε. Όμως πίστευε στην ετοιμότητα του κυνηγού, στο αεράκι που τον ειδοποιεί. Διάλεγε μέσα από πολλές πέτρες. Χωρίς πάντα να είναι βέβαιος ότι οι πέτρες που άφησε δεν ήταν πολύτιμες. Τις περισσότερες φορές, όμως, ήξερε τι να προτιμήσει. Αιφνιδίαζε με τις επιλογές του, σαν αυτόν που περπατά δίπλα σου, σταματά απότομα και κλείνεται στον εαυτό του, σαν κάτι να τον ειδοποίησε εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Ή όπως αυτός που σκύβει κοντά στον κοιμισμένο και στον υπνωτισμένο για να ακούσει.
Ο,τι συγκρατούσε εσωτερικά ή από άλλους και έγραφε ήταν υπαγορευμένο από μια αποκλειστική φωνή: κάτι υπόγειο που έστελνε το σήμα του στην επιφάνεια. Πολλές φορές δοκίμαζε τη γεύση της νέας λέξης κλείνοντας τα μάτια, σε επαφή με όλες του τις αισθήσεις.
Στις συναναστροφές του αναγνώριζε τη σοφία μιας λέξης που ερχόταν στα χείλη του άλλου, σαν να τελείωνε μια πρόταση στον ύπνο του. Αυτό ένιωθε ο κύριος Ν. και σημείωνε. Μόνο που όλα ήσαν διαφορετικά στο τέλος, σαν να του ανήκαν από την αρχή. Ας είχαν οι ξένες λέξεις δικά τους αγγεία.
Ο κύριος Ν. ένιωθε εξ αίματος με όσα δανειζόταν, κι αυτό φαινόταν στην κούρασή του, που θύμιζε του αυθεντικού ζογκλέρ τη γαλήνια διάλυση μετά το θαύμα του.
Δεχόταν τις νέες λέξεις σαν τον πάγο που καίει, γιατί έμοιαζαν με όσα τον πίεζαν και τον αθώωναν την ίδια στιγμή. Δοκιμαζόταν σκληρά με τις δύσπνοιες αυτές, που τις απολάμβανε ωστόσο όπως ο πιστός την ανταπόκριση. Ή σαν να έπαιρνε ένα φάρμακο που τον ταλαιπωρούσε σωτήρια [...]
