Αν η φωνή των μνημείων μπορούσε να ακουστεί, οι αρχαιότητες του μετρό Θεσσαλονίκης θα φώναζαν "ηθική δικαίωση". Γιατί η ομόφωνη απόφαση που έλαβε το Εκτελεστικό Συμβούλιο της Europa Nostra στις 16 Νοεμβρίου στη Χάγη υπέρ της κατά χώραν διατήρησης του μνημειακού συνόλου στον σταθμό Βενιζέλου δεν καταγράφεται ως ακόμη μία φωνή, αλλά αποτελεί την "ευρωπαϊκή φωνή της κοινωνίας των πολιτών, που έχει δεσμευτεί για τη διατήρηση και την ανάδειξη της σημασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς".
Με την απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου της δίνει ακόμα ένα ηχηρό, διεθνές χαστούκι στην ελληνική κυβέρνηση, που εμμονικά επιδιώκει να μεταφέρει, αφού προηγουμένως θρυμματίσει, το μνημείο και να το επανατοποθετήσει στον φυσικό του χώρο, αγνοώντας την τεχνική λύση που είχε αρχίσει να υλοποιείται από το 2018 για τη συνύπαρξή του με το μετρό. Και μάλιστα την ώρα που η υπόθεση εξετάζεται από το ΣτΕ.
Η Εuropa Nostra, αυτή η ομοσπονδία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων πολιτισμικής κληρονομιάς σε χώρες - μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης με ισχυρούς δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καταδεικνύοντας με σαφήνεια τη σπουδαιότητα του μνημειακού συνόλου, "καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους εταίρους, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να ενώσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να διασφαλιστεί η επιτόπου διατήρηση των εξαιρετικών αρχαιοτήτων που ανακαλύφθηκαν στον σταθμό μετρό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Αυτό αποτελεί τη μοναδική λύση που εγγυάται τη διατήρηση της αυθεντικότητας ενός μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς εξαιρετικά σημαντικού για την κατανόηση της κοινής μας ευρωπαϊκής κληρονομιάς και Ιστορίας".
Ο Κώστας Καρράς, που από το 1973 είναι ένα από τα 60 μέλη, από 43 χώρες της Ευρώπης, του Συμβουλίου της Europa Nostra, το οποίο εκλέγει το Εκτελεστικό Συμβούλιο που αποφάσισε ομόφωνα υπέρ της διατήρησης κατά χώραν των αρχαιοτήτων, μας βοηθάει να κατανοήσουμε την εξαιρετική σημασία της συγκεκριμένης απόφασης.
"Υπεραμυνόμενη της κατά χώραν διατήρησης των συγκεκριμένων αρχαίων η Europa Nostra υπεραμύνεται συνειδητά της κοινής ευρωπαϊκής κληρονομιάς" επισημαίνει, εξηγώντας ότι "η αρχαία Ελλάδα αποτελεί θεμέλιο της κοινής ευρωπαϊκής κληρονομιάς. Στον ελληνόφωνο κόσμο, μεταξύ του 4ου και του 9ου αιώνα, πρωτοέσμιξαν αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά και ιουδαιοχριστιανικά στοιχεία, δημιουργώντας πανευρωπαϊκή πολιτισμική σύνθεση που έκτοτε εξελίσσεται. Η Θεσσαλονίκη, κομβική πόλη σ' αυτή την εξέλιξη, απειλείται σήμερα με ανεπίτρεπτη και ανεπανόρθωτη ζημιά".
Τον ρωτάμε ποια είναι η ιδεολογική θέση τής Europa Nostra. "Η προστασία της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς" απαντά απνευστί. "Παράδειγμα, η αυστηρή κριτική της μετατροπής σε τεμένη της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας". Εξηγεί μάλιστα ότι "ασκεί κριτική σε διοικητικές αρχές, αδιακρίτως ιδεολογικών τοποθετήσεων. Παραδείγματα συμπεριλαμβάνουν: συντηρητική δημοκρατική διοίκηση στη Νορβηγία (Όσλο), σοσιαλιστική δημοκρατική διοίκηση στη Ρουμανία (Ρόσια Μοντάνα), ισλαμοαυταρχική διοίκηση στην Τουρκία (Αλλιανοί και Χασανχεϊφ) και φιλελεύθερη δημοκρατική διοίκηση για τη Θεσσαλονίκη".
Για τη συγκεκριμένη απόφαση, σύμφωνα με τον Κώστα Καρρά, "πρωταρχικό ρόλο έπαιξαν ο πρόεδρος Ηerman Parzinger, διακεκριμένος αρχαιολόγος, που ηγείται του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού συμπλέγματος μουσείων, και ο αρχιτέκτων Paolo Vitti, που γνωρίζει άριστα τη Θεσσαλονίκη".
[Δηλώσεις άλλωστε των δύο διακεκριμένων επιστημόνων περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση που εξέδωσε η Europa Nostra για την απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου της. "Οι αρχαιότητες αυτές αποτελούν θησαυρό ανεκτίμητης γνώσης, η οποία θα χαθεί αμετάκλητα εάν επιτραπεί οποιαδήποτε εργασία απόσπασης" υπογραμμίζει ο Hermann Parzinger. "Η in situ διατήρηση των αρχαιοτήτων θα συμβάλει αποφασιστικά στη μελλοντική έρευνα, θα εμπεδώσει την αξία τους και θα διευρύνει την κατανόησή μας για την ιστορική διαστρωμάτωση της πόλης" επισημαίνει ο Paolo Vitti, ενώ στο κείμενο της απόφασης αναφέρεται επίσης ότι "η Σύμβαση Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco αποκλείει ρητά από την καταχώριση ως μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς τις αρχαιότητες που έχουν αφαιρεθεί και αργότερα επανατοποθετηθεί".]
Ακούμε τον κ. Καρρά να μας θυμίζει ότι η Europa Nostra "με την Ευρωπαϊκή Ένωση απονέμει ετήσια βραβεία για αξιόλογες αναστηλώσεις, προηγμένη έρευνα και επιτυχημένη ευαισθητοποίηση και με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων επιλέγει κατ' έτος τα 7 μνημεία - τοπία σε μεγαλύτερο κίνδυνο". Πόσο θλιβερό, αλήθεια, θα είναι αν ένα τόσο σημαντικό μνημείο της χώρας μας συμπεριληφθεί στον κατάλογο με τα πλέον απειλούμενα μνημεία του πλανήτη.
