Η Αριστερά ήταν αμφίθυμη με την Ευρώπη. Το σκέλος που είχε καταγωγή από το ΚΚΕ ήταν «αντιευρωπαϊκό» εφόσον θεωρούσε την Ευρώπη μια εκδοχή του ΝΑΤΟ, το σκέλος που είχε καταγωγή από την ανανεωτική Αριστερά ήταν εξόχως φιλοευρωπαϊκό αφού η διασύνδεση με τα ευρωκομμουνιστικά δυτικά κόμματα αλλά και «μετανάστες» διανοούμενοι, ιδίως από τη Γαλλία, που την στελέχωναν, λείαιναν τη σχέση. Η «Ευρώπη των μονοπωλίων» απέναντι στην «Ευρώπη των εργαζομένων». Αυτή η διχοτόμηση σε «αντιευρωπαϊκή» και «φιλοευρωπαϊκή» Αριστερά απέκτησε νέα χαρακτηριστικά, ανανεώθηκε και δοκιμάστηκε, μετά τη χρεοκοπία του 2010 και ιδίως μετά το 2015 και την κυβερνητική εμπειρία. Η σκληρή συμπεριφορά των δανειστών, οι προεκλογικές και μετεκλογικές μεγαληγορίες (νταούλια, δημοψήφισμα κ.λπ.) και η ηθική πίεση που δημιουργούσαν και ο τελικός συμβιβασμός σκεύρωσαν τη σχέση, την έκαναν πιο εργαλειακή, πιο χρησιμοθηρική, όχι απαραίτητα πιο λειτουργική. Απομάγευση. Ο ιδεαλισμός της παράδοσης Παπαγιαννάκη δεν υπήρχε πλέον στον ορίζοντα του τσαντισμένου αριστερού ή κεντροαριστερού.
Σε αυτή τη συναισθηματική αποεπένδυση οφείλεται η υποχώρηση των ευρωπαϊκών θεμάτων στον πολιτικό λόγο ή, τελικά, η «Ευρώπη» έχει αδυνατίσει τόσο που το κύριο στοιχείο που δικαιώνει τη συμμετοχή είναι η ανασφάλεια λόγω Τουρκίας; Επιπλέον, ακούγοντας τους υποψηφίους προέδρους, σκέφτεσαι «νά ένας οραματικός λόγος, νά ο πολιτικός σχεδιασμός» ή «ναά ένας υπάλληλος που διεκπεραιώνει (και ουδόλως εμπνέει) ή νά η αντήχηση κάποιου lobby»; Ο ευρωπαϊσμός πάσχει και από τα μέσα (από τις ίδιες τις ευρωπαϊκές νόρμες, τις πολιτικές και τα πρόσωπα) και από τα έξω (φαίνεται ως ισχνός συγγενής των φίλων και ως άβουλος ή νωθρός αντίπαλος των ανταγωνιστών).
Στο τέλος - τέλος, η πολυετής διανειοληπτική (και μνημονιακή) σχέση νέκρωσε την ευρωπαϊκή ιδέα, την εγκιβώτισε στον ρόλο μιας θυρίδας, ενός θησαυροφυλακίου, που δίνει «φράγκα» κατά καιρούς, για να τα τρώνε τα «επιχειρηματικά και κομματικά τρωκτικά», αλλά να πέφτει και κανένα φτωχοεπίδομα πού και πού. Κάπως έτσι η οικονομική και δημογραφική ρηχότητα της χώρας και η πολιτική διαχείριση των δομικών προβλημάτων της, η πολιτική ποταπότητα, κατέστρεψαν και τις δύο θεωρήσεις. Και η Ευρώπη ούτε πολιτικοστρατιωτική οντότητα μπορεί να είναι ούτε και ως ο φιλόξενος τόπος για εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα μπορεί να νοηθεί. Οι δύο παραδόσεις του ιδεολογικού ευρωπαϊσμού που συν-καθόρισαν το πείραμα ΣΥΡΙΖΑ είναι άνεργες.
Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, οι εκλογές θέτουν σκληρά ερωτήματα, κυρίως πάνω στις πολιτικές ταυτότητες. Τι σόι Αριστερά υφίσταται, τι ακριβώς θέλουμε και αν αυτό που θέλουμε έχει σχήμα και αν συνδέεται με αυτό που θέλουν οι άλλοι. Θέλω να πω ότι αυτή η ιδεολογική αμφιθυμία, για την οποία μίλησα προηγουμένως, έχει εξελιχθεί σε πολυδιάσπαση και βαρυθυμία για το ποια είναι τα υλικά ανάταξης και πίστης. Όχι μόνο για τους Έλληνες αριστερούς αλλά και για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους που βυθίζονται στη μελαγχολία και τις αντιφάσεις τους. Όλοι δε ανησυχούν για την άνοδο της Δεξιάς (όλες οι εκδοχές της ανεβαίνουν και επεκτείνονται) αλλά δεν αναλύουν τους λόγους για τους οποίους ο λαός περιθωριοποιείται ή ψηφίζει Δεξιά. Ο «απολίτικος» λόγος που καταλαμβάνει την Αριστερά (όλες τις φυλές της) είναι απλώς η αδυναμία, η αλαλία στις τεκτονικές αλλαγές που έχουν συμβεί και συμβαίνουν στη μέση συνείδηση, στη λαϊκή αντίληψη. Σε αυτό το φαινόμενο πολιτικής μετάλλαξης (ξαναλέω, της μέσης αντίληψης, της λαϊκής κουλτούρας), την ηγεμονία δεν την έχει η Δεξιά, απλώς η Δεξιά είναι ο καρπωτής.
