Στις σελίδες του βιβλίου αναδεικνύονται η αγωνία και η ανησυχία του συγγραφέα για τις αυξημένες οικονομικές ανισότητες, για την ένταση των γεωπολιτικών συγκρούσεων και τις επικίνδυνες εξελίξεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Ταυτόχρονα μέσα από την παρουσίαση επιστημονικών ερευνών και αναλύσεων της παγκόσμιας και της ελληνικής κατάστασης διατυπώνει την άποψη ότι «υπάρχει ακόμη χρόνος για αλλαγή πορείας», για ένα «διαφορετικό όραμα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης» προς όφελος των πολλών.
Ειδικότερα, ο συγγραφέας μέσα από μια τεκμηριωμένη οικολογική σκοπιά και ανάλυση παρουσιάζει τις διαστάσεις της κρίσης σε διεθνές επίπεδο και αναδεικνύει τους συντελεστές που εκτόξευσαν και τροφοδότησαν τον πληθωρισμό, ο οποίος πλήττει κυρίως τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, καθώς και τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Ο συγγραφέας ανησυχεί για τη μείωση του δείκτη βιοποικιλότητας, υπογραμμίζοντας ότι από τα 5.230 είδη έχει εξαφανιστεί το 69% μεταξύ των ετών 1970 και 2018 και πως οι πληθυσμοί ειδών του γλυκού νερού κατά 83% έχουν εξαφανιστεί παγκοσμίως. Και ταυτόχρονα δίνει στοιχεία για τις χώρες που επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα με ρύπους, κύρια με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (με προεξέχουσες τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ινδία, την Ε.Ε.).
Στο βιβλίο του εξετάζονται αν τα περιβαλλοντικά οφέλη είναι μεγαλύτερα από τα κόστη της επέκτασης των δραστηριοτήτων των μεγάλων εταιρειών σε νέες αγορές και χώρες με φτηνή εργασία. Στην περίπτωση αυτή αναφέρει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την πολυεθνική εταιρεία Zara, όπου «το οικολογικό αποτύπωμα του επιχειρηματικού μοντέλου της γρήγορης μόδας είναι καταστροφικό περιβαλλοντικά» και έχει «σημαντικές κοινωνικές παρενέργειες» με αρνητικό πρόσημο. Είναι πλέον γνωστό ότι το επιχειρηματικό αυτό μοντέλο με τους χαμηλούς μισθούς εργασίας και την παιδική εκμετάλλευση, που έγινε γνωστό ως fast fashion (γρήγορης μόδας), υιοθετήθηκε από πολλές επιχειρήσεις ρούχων εξαιτίας της μεγάλης κερδοφορίας.
Στο κεφάλαιο του βιβλίου με τον τίτλο «Το τέλος της ιστορίας δεν έχει έρθει ακόμα» διατυπώνεται η άποψη ότι η «παρουσία μας στον κυβερνοχώρο αυξάνει συνεχώς τις δυνατότητες ελέγχου και χειραγώγησης της καταναλωτικής συμπεριφοράς» και πως, σύμφωνα με τη μελέτη της Σουζάνα Ζούμποφ, ο «κατασκοπευτικός καπιταλισμός» (βλέπε, π.χ., τη χρήση αλγορίθμων από την Google) διαμορφώνει συνθήκες στις οποίες ο ανθρώπινος βίος υποτάσσεται στους εμπορικούς μηχανισμούς και μετουσιώνεται σε «συμπεριφορά». Και καταλήγει ότι οι προσπάθειες ελέγχου και χειραγώγησης επεκτείνονται στη σφαίρα της πολιτικής και μέσω αυτής επηρεάζουν κάθε πλευρά της οικονομικής και της κοινωνικής πραγματικότητας. Είναι γνωστό ότι δαπανώνται τεράστια ποσά για την εξαγορά πολιτικών και δημοσιογράφων και μάλιστα υπάρχει θεσμοθετημένο καθεστώς, π.χ., στην Ε.Ε. για τους λομπίστες και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που προωθούν τα συμφέροντα μεγάλων επιχειρήσεων.
Η χώρα βρίσκεται σε παρακμή
Ο συγγραφέας του βιβλίου με πολύ γλαφυρό τρόπο και με παραδείγματα περιγράφει τη συνεχιζόμενη παρακμή της χώρας μας μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008. Θεωρεί ότι η ελληνική οικονομία παρουσιάζει μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα, τα οποία οξύνθηκαν από τις πολιτικές των κομμάτων του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. και οδήγησαν τη χώρα στα πρόθυρα της πτώχευσης. Η επιβολή των Μνημονίων και η υλοποίηση του Private Sector Involvement (PSI) για την αναδιάρθρωση του χρέους μετέφερε, ως γνωστό, όλο το βάρος της κρίσης στις πλάτες του ελληνικού λαού, ενώ η ελίτ της χώρας αύξησε τον πλούτο της. Από τα συγκριτικά στοιχεία που παρουσιάζει ο συγγραφέας μέσα από τους άψογα επιστημονικά μελετημένους και επεξεργασμένους πίνακες προκύπτει:
- Οτι ο ετήσιος μισθός το 2022 σε σχέση με το 2008 είναι κατά 30% μειωμένος σε σταθερές τιμές, δηλαδή βρίσκεται στο επίπεδο που ήταν πριν από 25 χρόνια,
- ότι αυξήθηκε κατά 40 δισ. ευρώ το χρέος επί κυβέρνησης Μητσοτάκη,
- ότι η παραγωγικότητα της εργασίας από 84,7% το έτος 2007 κατήλθε το 2022 στο 60,3% του κοινοτικού μέσου όρου,
- ότι ο συντελεστής της ψηφιακής οικονομίας βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο της Ε.Ε.,
- ότι το διαθέσιμο εισόδημα είναι μειωμένο κατά 20% σε σχέση με το 2008,
- ότι το ποσοστό των ατόμων που αντιμετώπιζαν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού το 2022 ήταν 26,3% στη χώρα μας, το τρίτο υψηλότερο στην Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία,
- ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βυθίζονται στα χρέη, ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις το 2022 σημείωσαν αύξηση των κερδών κατά 54,7%, ειδικά οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες της ενέργειας παρουσίασαν καθαρά κέρδη περίπου 1 δισ. ευρώ καθεμία.
Είναι αντιστρέψιμη η σημερινή κατάσταση;
Αναφερόμενος στους θεσμούς, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η λειτουργία των θεσμών καθορίζεται από κομματικές επιλογές που έχουν ως βασικό στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολιτικών και οικονομικών ελίτ». Η υπόθεση της δωροδοκίας πολιτικών από τη Siemens επιβεβαιώνει τον παραπάνω ισχυρισμό, εξού και η ατιμωρησία των εμπλεκομένων. Και υπογραμμίζει ότι το «κλειστό πολιτικό σύστημα που έχει δημιουργηθεί, ένα είδος μεταμοντέρνας φεουδαρχίας, στην οποία λίγες οικογένειες ελέγχουν τους σημαντικότερους πόρους και διαχειρίζονται την εξουσία, πνίγει τη δημιουργικότητα, έχει οδηγήσει τη χώρα στην παρακμή κι αποτελεί την πεμπτουσία του ελληνικού προβλήματος».
Το ερώτημα που τίθεται στη συνέχεια από τον συγγραφέα είναι υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να αντιστραφεί η σημερινή κατάσταση παρακμής. Απαντώντας στο ερώτημα αυτό, καταλήγει ότι η ανάταση της χώρας και του λαού της χρειάζονται ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, ένα ανοιχτό πολιτικό και οικονομικό σύστημα, που θα προάγει τη δημιουργικότητα και την αξιοκρατία, θα μειώνει τις ανισότητες και θα προβαίνει στη δίκαιη κατανομή του πλούτου. Ως σημαντικότερη προϋπόθεση είναι η ανάπτυξη ενός ευρύτατου, ενωτικού κοινωνικού κινήματος των δημιουργικών δυνάμεων της χώρας.
Ο συγγραφέας φροντίζει ταυτόχρονα με την κριτική ανάλυση της σημερινής πραγματικότητας να διατυπώνει και εναλλακτικές σκέψεις και προτάσεις, που θέτει σε συζήτηση και αξίζει να τις μελετήσουμε. Συνολικά, το βιβλίο είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη και συμπυκνωμένη πολιτική ανάλυση του καπιταλιστικού συστήματος της χώρας μας μέσα από τη ματιά της οικολογίας σε συνάρτηση με τις διεθνείς εξελίξεις.
