Ήταν ένας ευγενικός δεκαεπτάχρονος μαθητής όταν, περνώντας έξω από τα παράθυρα της θορυβώδους νεανικής «γιάφκας» μου, στα Εξάρχεια, χτύπησε μια μέρα την πόρτα και ζήτησε να τον αφήσω για λίγο να γευτεί τη μουσική που άκουγε να παίζουν κάθε μέρα τα ηχεία μου, στον δρόμο του για το Βαρβάκειο.
Του άρεσε η τζαζ του Chick Corea, το Κοντσέρτο της Κολωνίας του Keith Jarrett, το cool πιάνο-τρίο του Bill Evans. Κι εγώ, έχοντας διακρίνει μια φλόγα στο βλέμμα του νεαρού μου επισκέπτη, τού δάνειζα τους δίσκους μου σε 50άδες, αντικείμενα μελέτης.
Το ακορντεόν
Ο Τάκης Φαραζής γεννήθηκε στην προσφυγική γειτονιά της Σαφράμπολης, στον Περισσό, όπου και τέλειωσε το Δημοτικό. Αριστερός βιοπαλαιστής βιοτέχνης με «θητεία» στον Άη Στράτη και τη Μακρόνησο ο πατέρας του, μετά τον μεγάλο του γιο που μάθαινε ακορντεόν, ονειρευόταν κι ο μικρός του να ασχοληθεί με τη μουσική. Έτσι, ακολουθώντας τα βήματα του μεγάλου αδελφού, ξεκινά τη μουσική του πορεία παρέα με το πληκτροφόρο αυτό «πνευστό» που θα καθορίσει τις ηχητικές του αναζητήσεις, προσπαθώντας υποσυνείδητα να μιμηθεί τον «τραγουδιστό» του ήχο αλλά και τη γεμάτη ορχηστρική του παλέτα μέσα από τα πλήκτρα του πιάνου.
Τον πρώιμο αυτό μουσικό του σύντροφο θα συναντήσει ξανά, αρκετά χρόνια αργότερα, με αφορμή το άλμπουμ «Νόστος» του πολυπράγμονα μπασίστα και συνθέτη Κώστα Θεοδώρου, εκφράζοντας, μέσα απ’ αυτό, τις επιρροές του από τον Αργεντίνο master του μπαντονεόν Dino Saluzzi.
Ένας «μαχητής» της μουσικής
Στο Γυμνάσιο, στα Εξάρχεια πια, ο Τάκης πήγε για πρώτη φορά σε ωδείο. Στο «Ορφείο» της οδού Ζαΐμη. Καθηγητή του είχε τον Ευάγγελο Κατσάμπα, που υπήρξε πρόεδρος του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου. Έναν «μαχητή» της μουσικής. Κοιμόταν ελάχιστα για να βρίσκει τον χρόνο για όσα τον φλόγιζαν. Από αυτή τη μορφή του «δάσκαλου» -με όλη τη σημασία της λέξης- ο Τάκης πήρε το δίπλωμα στο πιάνο και τα θεωρητικά, αλλά και τα πρώτα του ερεθίσματα για την τζαζ.
Παράλληλα, στο εύφορο περιβάλλον του σχολείου του, του Βαρβακείου, ο Τάκης Φαραζής πρωτοστατεί στη δημιουργία μουσικών συγκροτημάτων που άφησαν εποχή στα μαθητικά Μουσικά Φεστιβάλ της εποχής.
Beatles, Stones, Floyd, Zeppelin και Zappa κι αργότερα Ellington, Emerson, Jarrett ήταν το ρεπερτόριο του νεαρού μουσικού, που παρέα με τους φίλους και συμμαθητές του, σαν οργανίστας, πιανίστας, κιθαρίστας και τραγουδιστής, αποκτά τις πρώτες του εμπειρίες και σε διάφορα άλλα όργανα, όπως μπάσο, ντραμς και φλάουτο, δεξιότητες που θα αξιοποιήσει αργότερα σαν συνθέτης και εκτελεστής θεατρικής μουσικής.
Το ανήσυχο όμως πνεύμα του διακριτικού νέου μουσικού με τα σγουρά καστανόξανθα μαλλιά και το ονειροπόλο βλέμμα τού επεφύλασσε μία ακόμη εμπειρία. Όταν άκουσε free jazz σε μια ραδιοφωνική εκπομπή είπε: «Αυτό είναι… φασαρία! Εγώ ποτέ δεν θα ασχοληθώ με κάτι σαν κι αυτό». Λίγους μήνες μετά, όπως συμβαίνει συχνά στην εφηβεία, ήρθε η ανατροπή: δυο φίλοι ερασιτέχνες μουσικοί τον μύησαν στις τεχνικές του ελεύθερου τζαζ αυτοσχεδιασμού.
Αργότερα, ο Τάκης συναντούσε τη «βιβλική» μορφή του Βασίλη Ρακόπουλου. Ο μακρυμάλλης φίλος και δημιουργικός κιθαρίστας, μια μυστηριώδης και γοητευτική φυσιογνωμία, συνδύαζε στο παίξιμό του την προερχόμενη από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού τζαζ μουσική με τους απόηχους της Μεσογείου.
Οι πρώιμες εμφανίσεις τους στο ιστορικό τζαζ κλαμπ του Γιώργου Μπαράκου και κάποιες αλησμόνητες καλοκαιρινές συναυλίες τους σε μπαράκια της Πάρου υπήρξαν μια περίοδος ανάπαυσης, διαλείμματα ευχάριστα πριν την «περίοδο Iskra». Μια θυελλώδη και ιδιαίτερα δημιουργική περίοδο συνύπαρξης τεσσάρων μουσικών που σχημάτισαν το κορυφαίο fusion-jazz συγκρότημα της χώρας.
Η σπίθα των «Iskra»
Το «χωνευτήρι» που είχε το όνομα "Ιskra" (στα ρωσικά И́скра σημαίνει «σπίθα», την πρώτη εφημερίδα των Ρώσων σοσιαλιστών φυγάδων με διευθυντή τον Λένιν, στα σκληρά χρόνια πριν την εξέγερση των μπολσεβίκων κατά της τσαρικής αυτοκρατορίας) είχε στις τάξεις του τέσσερις διαφορετικές προσωπικότητες, που η καθεμιά τους έκανε, στην πορεία, πολύ διαφορετικά πράγματα.
«Ήταν μια γοητευτική παρέα που 'σκάλιζε' συνέχεια μέσα μας τις διαφορετικές μουσικές πλευρές μας. Όντας πιο κοντά στην ακουστική πλευρά της τζαζ εγώ, εκεί εντρύφησα στο ηλεκτρικό πιάνο και στον ήχο των συνθεσάιζερ» θυμάται σήμερα ο Τάκης για τις μέρες του με τους "Iskra".
Η ελευθερία, η δροσιά και το πνεύμα της τζαζ, με τον αυτοσχεδιασμό και τις πολλές επιρροές που μπορεί κανείς να έχει μέσα από αυτήν, τον γοήτευσε. Αποφάσισε μαζί τους να αναζητήσει την δική του μουσική προσωπικότητα.
Στο συγκρότημα συμμετείχαν τρεις ακόμα εξαιρετικοί μουσικοί: εκεί ο «λυρικός» Φαραζής συνάντησε τον γοητευμένο από το ελληνικό μέλος και τις «ανατολικές» ταξιδιωτικές του εμπειρίες Αμερικανό σαξοφωνίστα David Lynch, τον Γιώργο Φακανά με το δυναμικό, πολυρυθμικό του μπάσο και τον πληθωρικό αυτοσχεδιαστή Νίκο Τουλιάτο στα τύμπανα.
Μαζί εξέπλητταν το κοινό γεμίζοντας τον Λυκαβηττό ή άλλους συναυλιακούς χώρους. Μαζί τους σε αυτό το δημιουργικό «καζάνι», του δόθηκε η ευκαιρία να ανακαλύψει τις κοινές μουσικές ανησυχίες τους και μαζί τους ηχογράφησε τα άλμπουμ "A New Day’’ για την Polygram το 1986 και "Parastasis" για την Utopia του Βαγγέλη Κατσούλη (1988) ξεκινώντας τη συνθετική του δραστηριότητα.
Παράλληλες πορείες
Οι άλλοι τρεις, μαζί με τον κιθαρίστα Τάκη Μπαρμπέρη, που κι αυτός συμμετείχε στο γκρουπ για ένα φεγγάρι, συνέχισαν στους δρόμους της τζαζ και της αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής. Δεν συνέβη όμως αυτό με τον πιανίστα τους, που ασχολήθηκε με πολλά και διαφορετικά μουσικά είδη, σαν ενορχηστρωτής, εκτελεστής και συνθέτης.
Μετά τη διάλυση των "Iskra", επιστρέφοντας στην «πηγή» του βασιλιά των οργάνων, ο Τάκης Φαραζής αναζήτησε το προσωπικό του στίγμα και το 1996 κυκλοφόρησε την πρώτη του προσωπική πιανιστική δουλειά. Τα αφιερωμένα στη Δάφνη -τη μεγάλη του κόρη- «Ονειρέματα», στα οποία κατέθετε τις επιρροές του από τους Γάλλους ιμπρεσιονιστές συνθέτες σαν τους Ravel και Debussy ή τον «μάγο» αυτοσχεδιαστή πιανίστα Keith Jarrett, αλλά και τις αναζητήσεις του πάνω στους αρχαίους ελληνικούς δρόμους, απέσπασαν εξαιρετικές κριτικές και μεταδόθηκαν πολλές φορές από τις εκπομπές μου στο Τρίτο Πρόγραμμα.
Μουσική για το Θέατρο
Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το πρώτο του CD θεατρικής μουσικής, η «Άλκηστις» του Ευριπίδη, προϊόν της γνωριμίας και της έκτοτε για πολλά χρόνια μόνιμης συνεργασίας του με τη μεγάλη τραγωδό Λυδία Κονιόρδου, στο οποίο καταγράφει ένα ηχητικό τοπίο λόγου και μουσικής, βασισμένο σε παραδοσιακά αλλά και ιδιόφωνα όργανα, τα περισσότερα από τα οποία εκτελεί ο ίδιος.
Η επόμενη δεκαετία είναι για τον Τάκη Φαραζή ιδιαίτερα δημιουργική στον χώρο της μουσικής για το θέατρο: το Αρχαίο Δράμα, τον Μπρεχτ, τον Φασμπίντερ, τον Παπαδιαμάντη. Την περίοδο εκείνη, αλλά και αργότερα, ο Φαραζής θα γράψει μουσική για πολλές θεατρικές παραστάσεις για το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ της Επιδαύρου, το Φεστιβάλ Αθηνών, το Θέατρο του Νέου Κόσμου, το Θέατρο Πολιτεία, για έργα όπως: "Ηλέκτρα", "Αντιγόνη", "Πέρσες", "Mήδεια", "Φόνισσα","Τρισεύγενη", "Φλαντρώ", "O Κύκλος με την Κιμωλία".
Ο πιανίστας - συνοδός
Η εμπειρία που απέκτησε στη σχέση λόγου και μουσικής με αφορμή τη μουσική για το θέατρο, καθώς και η αγάπη του για τη φόρμα του τραγουδιού, που από την παιδική του ηλικία τον γοήτευε με την απλότητα, την αμεσότητα και την ικανότητά της να αγγίζει την ανθρώπινη ψυχή, ήταν το βασικό στοιχείο που τον ανέδειξε σε ιδανικό πιανίστα - συνοδό για κάποιες σπουδαίες φωνές. Σπουδαστής ακόμη στο πλευρό της Αρλέτας και αργότερα με την Έλλη Πασπαλά, την Τάνια Τσανακλίδου, τη Μαρία Φαραντούρη, τη Σαβίνα Γιαννάτου, τη Μάρθα Φριντζήλα.
«Η συνοδεία μιας φωνής από ένα όργανο όπως το πιάνο είναι μια ιδιαίτερη τέχνη και ταυτόχρονα μια μεγάλη πρόκληση καθώς καλείσαι να υπηρετήσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μια μεγάλη γκάμα τραγουδιών διαφορετικών στιλ τα οποία έχουν ερμηνεύσει πολλοί και με διαφορετικούς τρόπους, αναδεικνύοντας τις ιδιαιτερότητες τους. Ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι να φωτίσει κανείς τις ποιητικές και μουσικές εικόνες μέσα από τις εναλλαγές της δυναμικής και των ηχοχρωμάτων», μας λέει ο ίδιος.
Σημαντικοί σταθμοί στη μουσική πορεία του Τάκη Φαραζή, οι συνεργασίες του με τους Μίκη Θεοδωράκη, Χρήστο Λεοντή, Ελένη Καραΐνδρου, Κυριάκο Σφέτσα, Νίκο Ξυδάκη, Γιάννη Μαρκόπουλο, Διονύση Σαββόπουλο αλλά και η συνεργασία του σαν πιανίστα και ενορχηστρωτή με τον θρυλικό τζαζ σαξοφωνίστα Charles Lloyd και τη Μαρία Φαραντούρη στο «Athens Concert», που κυκλοφόρησε από την ECM το 2011.
Η αγάπη του για το ελληνικό τραγούδι, πέρα από τις όποιες βιοποριστικές αναγκαιότητες, κατέκτησε σε βάθος χρόνου ένα ιδιαίτερα μεγάλο κομμάτι των μουσικών του αναζητήσεων και καταγράφηκε σε δεκάδες αξιόλογες ηχογραφήσεις.
Ο πιανίστας-δάσκαλος
Η «άλλη πλευρά» του Τάκη Φαραζή είναι η εκπαιδευτική. Μόνιμος συνεργάτης των εκδόσεων «Φαγκότο» ξεκίνησε τη συνεργασία του το 2008 με τα «24 τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι για νέους πιανίστες». Μία εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση, που περιελάμβανε παρτιτούρες, κείμενα, εικαστικό υλικό και CD με τις ηχογραφήσεις των έργων που ερμηνεύει ο ίδιος. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε και αυτόνομο με τον τίτλο «24» από τον «Σείριο» του Μάνου, κάνοντας αίσθηση για την ιδιαίτερα λιτή αλλά απολύτως πιστή «ματιά» του στο πνεύμα της μουσικής του κορυφαίου μας συνθέτη.
Η συνεργασία του Φαραζή με τον ίδιο εκδοτικό οίκο συνεχίστηκε με άλλα μουσικά βιβλία που εκλαϊκεύουν γνωστά έργα κλασσικών συνθετών, ενώ σχεδιάζεται η επόμενη έκδοση με τον τίτλο «Εισαγωγή στο τζαζ πιάνο».
Στις μέρες του εγκλεισμού
Τα τελευταία χρόνια ο Φαραζής «επιστρέφει» στη μεγάλη του αγάπη: την «παράδοση» του Jazz Piano Trio, ετοιμάζοντας την επόμενη δισκογραφική του δουλειά, ενώ, παράλληλα, στις μέρες της καραντίνας του κορωνοϊού, ακούγοντας κάποιες παλιές «ζωντανές» του ηχογραφήσεις, στη σκέψη του ωρίμαζε ένα ακόμη «επόμενο βήμα»: Πιανιστικά σόλο και ντουέτα με καβάλ, τρομπέτα, τσέλο, λύρα, ακορντεόν και φωνή κάτω από τον τίτλο «Forever», με τη συμμετοχή αγαπημένων φίλων και συνεργατών (Κώστας Θεοδώρου, Ανδρέας Πολυζωγόπουλος, Τάσος Μισυρλής, Γιώργος Καλούδης) σε ένα ηχητικό καλειδοσκόπιο που αποτυπώνει τις σημερινές, πιο εσωτερικές και μινιμαλιστικές τάσεις του ως συνθέτη και εκτελεστή.
Ακολουθώντας πάντα την «εσωτερική» του φωνή αλλά και τις εξωτερικές προκλήσεις που τον βοηθούν να εξερευνά διαφορετικούς μουσικούς κόσμους, ο Τάκης Φαραζής ανοίγει τη μουσική του παλέτα, υλοποιώντας αργά αλλά σταθερά το όραμά του: της ενοποιημένης μουσικής και καλλιτεχνικής έκφρασης.
